Jest rok 2003. Stany Zjednoczone wypowiadają wojnę terroryzmowi i atakują Irak, który oskarżają o współpracę z Al-Kaidą. W noc przed wybuchem wojny grupa żołnierzy GROM zdobywa strategiczną dla USA platformę naftową w porcie Umm Kasr. O tym, co wydarzyło się jedenaście lat temu na terminalu KAAOT, opowiada płk Andrzej „Wodzu” Kruczyński, dowódca grupy gromowców, dziś właściciel firmy szkoleniowej.


Dlaczego operacja GROM-u w Umm Kasr była ważna?

Płk Andrzej „Wodzu” Kruczyński: Po pierwsze była to pierwsza duża akcja bojowa polskich żołnierzy po II wojnie światowej. GROM istniał już kilka lat i wreszcie dostał „duże” zadanie. Oczywiście nie bez powodu. Byliśmy uważani za jedną z najlepszych jednostek specjalnych na świecie i przyszedł czas na prawdziwy sprawdzian. Ten moment musiał nadejść, musieliśmy pokazać swoją wartość bojową. Nie w ramach treningu, tylko w konkretnej operacji. Poza tym zdobycie platformy przeładunkowej KAAOT było ważne dla Amerykanów i wojsk sprzymierzonych. Port Umm Kasr był miejscem strategicznym. Tędy miały przebiegać główne szlaki zaopatrywania wojsk, tam odbywały się przeładunki, znajdowały się elementy infrastruktury itd.

Byliście w zatoce razem z Amerykanami jeszcze przed atakiem wojsk sprzymierzonych. Jak układała się wasza współpraca?

Odkąd pamiętam układała się bardzo dobrze. Trenowaliśmy z nimi od dawna. Specyfiką działań w Iraku było to, że działaliśmy z Navy SEALs, którzy między innymi specjalizują się w działaniach w środowisku wodnym, to tak zwana taktyka niebieska. Podglądaliśmy ich, ale i oni obserwowali nas. Uczyli się na przykład naszych schematów działań przy organizowaniu konwojów, strzelań snajperskich, naszej taktyki niebieskiej ochrony VIP. Zaczęli wprowadzać nasze rozwiązania u siebie. To było bardzo miłe i niezwykle znaczące. Z uczniów awansowaliśmy na partnerów.

Skoro przestaliście być uczniami, czy sami zaplanowaliście operację Umm Kasr?

Oczywiście! Dostaliśmy zadanie kilkanaście dni wcześniej. To była komfortowa sytuacja. I w żadnym wypadku nas nie przerastała. Oczywiście bardzo ważne były informacje, które zdobywaliśmy od wywiadu, sami też przeprowadzaliśmy rozpoznanie naszego celu ataku. Wykonaliśmy kilka lotów śmigłowcem, robiliśmy bardzo dokładne zdjęcia, żeby dowiedzieć się, jak to wszystko dokładnie wygląda. Planowanie odbywało się w trzech niezależnych podgrupach. Stworzyłem trzy zespoły, które opracowywały swoje plany. Każdy z nich omawialiśmy, szukając plusów i minusów. Były oceniane punktowo. Jako dowódca operacji miałem prawo wyboru wariantu. Wybrałem nie ten z największą ilością punktów, decyzję oparłem na swoich doświadczeniach. Uznałem, że tak będzie najlepiej, i nie pomyliłem się. Amerykanie zobaczyli plan i w pełni go zaakceptowali. Nikt niczego nie zmienił.

Czym te plany różniły się od siebie?

Trzeba wiedzieć, że w jednym planie znajdowały się warianty na różne sytuacje: gdy pogoda będzie dobra oraz gdy będzie zła. Jeden z nich zakładał, że jeśli stan wody będzie niespokojny i łodzie nie będą mogły wypłynąć, przerzucą nas na platformę śmigłowce. Bardzo niekorzystny wariant, bo dużo mniej ludzi i sprzętu mogliśmy ze sobą zabrać. Ale ten awaryjny plan też musiał istnieć.

A kiedy właściwy plan był już gotowy?

To trzeba było go zrealizować, a wcześniej kilka razy przećwiczyć. Nieopodal naszej bazy, na pustyni zbudowaliśmy makietę naszego celu – platformy w skali jeden do jednego. Oczywiście nie budowaliśmy wszystkiego, co znajdowało się na prawdziwej platformie, ale były przejścia, które nas interesowały, pomieszczenia, część hotelowa. Makieta stała na pustyni, a my trenowaliśmy na niej absolutnie wszystkie elementy każdego wariantu: podejście do celu ataku, kolejność wejścia z łodzi pontonowych, czy desant ze śmigłowca, zajmowanie swoich pozycji na terminalu, rozmieszczenie naszych strzelców wyborowych, meldowanie, sytuacje awaryjne. Trenowaliśmy taktykę wejścia do poszczególnych pomieszczeń, zachowań, procedur. Spędziliśmy kilkadziesiąt godzin na takim treningu na „sucho” żeby zdobyć pamięć mięśniową. Chodzi o to, by operator nie zastanawiał się długo, co ma robić, tylko robił to prawie automatycznie.

Jak wyglądała platforma, którą mieliście zdobyć?

To jest kolos! Prawie tysiąc metrów długości. Jest na niej część hotelowa z kilkudziesięcioma pomieszczeniami, przepompownia. Niemal wszędzie metal ociekający ropą. Świadomość tego, że używasz broni w miejscu, gdzie jest ropa i gaz napawa przerażeniem. Należało się zachowywać bardzo ostrożnie, żeby nie podpalić tego wszystkiego.

Czy przed rozpoczęciem operacji szacowaliście, jakie straty może ona przynieść?

Oczywiście że tak! Wiadomo, że jak mamy wykonać jakieś zadanie, muszę brać pod uwagę, że ktoś może zostać ranny albo zginąć. Muszę wiedzieć, co dalej. Iść do przodu? Zatrzymywać się? Jak pomóc? Kiedy zatrzymać operację? Jaki poziom strat mogę zaakceptować? To trzeba ustalić wcześniej.


Jak zaczęła się operacja? Wypływacie łodzią MARCK 5 z bazy w Kuwejcie i…

Zanim wsiedliśmy na łodzie czekaliśmy na zgodę polskiego rządu na rozpoczęcie operacji. Przyszła „za pięć dwunasta”. Atmosfera była bardzo nerwowa, byliśmy już gotowi do wypłynięcia. Mieliśmy wtedy naprawdę wiele innych rzeczy na głowie niż czekanie na oficjalne zgody polityków. Wokół nas było sporo szumu. Przyjeżdżali najważniejsi dowódcy, wygłaszali płomienne mowy, które miały motywować. Choć nas bardziej bawiły. Naszą motywacją był wzrok całego świata wojsk specjalnych skierowany na nas. Jeśli coś poszłoby nie tak, byłoby z nami źle. Nikt nie dałby nam kolejnej szansy.

A kiedy w końcu otrzymaliście zgodę?

Podpłynęliśmy do terminali. Choć „podpłynęliśmy” to brzmi tak niewinnie. Tymczasem płynęliśmy najpierw MARCK 5, a potem RHIBv kilka godzin! W tym samym czasie nasi strzelcy wyborowi byli już w śmigłowcach, które patrolowały wodę zatoki. Zabezpieczali też nasze działania, ale dopiero gdy udało nam się opanować platformę. Przez długi czas na pokładzie terminala musieliśmy być bezszelestni. A śmigłowiec robi za dużo hałasu. Naszym celem było zabezpieczenie rurociągu, przez który przepływała ropa. Kiedy to zrobiliśmy – musieliśmy iść dalej i opanować całą platformę. Załogi śmigłowców nie tylko nas zabezpieczały, ale też w czasie rzeczywistym transmitowały obraz tego, co działo się na platformie do stanowisk dowodzenia. Dowódcy dokładnie widzieli, co robiliśmy, jak nam idzie w danym momencie, jak idzie innym komandosom w innych ważnych miejscach. Musieli wiedzieć, że nie złamaliśmy zasad, że nie zostały przekroczone żadne granice. Wchodziliśmy do kilkudziesięciu pomieszczeń zabezpieczonych podwójnie stalowymi drzwiami. Sprawdzaliśmy każdy zakątek tego kolosa. Dopiero kiedy wszytko było czyste, mogliśmy zakończyć operację i przekazać platformę Amerykanom.

Jak byliście wyposażeni?

Nie było źle! Mieliśmy wszystko, czego potrzebowaliśmy i parę rzeczy nietypowych. Na przykład piły do cięcia metalu czy ciężkie młoty kowalskie. I to wszystko nosiliśmy ze sobą. Mieliśmy też dodatkowe paliwo. Każdy z nas dźwigał od kilkunastu do kilkudziesięciu kilogramów. Wyglądało to dość nietypowo – komandos idzie do walki ze Sthilem uczepionym na plecach. Wszystko co wzięliśmy, okazało się potrzebne. Zużyliśmy całą amunicję do strzelb gładkolufowych, którymi torowaliśmy sobie drogę otwierając pozamykane wzmocnione drzwi, zużyliśmy całe paliwo oraz wszystkie tarcze do Sthila. Żeby otworzyć ostatnie drzwi, używaliśmy elementów platformy – metalowych rur i kątowników.

Ile czasu zajął szturm?

Ta newralgiczna część operacji – kilkanaście minut. Potem dużo czasu upłynęło nam w części hotelowej – sprawdzenie pomieszczeń trwało kilkadziesiąt minut, sprawdzaliśmy też część podziemną – kolejne minuty ciężkiej roboty w okropnym upale. Później czekaliśmy już tylko na Amerykanów, którzy mieli problem z łącznością. Od momentu wejścia na platformę do momentu zejścia z niej minęło 6–7 godzin.

Co pana zaskoczyło podczas tej operacji?

Zostaliśmy zasypani informacjami z wywiadu, gdy planowaliśmy operację. Były pogłoski o rozwścieczonych, głodnych psach zamkniętych w pomieszczeniach, podpiłowywanych schodach, wystających ostrych elementach. Byliśmy na to wszystko gotowi. Ale na szczęście nikt nie padł ofiarą tego typu pułapek. Zaprocentowały wcześniejsze doświadczenia z kilkudziesięciu operacji na wodach Zatoki Perskiej. Sztuką było przefiltrowanie ogromu informacji i wybranie tylko tych cennych i bardzo wiarygodnych – to się chyba udało zrobić.

Jak to się stało, że został pan dowódcą tej operacji?

W GROM-ie służyłem już kilkanaście lat. Byłem jednym z najstarszych i najbardziej doświadczonych gromowców. Służyłem na Haiti, na Bałkanach. Każda grupa wysyłana na operację musi mieć swojego dowódcę, ale pamiętajmy, że jest on integralną częścią tego zespołu. Nie siedzi na stołku i nie wydaje rozkazów, tylko razem z komandosami idzie do boju.

Jakie wsparcie mieliście z Polski?

Duchowe. Fakt był taki, że na GROM mogli zawsze liczyć nasi bliscy. O każdej porze dnia i nocy mogli zadzwonić i zapytać, co z nami. Ktoś zawsze udzielił takiej informacji, jakiej mógł. I proszę uwierzyć, to też było dla nas dużo. Ja nawet nie liczyłem na jakieś super wsparcie, bo specjalsi mają to do siebie, że przygotowują się do operacji wcześniej. Przecież nikt z Polski do Kuwejtu nie będzie przesyłał mi broni, której ze sobą nie wziąłem.

Dzisiaj mówi się, że GROM jest najlepiej wyposażoną jednostką. Wtedy też tak było? Byliście na poziomie Amerykanów?

Byliśmy wyposażeni naprawdę nieźle. Poza tym słyniemy z tego, że jak czegoś nie mamy, to sobie zrobimy. Tak powstała na przykład „drabina Kowalskiego”. Czyli sczepione ze sobą rurki projektu owego Kowalskiego. Oczywiście bez atestu, ale wtedy ratowała nam skórę. Amerykanów poprosiliśmy tylko o jedną rzecz. Nie byliśmy przygotowani do rozpoznania na taką skalę, jak to było wymagane. Poprosiliśmy ich o super aparaty fotograficzne, dzięki którym mogliśmy zrobić ultra dokładne zdjęcia. Oczywiście mieliśmy wsparcie śmigłowców i łodzi wraz z załogami.

Bał się pan przed wejściem na pokład MARCK 5?

Jasne. Ale mój strach różni się od strachu „normalnego” człowieka tym, że wyostrza zmysły. Lepiej widzę, słyszę etc. To coś, co mi pomaga. A gdy wykonuję zadanie, jestem tak skoncentrowany, że idę jak po sznurku, niemal automatycznie wykonując krok po kroku. To są rzeczy, których uczy GROM. Ważne jest to, żeby zostawić w spokoju rodzinę. Nie zostawiać jej w domu z jakimkolwiek problemem. Choć był jeden element, który był dla mnie groźny. Meldunki pisane i poprawiane przed operacją. Dowódcy jednostki nie podobała się ich forma i musiałem je robić jeszcze raz. Proszę wierzyć, że przepisywanie meldunków to nie jest to, co chce się robić 5 minut przed rozpoczęciem misji. Są rzeczy ważne i mniej ważne. Na szczęście nikt nie przekroczył cienkiej linii, wszystko zostało wyprostowane. Wszyscy się uczyliśmy wtedy, bo nie byliśmy żadnymi weteranami, nasze doświadczenie nie było niezwykłe.

Co się działo po szturmie?

Za chwilę dostaliśmy inne zadania. Działaliśmy bez przerwy niemal 72 godziny. Dobrze, że mieliśmy ze sobą racje żywnościowe. Położyłem się na chwilę spać. Za chwilę ktoś mnie budzi i wydaje kolejne polecenie. Powiedziałem wtedy: nie! Nie możemy działać non stop, nie mogę narażać ludzi i siebie. Owszem, patrzyli ze zdziwieniem, ale i nabrali szacunku. Musiałem zachować zdrowy rozsądek.

Donald Rumsfeld, ówczesny sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych powiedział o waszej operacji: „cudowna robota”. Zostaliście docenieni także w Polsce?

Dużo osób na to czekało. Ale wszystko odbyło się standardowo. Spotkanie z premierem Leszkiem Millerem. Uścisk dłoni. Nie było super wyróżnień, dwie osoby otrzymały na mój wniosek medal za tę akcję.

Czy to była dla was trudna operacja?

Bardzo trudna. Owszem, nie pierwsza na wodzie, ale na tę akcję patrzył cały świat. Jakby podwinęła się nam noga, to byłby koniec prestiżu GROM-u. Wynik poszedł w świat.

Po waszym powrocie Polskę obiegło zdjęcie, na którym pozujecie razem z Navy SEALs na tle flagi USA. Wielu wojskowych zareagowało na to negatywnie.

Ha, było zrobione też drugie zdjęcie! Pod polską flagą. Ale dostrzeżone zostało tylko to pod amerykańską. Ja w tym nic złego nie widzę i szczerze mówiąc nie rozumiałem, o co to larum! Życzyłbym sobie tylko takich problemów.