moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Niemiecki Gdańsk w Polsce

Miało dwa tysiące kilometrów kwadratowych, własną konstytucję, parlament i 350 tysięcy mieszkańców, z których 98 proc. było Niemcami. Wolne Miasto Gdańsk utworzono na mocy porozumień pokojowych, zawartych po I wojnie światowej. W tym roku przypada 95. rocznica powstania autonomicznego miasta państwa.


Wolne Miasto Gdańsk proklamowano 15 listopada 1920 roku. Dla odrodzonej po zaborach Polski miało niebagatelne znaczenie – stawało się głównym portem morskim. – Utworzenie Wolnego Miasta Gdańsk było efektem kompromisu dyplomatycznego – mówił prof. dr hab. Włodzimierz Borodziej z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego podczas spotkania w Centralnej Bibliotece Wojskowej, poświęconego 95. rocznicy utworzenia Wolnego Miasta Gdańska. –W postanowieniach traktatu wersalskiego, kończącego I wojnę światową, Liga Narodów zdecydowała o powołaniu autonomicznego miasta państwa pod swoim protektoratem – stwierdził prof. Borodziej.

Objęło ono obszar Gdańska i okolicznych powiatów, w sumie blisko 2000 kilometrów kwadratowych. W 1920 roku WMG liczyło 350 tys. mieszkańców, w przeważającej mierze Niemców (98 proc.). Pozostałą część stanowili głównie Polacy.

Posterunek Straży Granicznej w Kolibkach (granica Polski i Wolnego Miasta Gdańska).

Miasto miało swoją konstytucję, parlament oraz senat. Polski rząd reprezentował Gdańsk na arenie międzynarodowej, Polska miała też prawo do eksportu i importu towarów przez port gdański. Ponadto od 1926 roku za zgodą Ligi Narodów Polska dysponowała Wojskową Składnicą Tranzytową na Westerplatte, którą zabezpieczała 88-osobowa wojskowa załoga.

Jednak uprawnienia Polski były sabotowane przez zdominowane przez Niemców władze miasta, m.in. sprzeciwiały się one osiedlaniu Polaków na terenie Gdańska i utrudniały zakładanie polskich firm.

Naziści u władzy

– Sytuacja zmieniła się w 1933 roku – mówił prof. dr hab. Wojciech Skóra z Instytutu Historii i Politologii Akademii Pomorskiej w Słupsku. Historyk jest także redaktorem najnowszego, 22. tomu serii „Polskie Dokumenty Dyplomatyczne” poświeconego wydarzeniom z 1933 roku. Serię wydaje od 2005 roku Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, publikując w niej dokumenty źródłowe dotyczące historii polskiej polityki zagranicznej z lat 1918-1989. Najnowszy tom zawiera 384 archiwalne dokumenty, w tym wiele dotąd niepublikowanych. – Wynika z nich, że polscy dyplomaci wiele uwagi poświecili stosunkom z Niemcami po objęciu w styczniu 1933 roku władzy przez Adolfa Hitlera i wpływowi tych wydarzeń na sytuację w Gdańsku – mówił prof. Skóra.

Historyk podkreśla, że polskie władze obawiały się pogorszenia stosunków z Niemcami po dojściu do władzy narodowych socjalistów. Dlatego, aby wysondować nastawienie nowych władz do Polaków, marszałek Józef Piłsudski zdecydował się na prowokację. 6 marca 1933 roku wzmocnił polskie siły na Westerplatte dodatkowymi 120 żołnierzami i czekał na reakcję Niemców. – Ci jednak nie zaostrzyli kontaktów z Polską, a nawet starali się je łagodzić – stwierdził prof. Skóra.

Wybory do Volkstagu Wolnego Miasta Gdańska w 1933 roku.

Z dokumentów dyplomatycznych wyraźnie wynika, że proces nazyfikacji Gdańska nie wzbudza polskich oporów. – Było nam obojętne, kto tam rządzi, byle nie naruszał statusu miasta i nie prześladował polskiej mniejszości – zaznaczył prof. Borodziej.

Początkowo „łagodna” polityka nazistów była oczywiście grą Hitlera, który chciał zyskać na czasie. Po kilku latach sprawa Gdańska i budowy korytarza eksterytorialnego łączącego go z Rzeszą stała się jednym z pretekstów agresji hitlerowskiej na Polskę. 1 września 1939 roku Niemcy rozpoczęli wojnę właśnie atakiem na Westerplatte i Pocztę Polską w Gdańsku. – Tego samego dnia senat Gdańska uchwalił przyłączenie miasta do III Rzeszy – mówi dr Magdalena Hułas z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk.

Po wojnie obszar byłego Wolnego Miasta Gdańska został przyłączony do Polski zgodnie z postanowienia konferencji poczdamskiej. – Niemcy uznały te ustalenia ostatecznie dopiero podczas Konferencji Dwa Plus Cztery w 1990 roku – przypomniała dr Hułas. W obradach wzięły udział dwa państwa niemieckie oraz mocarstwa koalicji antyhitlerowskiej: Francja, USA, Wielka Brytania i ZSRR.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Narodowe Archiwum Cyfrowe

dodaj komentarz

komentarze


Pucharowe zmagania Polaków
Rosjanie zaatakowali polską fabrykę w Ukrainie
Pilot F-16 doceniony przez widzów
„Z dumą nosiłem polską flagę w kosmosie”
Brytyjczycy żegnają Malbork
Australijski AWACS rozpoczął misję w Polsce
Coraz więcej żołnierzy pomaga usuwać skutki nawałnic
Żołnierze PKW Irak są bezpieczni
W drodze do amunicyjnego bezpieczeństwa
Nie żyje żołnierz PKW Irak
Pojazdy wojsk pancernych – serwis specjalny
Nowelizacja ustawy o obronie z podpisem prezydenta
Czas próby
Cisza przed wojną
Las Pamięci uczci poległych
Zmodernizowany Leopard 2PL
Kanadyjski żołnierz ranny podczas ćwiczeń
K2 będą produkowane w Polsce
Więcej żołnierzy z pieniędzmi za dyżur bojowy
Terytorialsi zawitają do Płocka
Polska ubiega się o miliardy z SAFE na zakupy dla wojska
Inwestycje w mobilność wojska
Warszawo, do broni!
Sprawdził się na misjach i na granicy. Dron latający Orbiter
Szkolenie wojskowe dla funkcjonariuszy SOK
BWR-1 – weteran po liftingu
Aira – pierwszy pies wojskowy w 6 Mazowieckiej Brygadzie OT
Na rowerach szlakiem Bitwy Warszawskiej 1920 roku
Polskie szkolenie dla pilotów FA-50
Pamięć o poległych na misjach wciąż żywa
Kontrakt na K2 gotowy do podpisu
„Military Doctor 2025”, czyli wiedza, która ratuje życie
Donald Trump ostrzega Władimira Putina
Tłumy na zawodach w Krakowie
Żołnierze walczą ze skutkami ulew
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
7TP – czołg kompromisu
W drodze po młodszego nurka
Amerykańskie wsparcie dla polskiej modernizacji
Cześć bohaterom naszej wolności
Żołnierze na szkoleniu płetwonurkowym
Organy ścigania na tropie współpracowników rosyjskich służb
Na rosyjskim pasku
Czołgi saperskie dla Wojska Polskiego
Terytorialsi usuwają skutki nawałnic
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Wojskowe Zgrupowania Zadaniowe w gotowości w Brzegu i Nisku
Czołg K2 made in Poland
Orlik na Alfę
Zmiana warty na wschodniej granicy
Warszawa uczciła rocznię Powstania
Na ratunek pancerniakom
Terytorialsi z 4 Warmińsko-Mazurskiej BOT w akcji
Żołnierze medalistami na igrzyskach studentów
Kolarskie święto w stolicy
Cena wolności. Powstańcze wspomnienia
Prezydent Trump spotkał się z szefem NATO
Nie żyje „Sławka”, prezes Związku Powstańców Warszawskich
Rocznica powstania warszawskiego w MPW
Pieta Michniowska
Rząd o bezpieczeństwie Polski
Ostatnia niedziela…
Armia Rezerwowa generała Sosnkowskiego
Opady ustąpiły, ale żołnierska misja trwa
Stańcie do apelu!
Rekrutacja w Dęblinie na finiszu
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Polskie uzbrojenie na wojnie i w gospodarce
Rekompensaty na ostatniej prostej

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO