moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Polskie Państwo Podziemne – fenomen na skalę światową

Przez blisko sześć lat podczas trwania II wojny światowej funkcjonowało Polskie Państwo Podziemne. Było jedynym na świecie, które po stracie swego terytorium i znalezieniu się pod okupacją przybrało postać zorganizowanego państwa podziemnego ze wszystkimi atrybutami władzy. Miało swój rząd, parlament, wojsko, sądy, administrację i szkolnictwo.


Tajne komplety, Łopiennik 1941 rok. Ryszard Kurowski podczas lekcji języka polskiego na tajnych kompletach Fot. Adam Kurowski / Public Domain

Okres działalności Polskiego Państwa Podziemnego symbolicznie wyznaczają daty: 27 września 1939 roku i 1 lipca 1945. Jego narodziny łączy się z powołaniem w Warszawie, w przededniu jej kapitulacji, Służby Zwycięstwu Polski – podziemnej organizacji, na czele której stanął gen. bryg. Michał Tokarzewski-Karaszewicz. SZP stała się zalążkiem Związku Walki Zbrojnej, przemianowanego w lutym 1942 roku na Armię Krajową. Za datę symbolizującą kres PPP uznaje się dzień, w którym rozwiązano Radę Jedności Narodowej.

30 września 1939 roku prezydent RP Ignacy Mościcki został internowany w Rumunii i zrezygnował z prezydentury, a jego urząd przejął (na mocy obowiązującej konstytucji kwietniowej z 1935 roku) wyznaczony przez niego wcześniej Władysław Raczkiewicz. Nowy prezydent powierzył utworzenie rządu gen. dyw. Władysławowi Sikorskiemu. Generał został premierem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie i Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych. Do czerwca 1940 roku rząd wypełniał swoją misję we Francji – w Paryżu, Angers i Libourne – a potem w Londynie.

Jedną z pierwszych decyzji nowego rządu było powołanie w listopadzie 1939 roku na terenie okupowanej Polski Związku Walki Zbrojnej. Przy ZWZ – dzięki porozumieniom zawartym pomiędzy: Polską Partią Socjalistyczną, Stronnictwem Ludowym, Stronnictwem Narodowym i Stronnictwem Pracy – powstał Polityczny Komitet Porozumiewawczy (PKP), który w marcu 1943 roku zmienił nazwę na Krajową Reprezentację Polityczną (KRP). Konstytucyjną władzę państwową sprawował Delegat Rządu na Kraj. Pierwszym, którego na to stanowisko wyznaczył na początku grudnia 1940 roku Rząd RP na Uchodźstwie, był Cyryl Ratajski. Po nim ten urząd sprawowali: Jan Piekałkiewicz, Jan Stanisław Jankowski, Stefan Korboński (jako pełniący obowiązki) i Jerzy Braun. Od 1944 roku delegat był równocześnie wicepremierem w Rządzie RP na Uchodźstwie.

Delegat Rządu na Kraj stał na czele Delegatury Rządu RP na Kraj, która kierowała pracą pionu cywilnego PPP. Delegatura miała swoje komórki w poszczególnych dzielnicach kraju, tworząc sieć cywilnej administracji podziemnej na szczeblu województw, a na niektórych terenach także na szczeblu powiatowym. Delegat kierował pracą kilkudziesięciu departamentów i biur odpowiedzialnych za poszczególne dziedziny życia społecznego. M.in. Departament Pracy i Opieki Społecznej odpowiadał za wspieranie Polskiego Czerwonego Krzyża i Rady Głównej Opiekuńczej, która na przykład zajmowała się rozdawnictwem żywności i odzieży oraz prowadzeniem domów noclegowych, a od 1942 roku Wydział Nauki w Departamencie Nauki i Szkolnictwa Wyższego zaczął koordynować, organizowane wcześniej z oddolnej inicjatywy, akcje tajnego nauczania.

Od 1941 roku – jako organ koordynujący działania na polu walki z okupantem i wypracowujący normy postępowania obywatelskiego – funkcjonowało Kierownictwo Walki Cywilnej, któremu podlegało kilka wydziałów, m.in. sabotażowo-dywersyjny, rejestracji zbrodni niemieckich, informacji radiowej i sądowy. Ten ostatni miał prawo wydawać wyroki od kary infamii do śmierci. W komitetach sądowych byli ludzie o wszechstronnych i wysokich kwalifikacjach, co zapewniało wydawanie wyroków sprawiedliwych i dobrze umotywowanych. Ponadto każdy sądzony, choć często zaocznie, miał urzędowego obrońcę, przekładającego wszystkie okoliczności łagodzące. Większość wyroków wydawanych na volksdeutschów i Niemców była publikowana przed ich wykonaniem.

