Koncepcja pracowni architektonicznej WXCA zwyciężyła w konkursie na projekt odbudowy Pałacu Saskiego, pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie. To architekci, którzy zaprojektowali już m.in. Muzeum Wojska Polskiego i Muzeum Historii Polski. Kompleks na pl. Piłsudskiego ma zostać oddany do użytku w 2030 roku.
– Pałac Saski, pałac Brühla oraz kamienice przy ul. Królewskiej to miejsca znaczące, wpisane w historyczną pamięć Warszawy – mówił prezydent Andrzej Duda podczas ogłoszenia wyników konkursu na najlepszy projekt odbudowy zachodniej pierzei placu Piłsudskiego w Warszawie. Prezydent dodał, że już najwyższy czas, aby na nowo odzyskać ten stary fragment Warszawy wpisany w historię, ale jednocześnie w rozwijającą się nowoczesną stolicę. – Nie mam żadnych wątpliwości, że Warszawa i warszawiacy na to zasługują – stwierdził Andrzej Duda na spotkaniu w siedzibie Stowarzyszenia Architektów Polskich.
Do współczesności nawiązywał także minister kultury Piotr Gliński: – Przywracając te budynki, dając im przy tym nowe funkcje i znaczenie, przywracamy przeszłe symbole, ale zarazem kierujemy nasze myśli ku przyszłości.
Historyczna stopklatka
Jak zapowiedział Piotr Gliński, w Pałacu Saskim będzie się mieścić wielkie centrum kulturalno-edukacyjne. I będzie działać, opierając się na programach, nad którymi pracują już Muzeum Narodowe w Warszawie, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Muzeum Historii Polski, Biuro Programu „Niepodległa” oraz Zachęta Narodowa Galeria Sztuki.
Konkurs na projekt odbudowy Pałacu Saskiego wraz z towarzyszącymi mu budynkami wygrała pracownia WXCA z Warszawy. Tworzą ją architekci, którzy zaprojektowali otwarte niedawno na warszawskiej Cytadeli Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego. Czym się wyróżnia zwycięski projekt? „Praca w największym stopniu nawiązuje do oryginalnego kształtu kolumnady z sierpnia 1939 roku. Walorem pracy jest zwrócenie szczególnej uwagi na zachowanie i zaprezentowanie reliktów wpisanych do rejestru zabytków. Proponowane rozwiązania funkcjonalno-użytkowe wydają się w wysokim stopniu odpowiadać potrzebom przyszłych użytkowników” – uzasadnia swoją decyzję jury konkursowe.
Architekci z WXCA informują, że ich koncepcja nie jest jedynie odtworzeniem murów z przeszłości. „To nie powrót do tego, co było, ale poszukiwanie dialogu między dbałością o pamięć a zaadresowaniem aktualnych potrzeb i uwarunkowań” – napisali projektanci w mediach społecznościowych. Dla architektów wygląd pałaców w dniu 31 sierpnia 1939 roku stanowił główny, ale nie jedyny punkt odniesienia. „To raczej stopklatka w długiej historii trwania tej części miasta, w trakcie której plac Piłsudskiego i otaczające go budynki ulegały wielu zmianom oraz były przedmiotem niezliczonych dyskusji i niezrealizowanych koncepcji na ich przebudowę” – podkreślili architekci.
Według zwycięskiej koncepcji w miejscu dotychczasowych dziedzińców Pałacu Saskiego i kamienic przy ul. Królewskiej mają powstać reprezentacyjne wnętrza połączone przejściami. „Tak skonstruowane prześwity i dziedzińce będą stanowić przedłużenie przestrzeni ulic i placów, co zapewni swobodę poruszania się” – tłumaczyli twórcy z WXCA.
Prace ruszą w przyszłym roku?
Decyzja o odbudowie Pałacu Saskiego i sąsiednich gmachów została podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę podczas setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Międzynarodowy konkurs architektoniczno-urbanistyczny na opracowanie koncepcji odbudowy gmachów został ogłoszony w marcu tego roku. Konkurs zorganizowała spółka Pałac Saski we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich (SARP). Biorący w nim udział mieli przedstawić plany odtworzenia zespołu pałaców i kamienic na podstawie ich zewnętrznego kształtu architektonicznego z 31 sierpnia 1939 roku, czyli tuż przed wybuchem II wojny. Natomiast wnętrza miały zostać tak zaprojektowane, by mogły w nich działać: Kancelaria Senatu, Mazowiecki Urzą Wojewódzki oraz instytucje prowadzące działalność kulturalną, edukacyjną i społeczną.
Jednym z najtrudniejszych wymagań konkursowych było czytelne wyodrębnienie zrekonstruowanego tuż po wojnie Grobu Nieznanego Żołnierza od odbudowanej kolumnady, której stanowił on integralną część do grudnia 1944 roku. Podobnie nienaruszalny był fragment zachowanych piwnic Pałacu Saskiego wpisanych w 2007 roku do rejestru zabytków. W konkursie określono, że po odbudowie gmachu mają one zostać wyeksponowane i udostępnione zwiedzającym.
Konkurs był podzielony na dwa etapy. W pierwszym udział wzięło 11 pracowni architektonicznych i konsorcjów. Do drugiego etapu zakwalifikowano pięć projektów. Oceniał je 12-osobowy sąd konkursowy (jury) pod przewodnictwem architekta Marka Dunikowskiego. Drugie miejsce w konkursie zajęło konsorcjum pracowni FS&P Arcus & K. Ingarden, J. Ewy Architekci & Asman Pieniężny Architekci. Trzecią nagrodę otrzymał zespół LAN & P2PA. Przyznano również dwa wyróżnienia dla: Piotr Płaskowicki Architekt oraz AMC - Andrzej M. Chołdzyński.
W specustawie z 2021 roku o odbudowie Pałacu Saskiego wraz z towarzyszącymi mu budynkami zapisano, że inwestycja ma kosztować 2,4 mld zł. Możliwe, że prace budowlane ruszą w przyszłym roku. Plany zakładają, że oba pałace i kamienice zostaną oddane do użytku w 2030 roku.
autor zdjęć: PalacSaski.pl, Przemysław Keler, NAC,
komentarze