Na francuskiej plaży w Graye sur Mer stanął pomnik upamiętniający lądowanie 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. To tam w 1944 roku rozpoczęła ona szlak bojowy w Normandii.
Pomnik, który został odsłonięty w sobotę, powstał z inicjatywy Stowarzyszenia 1 Dywizji Pancernej we Francji. – Jest pierwszym dedykowanym naszym pancerniakom na plażach Normandii – mówi Jean Pierre Ruault kierujący Stowarzyszeniem, które należy do Federacji Organizacji Polskich Pancerniaków.
1 Dywizja Pancerna pod dowództwem gen. Stanisława Maczka wylądowała w Normandii w pobliżu Caen pod koniec lipca 1944 roku. Działała tam w składzie II Korpusu Kanadyjskiego. Polski oddział odegrał pierwszoplanową rolę w największej z normandzkich bitew – bitwie pod Falaise i Chambois. Po krwawych walkach odciął drogę ucieczki niemieckiej 7 Armii Pancernej. Dywizja wyzwoliła między innymi Abbeville i Saint-Omer we Francji, następnie Ypres i Gandawę w Belgii i silnie bronioną Bredę w Holandii. Szlak bojowy zakończyła w Wilhelmshaven w Niemczech.
– Sukcesy, które 1 Dywizja Pancerna odniosła w Normandii, Holandii czy Niemczech, były w dużej mierze zasługą umiejętności dowódczych generała Maczka – mówi prof. Waldemar Rezmer z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. – Trzeba podkreślić, że generał był jednym z nielicznych polskich oficerów, którzy mieli wiedzę i kwalifikacje, żeby dowodzić wówczas nowoczesnymi jednostkami pancernymi. Potrafił wykorzystać sprzęt, ale też dbał o swoich żołnierzy, nie szafował ich życiem i zdrowiem. Jego kunszt jako dowódcy spowodował, że np. wyzwolenie Bredy odbyło się bez zniszczenia miasta i przede wszystkim strat wśród ludności cywilnej. Dlatego generał jest tak popularny wśród pancerniaków, ale też społeczeństwa – podkreśla profesor Rezmer.
Mieszkańcy wyzwolonych przez Polaków miejscowości nigdy nie zapomnieli o naszych pancerniakach. Generał Maczek został honorowym obywatelem Abbeville, a wszyscy żołnierze 1 Dywizji są honorowymi obywatelami Bredy.
Pomnik, który został odsłonięty w sobotę, otwierać będzie symbolicznie szlak 1 Dywizji Pancernej w Normandii. – Szlak jest już znaczony pomnikami w Mont Ormel, Chambois i cmentarzem wojennym w Langnerrie – mówi Jean Pierre Ruault ze Stowarzyszenia 1 Dywizji Pancernej we Francji.
Francuzi są wdzięczni polskim żołnierzom za ich poświęcenie. – We Francji pamięć o generale jest wciąż żywa – opowiada Waldemar Kotula, sekretarz Zarządu Federacji Organizacji Polskich Pancerniaków, który wielokrotnie brał udział w uroczystościach upamiętniających „maczkowców”. Dodaje, że zarówno lokalne społeczności, jak też rodziny żołnierzy poległych w walkach we Francji spotykają się w rocznicę bitwy pod Falaise przy pomniku na wzgórzu Mont Ormel, gdzie walczyła 1 Dywizja Pancerna.
Stowarzyszenia kombatanckie we Francji, Polsce, niemal na całym świecie dbają o to, żeby nie zapomniano o 1 Dywizji. Zwłaszcza w małych społecznościach, często wioskach również wyzwolonych przez dywizję Maczka, ludzie pamiętają o polskim generale i jego żołnierzach. – Doświadczyłem tego np. w malutkiej wiosce Jord. Okazało się, że ludzie tam posiadają ogrom wiadomości na temat Maczka. Dla nich jest bohaterem. Pomnik w Graye sur Mer nie jest zresztą jedyny. W wielu miejscowościach można znaleźć tablice upamiętniające „maczkowców”. Tam ludzie przekazują sobie wiedzę o żołnierzach 1 Dywizji z pokolenia na pokolenie – mówi Kotula.
W kraju tradycje 1 Dywizji Pancernej generała Maczka kontynuuje od 20 lat 11 Dywizja Kawalerii Pancernej. Wchodząca w jej skład 10 Brygada Kawalerii Pancernej ze Świętoszowa od 2000 roku nosi imię gen. Maczka. Dywizja przejęła tradycje, symbole, znaki wszystkich formacji wchodzących w skład 1 Dywizji Pancernej. – Jednostki mają repliki sztandarów formacji, których tradycje kontynuują. 11 Dywizja Kawalerii Pancernej od 2006 roku nosi czarne naramienniki, które wprowadził gen. Maczek – podkreśla Waldemar Kotula. Dodaje, że dla pancerniaków to postać wyjątkowa. Można o nim powiedzieć, że to ojciec polskiej broni pancernej.
We wrześniu 1939 gen. Maczek dowodził 10 Brygadą Kawalerii – pierwszą polską jednostką zmotoryzowaną, która walczyła w składzie Armii Kraków. Po internowaniu na Węgrzech przedostał się do Francji i tam formował 10 Brygadę Kawalerii Pancernej. Po klęsce Francji udał się do Wielkiej Brytanii i od 1942 przystąpił do organizowania 1 Dywizji Pancernej w oparciu o żołnierzy i oficerów walczących pod jego komendą w Polsce i we Francji.
W 2012 roku przypada 70. rocznica powstania 1 Dywizji Pancernej oraz 120. urodzin generała Maczka.
autor zdjęć: Archiwum Jeana Pierre'a Ruaulta
komentarze