Słowacy, Czesi i Polacy w trzech miejscowościach w województwie podkarpackim: Dukli, Nowosielcach i Zarszynie uczcili pamięć poległych żołnierzy w operacji karpacko-dukielskiej z 1944 roku.
Operacja karpacko-dukielska to jedna z najkrwawszych bitew górskich II wojny światowej. Trwała ona od 8 września do 10 października 1944 roku. Według źródeł historycznych zginęło w niej 80 tysięcy żołnierzy radzieckich, 6 tysięcy czechosłowackich i 70 tysięcy niemieckich. Dolina pomiędzy wzgórzem 534, a wsią Chyrowa i Iwla do dziś nosi nazwę „Doliny Śmierci”.
Założeniem operacji miało być szybkie przedarcie się wojsk radzieckich przez przełęcze karpackie, przełamanie niemieckiej obrony i połączenie się z powstańcami na Słowacji. Główne uderzenie miała wykonać 38 Armia generała Kiryłła Moskalenki z 1 Frontu Ukraińskiego marszałka Iwana Koniewa, wsparta 1 Czechosłowackim Korpusem Armijnym dowodzonym przez generała Kratochvila, nieco później przez generała Ludvika Svobodę.
Pamięć o tych walkach wciąż jest żywa. Świadczą o tym coroczne uroczystości odbywające się w miejscach pamięci i na lokalnych cmentarzach. Obchody 69. rocznicy, które odbyły się 4 października 2013 roku, rozpoczęło złożenie kwiatów na Cmentarzu Wojennym w Dukli oraz pod Krzyżem Pojednania, gdzie odmówiono wspólną modlitwę w intencji poległych. Wśród zaproszonych gości byli przedstawiciele rządów, władz samorządowych, wojska, policji, straży granicznej.
Obecna była również córka gen. Ludvika Svobody − wielkiego słowackiego dowódcy. Na czele słowackiej delegacji stanął przedstawiciel ministra obrony narodowej Republiki Słowacji płk Martin Stoklasa, a stronę czeską reprezentował płk Radomir Kuzma, attaché obrony Republiki Czeskiej. Ministra obrony narodowej RP reprezentował Krzysztof Sikora, radca generalny koordynator MON.
Wojskową asystę honorową wystawił 5 Batalion Strzelców Podhalańskich z Przemyśla, a dowódcą uroczystości był porucznik Jerzy Myjak. W obchodach udział wziął także dowódca 21 Brygady Strzelców Podhalańskich płk dypl. Wojciech Kucharski oraz dowódcy jednostek 21 BSP − ppłk Dariusz Czekaj i ppłk Jarosław Piasny.
Druga, a zarazem główna część obchodów odbyła się na cmentarzu w Nowosielcach pod mogiłą żołnierzy 2 Czechosłowackiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Przypomniano tam historię walk, odczytano Apel Poległych i uczczono salwą honorową tych, którzy zginęli podczas walk w Karpatach jesienią 1944 r.
Pan Krzysztof Sikora, przedstawiciel ministra obrony narodowej RP odczytał list sekretarza stanu MON Czesława Mroczka. Czytamy w nim: − Chyląc czoło oddajemy dziś cześć znanym i nieznanym żołnierzom poległym w walce z hitlerowskim najeźdźcą pod przełączą dukielską.(…) Wspólnie dajemy świadectwo, że społeczeństwa i Wojsko Polskie pamięta o bohaterskich czynach żołnierzy we wspólnej i solidarnej walce w imię wolności i godnego życia. Ostatnia cześć uroczystości odbyła się w Zarszynie przy mogiłach wojskowych uczestników wojennych wydarzeń. Uroczystości zakończył sygnał „Śpij Kolego”, który zagrał trębacz Orkiestry Wojskowej z Rzeszowa.
Źródło: kpt. Konrad Radzik
autor zdjęć: kpt. Konrad Radzik
komentarze