Samolot wczesnego ostrzegania i dowodzenia AWACS przyleciał wczoraj do 1 Bazy Lotnictwa Transportowego na Okęciu. Maszyna nadzorowała przestrzeń powietrzną nad Polską. Teraz jej załoga weźmie udział w międzynarodowej konferencji planistycznej w Centrum Operacji Powietrznych. To właśnie tam zapadną decyzje, jakie zadanie AWACS-y będą realizowały w drugim kwartale tego roku.
– To nie jest to wizyta kurtuazyjna, lecz związana z wykonywaniem zadań operacyjnych – mówił gen. dywizji Jan Śliwka, zastępca dowódcy generalnego rodzajów sił zbrojnych, witając załogę samolotu w Warszawie. Wyjaśnił, że lotnicy wezmą udział w konferencji, która odbędzie się w Centrum Operacji Powietrznych. Tam powstanie plan działań operacyjnych i szkoleniowych, które AWACS-y będą wykonywać w drugim kwartale tego roku.
Generał brygady Kevin A. Huyck, zastępca szefa sztabu dowództwa sił powietrznych NATO w Ramstein, przypomniał, że samoloty AWACS „zabezpieczają terytorium Polski oraz całej wschodniej flanki NATO, demonstrując solidarność przeciwko potencjalnym agresorom”. – Od czasu agresji Rosji na Ukrainę ich załogi wykonały prawie tysiąc lotów nad zajętym terytorium – mówił. – W odpowiedzi na kryzys w Syrii okazaliśmy także wsparcie Turcji – dodał generał. Podkreślił, że samoloty AWACS odegrały także istotną rolę podczas operacji wojskowych w Libii i Afganistanie.
Film: MON
Podpułkownik Zygmunt Anioł, który w AWACS-ie jest tactical directorem, czyli dowódcą misji, podkreśla, że samoloty od 2014 roku monitorują nie tylko przestrzeń powietrzną nad Ukrainą, lecz także nad Polską, Bałtykiem, Kaliningradem i Białorusią. – W ciągu miesiąca jeden komponent spędza w powietrzu 400–450 godzin, co daje pięć, sześć tysięcy godzin rocznie – mówi. – Nad Polską lata jeden samolot. To zupełnie wystarcza, bo trzy takie maszyny są w stanie monitorować przestrzeń powietrzną nad całą Europą – wyjaśnia. Podpułkownik dodaje, że jego załoga działa jak naziemne punkty kontroli. – Naszą przewagą jest jednak to, że latamy na wysokości 10 kilometrów, dzięki czemu możemy wykrywać obiekty niezauważalne dla radarów naziemnych, na przykład niskolatające samoloty czy obiekty znajdujące się pod wodą – mówi.
Dowódca misji podkreśla też, że załogi samolotów często współpracują ze służbami cywilnymi. Jak mówi, to szczególnie ważne, gdyż to właśnie samolotów cywilnych jest najwięcej w przestrzeni powietrznej, a każda utrata łączności między punktem kontrolnym a maszyną może być niebezpieczna. –Taka sytuacja miała miejsce dwa dni temu, nad terenem Niemiec. Kontrolerzy nie mogli zlokalizować jednego z samolotów, dlatego też poprosili nas o wsparcie – opowiada podpułkownik. – Na podstawie dostarczonych przez nas informacji zadecydowano, aby poderwać dyżurującą parę myśliwców. Kiedy te wzbiły się w powietrze, to my przejęliśmy nad nimi dowodzenie i naprowadziliśmy na właściwy tor, tak aby mogły odnaleźć maszynę – dodaje.
Dzięki ogromnemu radarowi, zamontowanemu na kadłubie samolotu, dane, które uzyskują AWACS-y, są niezwykle precyzyjne. Również wnętrze maszyny znacznie różni się od tego, jakie znamy z samolotów pasażerskich. Poza miejscem dla pilotów i nawigatorów znajdują się tam bowiem stanowiska komputerowe. To właśnie przy nich pracują operatorzy, którzy wykrywają obiekty powietrzne, kontrolerzy odpowiadający za nawiązywanie łączności radiowej z załogami innych samolotów, a także technicy, którzy dbają o to, aby zebrać jak najdokładniejsze informacje. Załoga liczy, w zależności od rodzaju wykonywanych zadań, od 16 do 30 osób. W jej składzie mogą się znaleźć żołnierze z 15 państw. – Dziś na pokładzie mamy Polaków, Niemców, Amerykanów, Włochów – podkreśla podpułkownik. Wszyscy muszą tworzyć świetnie zgraną drużynę. Zwłaszcza, że loty AWACS-em nie należą do krótkich. – Jeden zazwyczaj trwa 7–8 godzin. A jeśli tankujemy w powietrzu, to możemy latać 16 godzin. Pewnie moglibyśmy dłużej, ale jest to maksymalny czas, jaki załodze wolno spędzić w powietrzu – mówi ppłk Anioł.
Samoloty wczesnego ostrzegania i kontroli powietrznej AWACS są zbudowane na podstawie konstrukcji Boeinga 707. Obecnie NATO ma 16 takich maszyn. – Jedna z nich rozbiła się w Grecji, druga w ubiegłym roku przeszła na emeryturę – mówi ppłk Anioł. Mimo że nie są to najnowocześniejsze konstrukcje (samolot, który przyleciał do Warszawy został wyprodukowany w latach osiemdziesiątych), ich najważniejszym wyposażeniem są radary AN/aPY-1 z obracającą się anteną i systemy umożliwiające monitorowanie przestrzeni powietrznej. Wszystkie samoloty stacjonują w bazie lotniczej Geilenkirchen w Niemczech.
autor zdjęć: Krzysztof Stefański/WCEO, Mirosław Cyryl Wójtowicz/DGRSZ
komentarze