Na tablicy umieszczonej na filarze Grobu Nieznanego Żołnierza wypisano miejsca akcji, podczas których żołnierze wyklęci uwalniali więźniów bezpieki. – Nie byłoby niepodległości, gdyby nie ich czyn – mówił prezydent Andrzej Duda, odsłaniając płytę. – Żołnierzom niezłomnym oddajemy hołd, tworząc Polskę wolną i sprawiedliwą – podkreślał minister obrony Antoni Macierewicz.
Uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza odbyły się w przeddzień Święta Niepodległości. – Spełniamy wielkie zobowiązanie wobec bohaterów i niezłomnych obrońców ojczyzny – mówił prezydent Andrzej Duda, odsłaniając tablicę poświęconą pamięci żołnierzy wyklętych. Prezydent przypominał, że niezłomni nie złożyli broni aż do 1963 roku, gdy zginął ostatni z nich, Józef Franczak „Laluś". Mówił też, że bez czynu żołnierzy wyklętych nie byłoby niepodległości, którą Polska odzyskała w 1989 roku.
– Tablica, którą dziś odsłaniamy to tablica chwały tych, których nazywamy żołnierzami wyklętymi przez wroga, ale nie przez naród – podkreślał minister obrony narodowej Antoni Macierewicz. Szef MON wskazywał, że walka żołnierzy niezłomnych to najlepsze świadectwo wierności wartościom patriotycznym. – Dziś naszym celem jest kultywowanie pamięci o nich. Oddajemy im hołd, tworząc Polskę niepodległą, wolną, sprawiedliwą i odbudowując polskie wojsko – dodał Antoni Macierewicz.
Filary patriotyzmu
Na zawieszonej na jednym z tylnych filarów Grobu Nieznanego Żołnierza płycie wypisano dziewięć największych akcji odbijania więźniów politycznych z aresztów UB. Widnieją na niej miejscowości i daty: Puławy 24.04.1945 – wówczas to podczas akcji oddziału Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość uwolniono 107 więźniów; Grajewo 8/9.05.1945 – data upamiętnia odbicie około 100 żołnierzy przez oddziały Armii Krajowej Obywatelskiej mjr. Jana Tabortowskiego „Bruzdy”; Rembertów 20/21.05.1945 – oddział ppor. Edwarda Wasilewskiego „Wichury” oswobodził wówczas kilkuset żołnierzy podziemia niepodległościowego; Kielce 4/5.08.1945 – data oznacza uwolnienie około 350 więźniów przez zgrupowanie kpt. Antoniego Hedy „Szarego”; Radom 9.09.1945 – przypomina o oswobodzeniu 300 żołnierzy podziemia przez oddział por. Stefana Bembińskiego „Harnasia”; Radomsko 19/20.04.1946 – akcja uwolnienia 57 więźniów przez Konspiracyjne Wojsko Polskie; Zamość 8.05.1946 – odbicie ponad 300 żołnierzy AK i WiN przez żołnierzy por. Romana Szczura „Urszulę”; Włodawa 22.10.1946 – oswobodzenie 76 więźniów politycznych przez oddział „WiN”; Pułtusk 25.11.1946 – upamiętnia akcję zajęcia miasta i uwolnienia 65 aresztowanych przez oddział ppor. Stanisława Łaneckiego „Przelotnego”.
Tablice na grobie wspólnie z prezydentem odsłaniali bliscy oficerów podziemia niepodległościowego. Adam Broński to syn kpt. Zdzisława Brońskiego „Uskoka", dowódcy oddziałów WiN na Lubelszczyźnie, który poległ 21 maja 1949 roku podczas obławy w Dąbrówce-Nowogrodzie koło Łęcznej. W odsłonięciu płyty wzięła też udział Cecylia Szumska, bratanica ppor. Romana Szumskiego „Urszuli”, który dowodził upamiętnioną na tablicy akcją w Zamościu. Podporucznik został rozstrzelany w więzieniu we Wrocławiu w 1951 roku.
Podczas uroczystości posterunek honorowy wraz z żołnierzami Kompanii Reprezentacyjnej WP zaciągnęli członkowie Grupy Rekonstrukcji Historycznej im. 1 Pułku Legii Nadwiślańskiej Ziemi Lubelskiej Narodowych Sił Zbrojnych.
Miejsce chwały
Odsłonięta dziś tablica jest drugą płytą na Grobie Nieznanego Żołnierza poświęconą żołnierzom wyklętym. Pierwsza, umieszczona 15 sierpnia w Święto Wojska Polskiego, upamiętnia dziewięć największych bitew podziemia niepodległościowego.
Grób Nieznanego Żołnierza pod kolumnadą Pałacu Saskiego w Warszawie powstał w 1925 roku. Szczątki bezimiennego polskiego obrońcy Lwowa złożono tam 2 listopada. Pod koniec 1944 roku niemieckie oddziały wysadziły Pałac w powietrze, jednak fragment z grobowcem ocalał. W czasie PRL-u władze umieściły na grobie tablice upamiętniające walki II wojny, usunięto natomiast cztery przedwojenne płyty z nazwami pól bitew z lat 1914–1920. Ich kopie zamontowano na filarach dopiero w 1990 roku. Wówczas też odsłonięto 14 nowych płyt. Po dzisiejszej uroczystości na arkadach znajduje się 20 tablic upamiętniających najważniejsze polskie bitwy oraz miejsca martyrologii narodu.
autor zdjęć: Jarosław Wiśniewski
komentarze