Polacy pomagający Żydom podczas II wojny światowej spotkali się dziś w Warszawie z okazji 75. rocznicy powstania Rady Pomocy Żydom „Żegota” – organizacji, której celem było ratowanie Żydów. – Stanęliście po stronie dobra, honoru i życia. Walczyliście o godność człowieka – mówił Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
W rocznicowych obchodach na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego wzięli udział m.in. członkowie Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, rodziny Polaków ratujących Żydów oraz przedstawiciele instytucji państwowych, w tym wiceminister obrony Michał Dworczyk. – Jesteście wzorem, jak być wiernym wartościom, jak być mężnym i odważnym – mówił Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. – Stanęliście po stronie dobra, honoru i życia. Walczyliście o godność człowieka – dodał. Przypomniał, że Polska była jedynym krajem okupowanym, gdzie za pomoc okazywaną Żydom groziła kara śmierci. – Mimo to nie wahaliście się służyć drugiemu człowiekowi. Dziś Rzeczpospolita jest wam wdzięczna, bo dzięki waszej postawie należymy do narodu, który podczas II wojny zachował się jak trzeba – podkreślił Kasprzyk.
W południe przy Grobie Nieznanego Żołnierza odbyła się uroczysta zmiana posterunku. Natomiast rano w katedrze polowej WP odsłonięto tablicę poświęconą Polakom ratującym Żydów. – Pamiętajmy o tych, którzy ryzykowali życiem swoim i swoich bliskich, udzielając pomocy potomkom Abrahama – mówił podczas uroczystości biskup polowy Wojska Polskiego Józef Guzdek. Dodał, że w czasie okupacji wielu Polaków zdało egzamin z człowieczeństwa, wielu pozostawiło świadectwo bezinteresownej miłości. – To byli ludzie o wielkim sercu i wielkiej odwadze – mówił bp Guzdek.
Prezydent proponuje nowe święto
Natomiast w środę prezydent Andrzej Duda odznaczył orderami ponad 40 Polaków, którzy podczas okupacji ratowali Żydów. – Sprawiedliwi wśród narodów świata, którzy ukrywali Żydów, ryzykowali nie tylko własne życie, lecz także życie całej swojej rodziny – zaznaczył prezydent. Andrzej Duda mówił też o zasługach organizacji Żegota. Podkreślił, że była to jedyna instytucjonalna, państwowa forma pomocy Żydom w okupowanej Europie. – To były setki, tysiące ludzi w całym kraju, którzy nieśli pomoc Żydom. Żadna inna organizacja w skali świata nie może się poszczycić takimi zasługami w dziedzinie ratowania ludzkiego życia – mówił prezydent.
Andrzej Duda poinformował, że skierował do sejmu projekt ustawy o ustanowieniu 17 marca Narodowym Dniem Pamięci Polaków Ratujących Żydów. Data ta nawiązuje do otwarcia 17 marca 2016 roku pierwszego w Polsce Muzeum Polaków Ratujących Żydów. Placówka nosi imię Józefa i Wiktorii Ulmów – rodziny, która w czasie wojny ukrywała w swoim gospodarstwie ośmiu Żydów. Zostali za to zamordowani przez niemieckich żandarmów 24 marca 1944 roku. Zginęli oboje Ulmowie, sześcioro ich dzieci oraz wszyscy ukrywający się Żydzi.
W środę wieczorem odbył się również koncert Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego, a szef Urzędu ds. Kombatantów wręczył Medal „Pro Patria” osobom zasłużonym w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość kraju. Uhonorowani zostali m.in. Anna Stupnicka-Bando, prezes Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, oraz należący do tej organizacji: Józef Walaszczyk i Tadeusz Stankiewicz. – Sprawiedliwi w latach okupacji nie wyróżniali się wykształceniem ani bogactwem, ale pewną cechą charakteru. Byli to ludzie szlachetni, dobrzy i bardzo odważni – zaznaczyła, odbierając odznaczenie, Anna Stupnicka-Bando.
Polscy Sprawiedliwi
Sprawiedliwi wśród narodów świata to osoby nieżydowskiego pochodzenia, które w czasie II wojny światowej bezinteresownie udzielały pomocy Żydom eksterminowanym przez nazistowskie Niemcy. Medal i honorowy tytuł jest przyznawany od 1963 roku przez Instytut Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie. Wśród ponad 26 tysięcy wyróżnionych jest ponad 6600 Polaków. Stanowią oni największą grupę wśród odznaczonych.
Jedną z najsłynniejszych Polek uhonorowanych przez Instytutjest Irena Sendlerowa, działaczka Żegoty. W latach 1939–1942 jako pracownica Wydziału Opieki Społecznej w Warszawie zorganizowała grupę osób, które wyprowadzały żydowskie dzieci z getta i umieszczały je po aryjskiej stronie. Szacuje się, że pomogła 2500 dzieciom.
Rada Pomocy Żydom „Żegota” została powołana przy Delegaturze Rządu RP na Kraj 4 grudnia 1942 roku. Była kontynuacją powstałego pod koniec września 1942 roku Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom. W skład Rady weszli przedstawiciele polskich i żydowskich organizacji politycznych. Była jedyną w okupowanej przez nazistów Europie instytucją państwową ratującą Żydów od zagłady. Udzielała im wsparcia materialnego, zdobywała dokumenty, szukała mieszkań i kryjówek dla uciekinierów z gett. Organizacja została uhonorowana Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
autor zdjęć: Anna Dąbrowska
komentarze