Politycznie działalność Delegata Rządu na Kraj wspierali głównie przedstawiciele stronnictw należących do PKP, a potem KRP. Inne partie również chciały mieć coś do powiedzenia. Coraz wyraźniejsze tendencje do rozszerzenia porozumienia politycznego doprowadziły do utworzenia na początku 1944 roku Rady Jedności Narodowej. 1 lipca 1945 roku odbyło się ostatnie zebranie Głównej Komisji RJN. Komisja, wcześniej upoważniona do działania w imieniu całej rady, rozwiązała ją. Ostatni przewodniczący RJN, a zarazem ostatni Delegat Rządu na Kraj, Jerzy Braun, zredagował deklarację i polecenia w imieniu polskiego podziemia. Dokumenty te przeszły do historii jako Testament Polski Podziemnej oraz Manifest do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych.

Co ciekawe, termin „Polskie Państwo Podziemne” w latach 1939–1945 nie był zbyt rozpowszechniony. Dopiero w ostatnim numerze z 1943 roku „Polski Walczącej – Żołnierza Polskiego na Obczyźnie”, tygodnika wydawanego w Londynie, Jan Karski szczegółowo wyjaśnił, co w Polsce nazywa się „władzą podziemną”, a co on nazwał w swojej publikacji „polskim państwem podziemnym”. Zresztą emisariusz z Polski w tekście częściej stosuje określenia: „ruch podziemny” czy „Polski Ruch Podziemny”. Z kolei w styczniu 1944 roku „Biuletyn Informacyjny”, wydawany przez Komendę Główną AK, użył terminu „Podziemne Państwo Polskie”.

SZUS

autor zdjęć: Adam Kurowski / Public Domain

dodaj komentarz

komentarze


Rusza operacja „Bezpieczne Podlasie”
 
Szczyt NATO, czyli siła w Sojuszu
Unowocześnione Rosomaki dla wojska
Strzelnice dla specjalsów
Szpital u „Troski”
Prezydent Zełenski w Warszawie
Zdzisław Krasnodębski – bohater bitwy o Anglię
Jak usprawnić działania służb na granicy
Lato pod wodą
Konsultacje polsko-niemieckie w Warszawie
By żołnierze mogli służyć bezpiecznie
Specjalsi zakończyli dyżur w SON-ie
Pancerniacy trenują cywilów
Spadochroniarze na warcie w UE
Śmierć przyszła po wojnie
Trzy miecze, czyli międzynarodowy sprawdzian
Ostatnia niedziela…
Szczyt NATO w Waszyngtonie: Ukraina o krok bliżej Sojuszu
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Czujemy się tu jak w rodzinie
Pancerny sznyt
Szczyt NATO: wzmacniamy wschodnią flankę
Krzyżacka klęska na polach grunwaldzkich
Powstanie polsko-koreańskie konsorcjum
Olimp gotowy na igrzyska!
„Oczko” wojskowych lekkoatletów
Katastrofa M-346. Nie żyje pilot Bielika
Szkolenie na miarę czasów
Serwis bliżej domu
Oficerskie gwiazdki dla absolwentów WAT-u
Oczy na Kijów
Walka – tak, ale tylko polityczna
X ŚWIĘTO STRZELCA KONNEGO.
Szkolenie do walk w mieście
Włoskie Eurofightery na polskim niebie
Spotkanie z żołnierzami przed szczytem NATO
Wojskowa odprawa przed szczytem Sojuszu
Polski Kontyngent Wojskowy Olimp w Paryżu
Sukces lekkoatletów CWZS-u w Paryżu
Wsparcie MON-u dla studentów
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Polsko-litewskie konsultacje
Patrioty i F-16 dla Ukrainy. Trwa szczyt NATO
Jack-S, czyli eksportowy Pirat
Medalowe żniwa pływaków i florecistek CWZS-u
Niepokonana reprezentacja Czarnej Dywizji
Naukowcy z MIIWŚ szukają szczątków westerplatczyków
Sportowa rywalizacja weteranów misji
Mark Rutte pokieruje NATO
Spędź wakacje z wojskiem!
Za zdrowie utracone na służbie
Biało-czerwona nad Wilnem
Wodne szkolenie wielkopolskich terytorialsów
Roczny dyżur spadochroniarzy
RBN przed szczytem NATO

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO