moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Na ratunek „Rudemu”

Operacja o kryptonimie „Meksyk II” była pierwszą akcją bojową o tak dużej skali w okupowanej stolicy. 26 marca 1943 roku nieopodal budynku Arsenału członkowie Grup Szturmowych Szarych Szeregów zaatakowali niemiecki konwój, który przewoził więźniów z siedziby gestapo do więzienia na Pawiaku. Uwolnili ok. 20 osób, w tym Jana Bytnara „Rudego”.

Atak na ciężarówkę z więźniami na planie filmu Akcja pod Arsenałem w reżyserii Jana Łomnickiego (1977). 

„Gdy wszyscy więźniowie wysypali się na ulicę, z głębi wozu ukazał się Janek, gramoląc się na czworakach przez ławki. Ogolona głowa, twarz zielono-żółta, zapadnięte policzki, olbrzymi siniec pod okiem, sine uszy. Wielkie oczy szeroko otwarte, patrzące na nas. Porwaliśmy go na ręce. Każde dotknięcie go przez nas wywoływało krzyk bólu” – tak Tadeusz Zawadzki „Zośka”, zastępca dowódcy warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów, opisał moment odbicia z rąk Niemców swojego przyjaciela Jana Bytnara „Rudego”.

„Rudy” był dowódcą Hufca „Południe” GS Szarych Szeregów, czyli podziemnego harcerstwa. Został aresztowany przez gestapo w nocy z 22 na 23 marca 1943 roku i był brutalnie przesłuchiwany w gmachu przy al. Szucha. – Prawdopodobnie notatkę z jego adresem znaleziono w rzeczach zatrzymanego kilka dni wcześniej innego członka Grup Szturmowych, Henryka Ostrowskiego „Heńka” – mówi dr Piotr Olszewski, historyk zajmujący się okresem II wojny światowej. Zaraz po aresztowaniu Bytnara „Zośka” opracował plan jego odbicia. Akcja miała zostać przeprowadzona podczas transportowania „Rudego” z siedziby gestapo przy al. Szucha, gdzie był przesłuchiwany, do więzienia na Pawiaku. Błyskawiczne uderzenie miało nastąpić u zbiegu ulic Bielańskiej, Długiej i Nalewek, w pobliżu budynku Arsenału. W tym miejscu więźniarka, biorąc zakręt z Bielańskiej w Nalewki, musiała zwolnić. Zamierzano zatrzymać samochód przez obrzucenie go butelkami zapalającymi i ostrzelanie szoferki z pistoletu maszynowego.

Początkowo akcję zaplanowano na 23 marca, ale została odwołana, ponieważ nie udało się uzyskać zgody mjr. Jana Kiwerskiego „Lipińskiego”, dowódcy Oddziałów Dyspozycyjnych Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, któremu podlegały harcerskie Grupy Szturmowe. 26 marca „Rudy” znów został przewieziony w al. Szucha. Mjr Kiwerski tuż przed 17.00 dał rozkaz: „Trzaskać!”. Oddział Szarych Szeregów liczący ok. 30 osób zajął stanowiska. Operacją, której nadano kryptonim „Meksyk II”, dowodził Stanisław Broniewski „Orsza”, komendant Grup Szturmowych w Warszawie. O wyjeździe auta z więźniami z al. Szucha powiadomił Zygmunt Kaczyński „Wesoły”, który jako przedstawiciel firmy „Wedel” mógł poruszać się po budynku gestapo.

Więźniarkę zauważono u wylotu ul. Bielańskiej tuż przed 17.30. – Niestety nie wszystko poszło zgodnie z planem – przyznaje historyk. W ostatniej chwili na miejscu akcji zjawił się granatowy policjant. „Zośka” otworzył do niego ogień. Postrzelony funkcjonariusz upadł, ale oddał jeszcze kilka strzałów i ranił Tadeusza Krzyżewicza „Buzdygana”. Obrzucona butelkami z benzyną więźniarka stanęła w płomieniach. Siedzący z tyłu Niemcy odpowiedzieli ogniem. „Zośka” z kolegami podbiegł do wozu i unieszkodliwił załogę. W trwającej ok. 10 minut akcji uwolniono ok. 20 osób, wśród nich „Rudego” i „Heńka”.

Podczas wycofywania się część grupy została ostrzelana przez Niemców. Postrzał w brzuch dostał Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”. Następnego dnia, w odwecie za akcję polskiego podziemia, Niemcy rozstrzelali na dziedzińcu Pawiaka 140 więźniów. Nie udało się uratować „Rudego”, który zmarł cztery dni później na skutek obrażeń odniesionych podczas śledztwa. Nie przeżyli także ciężko ranni „Alek” i „Buzdygan”.

Mimo to operacja, potem nazwana akcją pod Arsenałem, przeszła do legendy. – Była to pierwsza akcja polskiego podziemia o tak dużej skali przeprowadzona w okupowanej stolicy i miała ogromny wpływ na morale mieszkańców – tłumaczy dr Olszewski. Spektakularne odbicie więźniów przez Grupy Szturmowe Szarych Szeregów w samym centrum miasta pokazało, że AK działa i walczy.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Black Hawki nad Warszawą
Sikorski: potrzebujemy ściany antydronowej
Cena wolności. Powstańcze wspomnienia
W Sejmie o rosyjskich dronach nad Polską
NATO uruchamia „Wschodnią Straż”
Pożegnanie z Columbią
Sojusznicy wysyłają dodatkowe wojska
Orlik na Alfę
Żelazna Dywizja zdaje egzamin celująco
Polska zwiększy produkcję amunicji artyleryjskiej
Australijski AWACS rozpoczął misję w Polsce
Ograniczenia w ruchu lotniczym na wschodzie Polski
Eurokorpus pod hiszpańskim dowództwem
Czołgiści w ogniu
Nawrocki: zdaliśmy test wojskowy i test solidarności
Państwo odbuduje dom w Wyrykach
NATO – jesteśmy z Polską
By znaleźć igłę, w Bałtyku trzeba najpierw znaleźć stóg
Największy transport Abramsów w tym roku
Grupa E5 o bezpieczeństwie wschodniej flanki NATO
Husarz z polskim instruktorem
Cios w plecy
Nagrody MSPO – za uniwersalność konstrukcji
Prezydent przestrzega przed rosyjską dezinformacją
Pogrzeb ofiar rzezi wołyńskiej
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Ostry kurs na „Orkę” – rząd chce podpisać kontrakt do końca roku
Aby państwo polskie było gotowe na każdy scenariusz
Apache’e nad Inowrocławiem
Polsko-ukraińskie rozmowy o współpracy
Obowiązek budowy schronów staje się faktem
Już mają brąz, a mogą mieć złoto!
Żołnierze USA i Bradleye jadą do Polski
Debiut polskich Patriotów
Zwycięska batalia o stolicę
H145M – ciekawa oferta dla Polski
„Nieustraszony Rekin” na wodach Bałtyku
Kurs dla najlepszych w SERE
Pytania o rosyjskie drony. MON wyjaśnia
Niemiecki plan zniszczenia Polski
Dwie agresje, dwie okupacje
Polsko-ukraińskie rozmowy o współpracy
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Hekatomba na Woli
Brytyjczycy na wschodniej straży
Brytyjczycy żegnają Malbork
Młody narybek AWL-u na szkoleniu
Wieża z HSW nie tylko dla Warana
Z najlepszymi na planszy
W poszukiwaniu majora Serafina
WOT sprawdzał się w Nowej Dębie
Wielkie zbrojenia za Odrą
Żandarmeria skontroluje także cywilów
Człowiek w pętli
Koncern Hanwha inwestuje w AWL
Rekompensaty na nowych zasadach
Krok ku niezależności
Wojskowi szachiści z medalem NATO
Premiera na MSPO: Pocisk dalekiego zasięgu Lanca
Trenują przed „Zapadem ‘25”
„Road Runner” w Libanie
MSPO 2025 – serwis specjalny „Polski Zbrojnej”
Światowe podium dla zawodniczek Wojska Polskiego
Czy trzeba będzie zrekonstruować samolot „Slaba”?
17 września 1939. Nigdy więcej
Miliardy na budowę schronów
Święto Wojsk Lądowych
Triumf żołnierzy-lekkoatletów
Premier do pilotów: Jesteście bohaterami

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO