Obrączki, jakie Tadeusz Kościuszko wręczał bohaterom insurekcji, chorągiew kosynierów 1 Regimentu Grenadierów Krakowskich oraz sakiewka. wykonana przez samego naczelnika. Unikalne pamiątki związane z Tadeuszem Kościuszką oraz dowodzonym przez niego powstaniem można zobaczyć na otwartej dziś wystawie w warszawskim Muzeum Wojska Polskiego.
– Ekspozycja została zorganizowana dla uczczenia pamięci wielkiego patrioty, wybitnego dowódcy i inżyniera wojskowego, jednej z najbardziej rozpoznawalnych postaci w historii Polski – mówi Ewa Wasilewska, komisarz wystawy o Tadeuszu Kościuszce, otwartej w Muzeum Wojska Polskiego w 223. rocznicę insurekcji. Ekspozycja „Ojczyzna obrońcy swemu. W 200. rocznicę śmierci Naczelnika Tadeusza Kościuszki” jest częścią tegorocznych obchodów ustanowionego przez parlament Roku Kościuszki.
Wystawa składa się z dwóch części. Pierwsza ukazuje przebieg powstania: przysięgę na krakowskim rynku, zwycięstwo w bitwie pod Racławicami, wydanie „Uniwersału połanieckiego”, obronę Warszawy, klęskę w bitwie pod Maciejowicach, rzeź Pragi i upadek powstania. Natomiast druga część jest poświęcona naczelnikowi powstania – prezentuje historię życia Kościuszki i związane z nim pamiątki.
„Ojczyzna obrońcy swemu”
Pracownicy muzeum podkreślają, że wyjątkowość tej wystawy polega także na tym, że powstała ona wyłącznie ze zbiorów muzeum. Wśród eksponatów obejrzymy m.in. dwie obrączki z napisem „Ojczyzna obrońcy swemu”, które Kościuszko nadał uczestnikom insurekcji: kpt. Józefowi Chłopickiemu, późniejszemu dyktatorowi powstania listopadowego, oraz bryg. Józefowi Kopciowi, którego oddział w 1794 roku przedarł się spod Kijowa na Wołyń, aby dołączyć do powstańców. – Takich obrączek, stanowiących odznaczenie za męstwo na polu bitwy, Kościuszko wręczył około sześćdziesięciu – mówi komisarz wystawy.
W MWP zaprezentowano także chorągiew kosynierów 1 Regimentu Grenadierów Krakowskich uratowaną z klęski pod Maciejowicami, obraz Juliusza Kossaka „Tadeusz Kościuszko na czele kosynierów pod Racławicami” oraz woreczek na pieniądze w kształcie rogatywki zrobiony szydełkiem przez Kościuszkę. Jest też miniaturowy portret naczelnika z XIX wieku. – Na odwrocie miniatury umieszczono za szkłem kawałek płótna, na którym osuszane było serce Kościuszki przed jego balsamowaniem – opowiada Wasilewska.
Rok naczelnika
Tadeusz Kościuszko urodził się 4 lutego 1746 roku na Polesiu. Ukończył Szkołę Rycerską w Warszawie, po czym w 1776 roku wyjechał do Ameryki Północnej. Jako pułkownik armii amerykańskiej brał udział w budowaniu fortyfikacji pod Saratogą, w Filadelfii i West Point. Brał udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Za zasługi został mianowany amerykańskim generałem. Do Polski wrócił w 1784 roku. Kościuszko wziął udział w wojnie z Rosją w obronie „Konstytucji 3 maja”, jako dowódca jednej z trzech dywizji koronnych. Był też jednym z twórców idei powstania narodowego, nazwanego insurekcją kościuszkowską. 24 marca 1794 roku jako Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej stanął na czele zrywu.
Podczas powstania Kościuszko wydał „Uniwersał połaniecki”, łagodzący pańszczyznę dla ochotników i zapewniający chłopom opiekę rządu. Niestety insurekcja zakończyła się klęską i trzecim rozbiorem Polski. Generał, ranny w bitwie pod Maciejowicami, trafił do rosyjskiej niewoli. Po zwolnieniu z więzienia w 1796 roku musiał wyjechać z Polski. Przez wiele lat mieszkał we Francji, później w Szwajcarii, gdzie zmarł 15 października 1817 roku. Jego szczątki sprowadzono do Krakowa i złożono na Wawelu w 1818 roku. Dziś serce Kościuszki znajduje się na Zamku Królewskim w Warszawie.
Do dziś Kościuszko jest jednym z najbardziej znanych na świecie polskich bohaterów. Na jego cześć nazwano najwyższy szczyt w Australii, a w latach 20. XIX wieku w Krakowie usypano kopiec jego imienia. Z okazji 200. rocznicy śmierci naczelnika Sejm i Senat ustanowiły rok 2017 Rokiem Tadeusza Kościuszki. „Zajmuje on szczególne miejsce w panteonie narodowych bohaterów. Jest symbolem wolności i wzorem patrioty nie tylko dla obywateli Polskiej” – napisano w sejmowej uchwale.
W ramach obchodów Poczta Polska wydała znaczek z wizerunkiem Kościuszki. Planowane są też uroczyści w Krakowie, m.in. inscenizacja bitwy pod Racławicami i koncert plenerowy Opery Krakowskiej. W październiku odbędzie się Krakowski Tydzień Kościuszki połączony z konferencją na jego temat. Rok Kościuszki obchodzony jest także w Australii. Z tej okazji w lipcu planowana jest ekspedycja narciarska na Górę Kościuszki, a w październiku Festiwal Kościuszkowski w Jindabyne, podczas którego będą organizowane loty nad Górą Kościuszki.
Wystawę poświęconą Kościuszce w Muzeum WP można zwiedzać do 2 lipca.
autor zdjęć: Muzeum Wojska Polskiego
komentarze