moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Na ratunek „Rudemu”

Operacja o kryptonimie „Meksyk II” była pierwszą akcją bojową o tak dużej skali w okupowanej stolicy. 26 marca 1943 roku nieopodal budynku Arsenału członkowie Grup Szturmowych Szarych Szeregów zaatakowali niemiecki konwój, który przewoził więźniów z siedziby gestapo do więzienia na Pawiaku. Uwolnili ok. 20 osób, w tym Jana Bytnara „Rudego”.

Atak na ciężarówkę z więźniami na planie filmu Akcja pod Arsenałem w reżyserii Jana Łomnickiego (1977). 

„Gdy wszyscy więźniowie wysypali się na ulicę, z głębi wozu ukazał się Janek, gramoląc się na czworakach przez ławki. Ogolona głowa, twarz zielono-żółta, zapadnięte policzki, olbrzymi siniec pod okiem, sine uszy. Wielkie oczy szeroko otwarte, patrzące na nas. Porwaliśmy go na ręce. Każde dotknięcie go przez nas wywoływało krzyk bólu” – tak Tadeusz Zawadzki „Zośka”, zastępca dowódcy warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów, opisał moment odbicia z rąk Niemców swojego przyjaciela Jana Bytnara „Rudego”.

„Rudy” był dowódcą Hufca „Południe” GS Szarych Szeregów, czyli podziemnego harcerstwa. Został aresztowany przez gestapo w nocy z 22 na 23 marca 1943 roku i był brutalnie przesłuchiwany w gmachu przy al. Szucha. – Prawdopodobnie notatkę z jego adresem znaleziono w rzeczach zatrzymanego kilka dni wcześniej innego członka Grup Szturmowych, Henryka Ostrowskiego „Heńka” – mówi dr Piotr Olszewski, historyk zajmujący się okresem II wojny światowej. Zaraz po aresztowaniu Bytnara „Zośka” opracował plan jego odbicia. Akcja miała zostać przeprowadzona podczas transportowania „Rudego” z siedziby gestapo przy al. Szucha, gdzie był przesłuchiwany, do więzienia na Pawiaku. Błyskawiczne uderzenie miało nastąpić u zbiegu ulic Bielańskiej, Długiej i Nalewek, w pobliżu budynku Arsenału. W tym miejscu więźniarka, biorąc zakręt z Bielańskiej w Nalewki, musiała zwolnić. Zamierzano zatrzymać samochód przez obrzucenie go butelkami zapalającymi i ostrzelanie szoferki z pistoletu maszynowego.

Początkowo akcję zaplanowano na 23 marca, ale została odwołana, ponieważ nie udało się uzyskać zgody mjr. Jana Kiwerskiego „Lipińskiego”, dowódcy Oddziałów Dyspozycyjnych Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, któremu podlegały harcerskie Grupy Szturmowe. 26 marca „Rudy” znów został przewieziony w al. Szucha. Mjr Kiwerski tuż przed 17.00 dał rozkaz: „Trzaskać!”. Oddział Szarych Szeregów liczący ok. 30 osób zajął stanowiska. Operacją, której nadano kryptonim „Meksyk II”, dowodził Stanisław Broniewski „Orsza”, komendant Grup Szturmowych w Warszawie. O wyjeździe auta z więźniami z al. Szucha powiadomił Zygmunt Kaczyński „Wesoły”, który jako przedstawiciel firmy „Wedel” mógł poruszać się po budynku gestapo.

Więźniarkę zauważono u wylotu ul. Bielańskiej tuż przed 17.30. – Niestety nie wszystko poszło zgodnie z planem – przyznaje historyk. W ostatniej chwili na miejscu akcji zjawił się granatowy policjant. „Zośka” otworzył do niego ogień. Postrzelony funkcjonariusz upadł, ale oddał jeszcze kilka strzałów i ranił Tadeusza Krzyżewicza „Buzdygana”. Obrzucona butelkami z benzyną więźniarka stanęła w płomieniach. Siedzący z tyłu Niemcy odpowiedzieli ogniem. „Zośka” z kolegami podbiegł do wozu i unieszkodliwił załogę. W trwającej ok. 10 minut akcji uwolniono ok. 20 osób, wśród nich „Rudego” i „Heńka”.

Podczas wycofywania się część grupy została ostrzelana przez Niemców. Postrzał w brzuch dostał Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”. Następnego dnia, w odwecie za akcję polskiego podziemia, Niemcy rozstrzelali na dziedzińcu Pawiaka 140 więźniów. Nie udało się uratować „Rudego”, który zmarł cztery dni później na skutek obrażeń odniesionych podczas śledztwa. Nie przeżyli także ciężko ranni „Alek” i „Buzdygan”.

Mimo to operacja, potem nazwana akcją pod Arsenałem, przeszła do legendy. – Była to pierwsza akcja polskiego podziemia o tak dużej skali przeprowadzona w okupowanej stolicy i miała ogromny wpływ na morale mieszkańców – tłumaczy dr Olszewski. Spektakularne odbicie więźniów przez Grupy Szturmowe Szarych Szeregów w samym centrum miasta pokazało, że AK działa i walczy.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Katastrofa M-346. Nie żyje pilot Bielika
 
Unowocześnione Rosomaki dla wojska
Sukces lekkoatletów CWZS-u w Paryżu
Spadochroniarze na warcie w UE
Polsko-litewskie konsultacje
RBN przed szczytem NATO
Sportowa rywalizacja weteranów misji
Serwis bliżej domu
Włoskie Eurofightery na polskim niebie
Spędź wakacje z wojskiem!
Konsultacje polsko-niemieckie w Warszawie
Polski Kontyngent Wojskowy Olimp w Paryżu
Za zdrowie utracone na służbie
Szpital u „Troski”
Niepokonana reprezentacja Czarnej Dywizji
Roczny dyżur spadochroniarzy
Wojskowa odprawa przed szczytem Sojuszu
Wsparcie MON-u dla studentów
Wodne szkolenie wielkopolskich terytorialsów
Olimp gotowy na igrzyska!
Lato pod wodą
Specjalsi zakończyli dyżur w SON-ie
Trzy miecze, czyli międzynarodowy sprawdzian
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
X ŚWIĘTO STRZELCA KONNEGO.
Biało-czerwona nad Wilnem
Pancerniacy trenują cywilów
Szkolenie do walk w mieście
Jack-S, czyli eksportowy Pirat
Szczyt NATO, czyli siła w Sojuszu
Powstanie polsko-koreańskie konsorcjum
Szkolenie na miarę czasów
Jak usprawnić działania służb na granicy
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Medalowe żniwa pływaków i florecistek CWZS-u
Oczy na Kijów
Spotkanie z żołnierzami przed szczytem NATO
Naukowcy z MIIWŚ szukają szczątków westerplatczyków
Ostatnia niedziela…
Czujemy się tu jak w rodzinie
Oficerskie gwiazdki dla absolwentów WAT-u
Strzelnice dla specjalsów
Pancerny sznyt
By żołnierze mogli służyć bezpiecznie
Zdzisław Krasnodębski – bohater bitwy o Anglię
Walka – tak, ale tylko polityczna
Krzyżacka klęska na polach grunwaldzkich
Rusza operacja „Bezpieczne Podlasie”
Prezydent Zełenski w Warszawie
„Oczko” wojskowych lekkoatletów
Szczyt NATO: wzmacniamy wschodnią flankę
Patrioty i F-16 dla Ukrainy. Trwa szczyt NATO
Szczyt NATO w Waszyngtonie: Ukraina o krok bliżej Sojuszu
Mark Rutte pokieruje NATO
Śmierć przyszła po wojnie

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO