moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Cios w domu wroga

Polska artyleria ostrzeliwuje koszary we Fraustadt, kawalerzyści wdzierają się do Prus Wschodnich, Karaś z biało-czerwoną szachownicą na skrzydłach zrzuca bomby na fabrykę w Ohlau. To wcale nie fikcja. W pierwszych dniach II wojny światowej polska armia zdołała przeprowadzić kilka udanych wypadów na terytorium Rzeszy.

„Ruszamy marszem ubezpieczonym. Na przodzie tankiety rozpoznawcze, w tyle reszta szwadronu, po bokach sekcje pojedynczych erkaemów na motocyklach, w końcu kolarze, a w pewnej odległości za nimi mój łazik. Jedziemy polnymi drogami i nawet nie zauważamy, kiedy granica polsko-niemiecka zostaje za nami” – wspominał gen. Roman Abraham, dowódca Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. Było słoneczne popołudnie 2 września 1939 roku. Polska armia od kilkudziesięciu godzin starała się odpierać potężne uderzenia Wehrmachtu. Tymczasem gen. Abraham chciał pokazać, że potrafi ona także boleśnie Niemców ukąsić. I to na ich terytorium.

 

Niemcy biją w dzwony

Przed wojną z Leszna do granicy Rzeszy było zaledwie kilkanaście kilometrów. W mieście stacjonowało sporo wojska, w tym żołnierze 55 Pułku Piechoty. 1 września 1939 r., o godzinie 5.15, znalazło się ono pod ostrzałem niemieckiej artylerii. Niedługo potem atak przypuściła piechota. Uderzenie okazało się jednak na tyle słabe, że Polacy odparli je bez większego trudu. Więcej krwi napsuli im działający w mieście dywersanci, ale i oni zostali stosunkowo szybko wyłapani. I wtedy gen. Abraham postanowił się odgryźć. Rozkazał przygotować wypad na przygraniczne niemieckie miasteczko Fraustadt (dziś Wschowa). Do boju zostały wysłane dwie kompanie piechoty wsparte artylerią, plutonem ciężkich karabinów, samochodów pancernych i tankietek. Rozpoznanie i łączność miał zapewnić pluton kawalerii i kilkunastu cyklistów. Główne siły zostały przewiezione pod granicę autobusami. Polacy bardzo szybko zdobyli przygraniczną wieś Geyersdorf (dziś Dębowa Łęka), a następnie ostrzelali Fraustadt. – W mieście wybuchła panika. Niemcy zaczęli bić w dzwony. Potem poszła nawet fama, że zaczęli ewakuować urzędy. Na koszary we Fraustadt spadło blisko 40 pocisków. W ataku zginęło siedmiu Niemców, 20 odniosło rany. Piechota z 55 Pułku zbliżyła się do rogatek miasteczka na kilometr. Wkrótce jednak polskie oddziały wycofały się do Leszna. Ostatni żołnierze powrócili tam po 30 godzinach od wymarszu. – Taki był zresztą plan – podkreśla prof. Polak. – Polacy zaangażowali w wypad niewielkie siły, nie mieli okazji walczyć z doborowymi jednostkami Wehrmachtu, nie mówiąc już o SS. Jednak akcja miała dla naszych żołnierzy ogromne znaczenie psychologiczne. Sam miałem okazję rozmawiać z jednym z jej uczestników. Jeszcze po latach wspominał uciekających niemieckich żołnierzy i popłoch, jaki wywołał widok polskich mundurów – wyjaśnia prof. Bogusław Polak, historyk z wydziału humanistycznego Politechniki Koszalińskiej.

W poszukiwaniu pancernika

Tymczasem wypad na Fraustadt nie był wyjątkiem. Podczas wojny obronnej we wrześniu 1939 polscy żołnierze, w sumie kilkakrotnie, z powodzeniem atakowali nieprzyjaciela na jego terytorium. 2 września oddział piechoty pod dowództwem ppor. Zbigniewa Janowskiego, wzmocniony dywizjonem samochodów pancernych, przekroczył granicę w okolicach Koenigsdorf (dziś Załęcze) pod Rawiczem. Według płk. Władysława Wiecierzyńskiego, dowódcy 55 Pułku Piechoty, zniszczyli wówczas 80 różnego rodzaju niemieckich pojazdów. Mniej więcej w tym samym czasie, tyle że na drugim krańcu Polski, polscy kawalerzyści kilka razy wdzierali się do Prus Wschodnich, zajmując m.in. wsie Sokalen, Kowalen i Klarheim. Przy okazji stoczyli udaną walkę z niemiecką kompanią saperów, biorąc dwóch jeńców.

2 września o świcie z lotniska pod Radomiem poderwany został lekki bombowiec Karaś z 21 Eskadry Bombowej. Samolot przedarł się przez niemiecką obronę przeciwlotniczą i zrzucił osiem bomb na fabrykę chemiczną w Ohlau (dziś Oława). Jeden z lotników po latach wspominał: „Byliśmy na wysokości 1400 metrów. Pilot wykonał skręt w lewo i dał nurka ku ziemi. Maszyna leciała wprost na dymiące fabryczne kominy. Bomby nasze były celne. Po kilku minutach obiekt został poważnie uszkodzony. Wracaliśmy na lotnisko...”.

Polscy żołnierze zapuszczali się też na Słowację. Państwo rządzone przez ks. Josefa Tiso było wiernym sojusznikiem Rzeszy. Nie tylko pozwoliło operować Wehrmachtowi ze swojego terytorium, ale też samo wysłało armię na wojnę przeciwko Polsce. W czasie przygranicznych walk jeden z plutonów Batalionu Obrony Narodowej „Gorlice” przekroczył granicę pod miejscowością Konieczna i wysadził kamienny przepust. Polacy na krótko zajęli też wsie Nižny Komarnik oraz Vyžny Komarnik.

7 września 1939 roku wodnosamolot „Lublin” miał też zbombardować zdominowane przez Niemców Wolne Miasto Gdańsk. „Miał”, bo o tym epizodzie niezbyt wiele wiadomo. Wcześniej załoga otrzymała rozkaz, by namierzyć pancernik „Schleswig-Holstein”. Nie zdołała jednak tego zrobić. Wracając do tymczasowej bazy w Juracie lotnicy dostrzegli wielką plamę światła nieopodal gdańskiego portu. Okazało się, że to Niemcy świętują kapitulację Westerplatte. Załoga zrzuciła kilka bomb, po czym ostrzelała paradę z karabinu maszynowego. – Ostrzelanie parady znamy z relacji lotników. Niestety, brak potwierdzenia w innych dokumentach. Można jeszcze zrozumieć, że niemiecka prasa przemilczała udaną akcję Polaków. Ale ślad po tym powinien być w aktach dokumentujących zgony. Tymczasem, przeglądając gdańską dokumentację z września 1939, znalazłem tylko informację o dwóch policjantach zabitych strzałami w głowę – tłumaczy Mariusz Konarski ze Stowarzyszenia Historycznego Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. – Wydaje się, że jeśli nawet piloci zrzucili bomby, to spadły one na pobliski port. Sama zaś historia bombardowania obrosła legendą. Funkcjonowała trochę jak opowieść ku pokrzepieniu serc – podsumowuje Konarski.

Walka ku pokrzepieniu

I tak chyba należałoby tłumaczyć sens owych wypadów na terytorium nieprzyjaciela. – Wehrmacht posuwał się w głąb Polski niezwykle szybko. Już 8 września pierwsze jego oddziały pojawiły się na warszawskiej Ochocie. Dysproporcja sił była na tyle duża, że drobne akcje zaczepnie podejmowane przez naszych żołnierzy w pierwszych dniach wojny w żaden sposób nie mogły odwrócić jej losów – podkreśla prof. Polak. – Wypady nie miały większego znaczenia taktycznego, nie mówiąc już o operacyjnym. Posiadały za to walor propagandowy – uważa historyk. Każdą taką informację podchwytywały gazety czy radio, a znaczenie i rozmiary zwycięstw często były wyolbrzymiane. Zresztą w pierwszych dniach wojny media nie wahały się puszczać w eter nawet nieprawdziwych wiadomości. Gazety donosiły np. o polskim nalocie bombowym na Berlin czy wielkiej kontrofensywie naszych wojsk. – Czy wypady pojedynczych oddziałów poza polskie granice stanowiły część większego, opracowanego jeszcze przed wojną, planu? Nigdy nie trafiłem na dokumenty, które by to potwierdzały. Wydaje się raczej, że były to inicjatywy poszczególnych dowódców, choć zapewne z przyzwoleniem zwierzchników – podsumowuje prof. Polak.

Podczas pisania korzystałem m.in. z książki Piotra Bauera i Bogusława Polaka, „Armia Poznań w wojnie obronnej 1939”, Poznań 1983

Łukasz Zalesiński

autor zdjęć: IPN

dodaj komentarz

komentarze


Jesień przeciwlotników
 
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
Triatloniści CWZS-u wojskowymi mistrzami świata
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
Czworonożny żandarm w Paryżu
Olympus in Paris
Transformacja dla zwycięstwa
Medycyna w wersji specjalnej
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Ostre słowa, mocne ciosy
Trzynaścioro żołnierzy kandyduje do miana sportowca roku
Polskie „JAG” już działa
Od legionisty do oficera wywiadu
Wojskowa służba zdrowia musi przejść transformację
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Zmiana warty w PKW Liban
Wojskowi kicbokserzy nie zawiedli
Marynarka Wojenna świętuje
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Right Equipment for Right Time
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Hokeiści WKS Grunwald mistrzami jesieni
Norwegowie na straży polskiego nieba
Święto w rocznicę wybuchu powstania
Nowe uzbrojenie myśliwców
Szef MON-u na obradach w Berlinie
„Jaguar” grasuje w Drawsku
W MON-ie o modernizacji
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Udane starty żołnierzy na lodzie oraz na azjatyckich basenach
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
„Szczury Tobruku” atakują
Karta dla rodzin wojskowych
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
A Network of Drones
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
„Szpej”, czyli najważniejszy jest żołnierz
Olimp w Paryżu
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
„Husarz” wystartował
Huge Help
Święto podchorążych
Wybiła godzina zemsty
Inwestycja w produkcję materiałów wybuchowych
Jaka przyszłość artylerii?
Setki cystern dla armii
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
O amunicji w Bratysławie
Wzmacnianie granicy w toku
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO