Podczas II wojny światowej nacjonaliści ukraińscy zamordowali około 100 tys. Polaków. Nazwiska ofiar i okoliczności ich śmierci upamiętnia „Baza Ofiar Zbrodni Wołyńskiej” tworzona przez Instytut Pamięci Narodowej. Zawiera ona ponad 30 tys. wpisów, ale badacze apelują o zgłaszanie nowych informacji, które rzucą światło na tragiczne wydarzenia sprzed niemal 80 lat.
Ofiary napadu na pociąg pod Zatylem (ok. Lubyczy Królewskiej) dokonanego 16 czerwca 1944 r. przez UPA. Fot. zb. IPN
– Naszym głównym celem jest opracowanie bazy ofiar nacjonalizmu ukraińskiego na Wołyniu, zweryfikowanie liczby osób zamordowanych i ich upamiętnienie – mówi Karol Lisiecki z Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, koordynator projektu „Baza Ofiar Zbrodni Wołyńskiej”.
IPN udostępnił bazę na stronie zbrodniawolynska.pl w lipcu 2020 roku. Wówczas zawierała ona około 17 tys. wpisów na temat wydarzeń, jakie miały miejsce w dawnym województwie wołyńskim. Odnosiły się one nie tylko do ofiar, czyli poszczególnych osób i całych rodzin, lecz także do faktów dotyczących zbrodni.
Od tego czasu baza cały czas jest uzupełniana. Tylko w ostatnim miesiącu dodano do niej prawie 5 tys. nowych wpisów na temat zbrodni popełnionych przede wszystkim na terenach województw: lwowskiego, stanisławowskiego oraz tarnopolskiego. – W tym momencie mamy w bazie 35,7 tys. zapisów, z tego opublikowaliśmy ponad 33,6 tys., reszta jest weryfikowana – podaje Lisiecki.
Zbierając dane do bazy, pracownicy IPN korzystają m.in. z archiwów IPN, akt Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, wspomnień i relacji z archiwum Ośrodka „Karta”, akt przechowywanych w Archiwum Akt Nowych, w Wojskowym Instytucie Historycznym oraz z literatury naukowej. Prace archiwistów uzupełniają informacje od jeszcze żyjących świadków zbrodni lub ich rodzin. – Są to często nieznane dotąd zdjęcia i relacje o przebiegu wydarzeń w poszczególnych miejscowościach – zaznacza Lisiecki.
Integralną częścią projektu jest interaktywna mapa, na której oznaczono miejsca śmierci powiązane z ofiarami i faktami opisanymi w bazie. Użytkownik może wyszukać interesujące go dane zarówno z poziomu mapy, jak i za pomocą słów kluczowych w bazie ofiar. Do tej pory udało się zlokalizować i powiązać blisko 2600 punktów. Podobnie jak baza, mapa jest systematycznie rozbudowywana i uzupełniana.
Zakończenie projektu przewidziano na lipiec 2023 roku, w 80. rocznicę ludobójstwa na Wołyniu. – Chcemy do tego czasu zebrać jak najwięcej informacji o losach zamordowanych Polaków, którzy w większości nie mieli nawet godnego pochówku – podkreśla Lisiecki. Zachęca jednocześnie do współtworzenia bazy. Każdy, kto ma informacje o zbrodni wołyńskiej, może je zgłosić. Specjalny formularz kontaktowy znajdziemy na stronie projektu.
Zbrodnia wołyńska była to antypolska czystka etniczna, którą w latach 1943–1945 przeprowadzili nacjonaliści ukraińscy, członkowie Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), na obywatelach II Rzeczypospolitej. Objęła przede wszystkim teren Wołynia i Galicję Wschodnią – województwa: lwowskie, tarnopolskie i stanisławowskie. Z rąk ukraińskich nacjonalistów zginęło wówczas, według szacunków IPN, około 100 tys. Polaków: mężczyzn, kobiet i dzieci.
autor zdjęć: IPN
komentarze