moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Na ratunek „Rudemu”

Operacja o kryptonimie „Meksyk II” była pierwszą akcją bojową o tak dużej skali w okupowanej stolicy. 26 marca 1943 roku nieopodal budynku Arsenału członkowie Grup Szturmowych Szarych Szeregów zaatakowali niemiecki konwój, który przewoził więźniów z siedziby gestapo do więzienia na Pawiaku. Uwolnili ok. 20 osób, w tym Jana Bytnara „Rudego”.

Atak na ciężarówkę z więźniami na planie filmu Akcja pod Arsenałem w reżyserii Jana Łomnickiego (1977). 

„Gdy wszyscy więźniowie wysypali się na ulicę, z głębi wozu ukazał się Janek, gramoląc się na czworakach przez ławki. Ogolona głowa, twarz zielono-żółta, zapadnięte policzki, olbrzymi siniec pod okiem, sine uszy. Wielkie oczy szeroko otwarte, patrzące na nas. Porwaliśmy go na ręce. Każde dotknięcie go przez nas wywoływało krzyk bólu” – tak Tadeusz Zawadzki „Zośka”, zastępca dowódcy warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów, opisał moment odbicia z rąk Niemców swojego przyjaciela Jana Bytnara „Rudego”.

„Rudy” był dowódcą Hufca „Południe” GS Szarych Szeregów, czyli podziemnego harcerstwa. Został aresztowany przez gestapo w nocy z 22 na 23 marca 1943 roku i był brutalnie przesłuchiwany w gmachu przy al. Szucha. – Prawdopodobnie notatkę z jego adresem znaleziono w rzeczach zatrzymanego kilka dni wcześniej innego członka Grup Szturmowych, Henryka Ostrowskiego „Heńka” – mówi dr Piotr Olszewski, historyk zajmujący się okresem II wojny światowej. Zaraz po aresztowaniu Bytnara „Zośka” opracował plan jego odbicia. Akcja miała zostać przeprowadzona podczas transportowania „Rudego” z siedziby gestapo przy al. Szucha, gdzie był przesłuchiwany, do więzienia na Pawiaku. Błyskawiczne uderzenie miało nastąpić u zbiegu ulic Bielańskiej, Długiej i Nalewek, w pobliżu budynku Arsenału. W tym miejscu więźniarka, biorąc zakręt z Bielańskiej w Nalewki, musiała zwolnić. Zamierzano zatrzymać samochód przez obrzucenie go butelkami zapalającymi i ostrzelanie szoferki z pistoletu maszynowego.

Początkowo akcję zaplanowano na 23 marca, ale została odwołana, ponieważ nie udało się uzyskać zgody mjr. Jana Kiwerskiego „Lipińskiego”, dowódcy Oddziałów Dyspozycyjnych Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, któremu podlegały harcerskie Grupy Szturmowe. 26 marca „Rudy” znów został przewieziony w al. Szucha. Mjr Kiwerski tuż przed 17.00 dał rozkaz: „Trzaskać!”. Oddział Szarych Szeregów liczący ok. 30 osób zajął stanowiska. Operacją, której nadano kryptonim „Meksyk II”, dowodził Stanisław Broniewski „Orsza”, komendant Grup Szturmowych w Warszawie. O wyjeździe auta z więźniami z al. Szucha powiadomił Zygmunt Kaczyński „Wesoły”, który jako przedstawiciel firmy „Wedel” mógł poruszać się po budynku gestapo.

Więźniarkę zauważono u wylotu ul. Bielańskiej tuż przed 17.30. – Niestety nie wszystko poszło zgodnie z planem – przyznaje historyk. W ostatniej chwili na miejscu akcji zjawił się granatowy policjant. „Zośka” otworzył do niego ogień. Postrzelony funkcjonariusz upadł, ale oddał jeszcze kilka strzałów i ranił Tadeusza Krzyżewicza „Buzdygana”. Obrzucona butelkami z benzyną więźniarka stanęła w płomieniach. Siedzący z tyłu Niemcy odpowiedzieli ogniem. „Zośka” z kolegami podbiegł do wozu i unieszkodliwił załogę. W trwającej ok. 10 minut akcji uwolniono ok. 20 osób, wśród nich „Rudego” i „Heńka”.

Podczas wycofywania się część grupy została ostrzelana przez Niemców. Postrzał w brzuch dostał Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”. Następnego dnia, w odwecie za akcję polskiego podziemia, Niemcy rozstrzelali na dziedzińcu Pawiaka 140 więźniów. Nie udało się uratować „Rudego”, który zmarł cztery dni później na skutek obrażeń odniesionych podczas śledztwa. Nie przeżyli także ciężko ranni „Alek” i „Buzdygan”.

Mimo to operacja, potem nazwana akcją pod Arsenałem, przeszła do legendy. – Była to pierwsza akcja polskiego podziemia o tak dużej skali przeprowadzona w okupowanej stolicy i miała ogromny wpływ na morale mieszkańców – tłumaczy dr Olszewski. Spektakularne odbicie więźniów przez Grupy Szturmowe Szarych Szeregów w samym centrum miasta pokazało, że AK działa i walczy.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Ratownik w akcji
 
Policja ze wsparciem wojskowego Bayraktara
Żołnierze z 10 Brygady Kawalerii Pancernej powalczą w IV lidze
Wypadek Rosomaka
Śmierć gorsza niż wszystkie
Świat F-35
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
„Niegościnni” marynarze na obiektach sportowych w Ustce
Kadeci z NATO i z Korei szkolili się w Karkonoszach
Posłowie za wypowiedzeniem konwencji ottawskiej
Kolejne czołgi K2 dla naszej armii
USA przyłączyły się do ataku Izraela na Iran
Więcej na obronność, silniejsze NATO
Rodzinne ćwiczenia z wojskiem
Pionierski dron
Bezpieczniejsza Europa
Broń przeciwko wrogim satelitom
11 lipca narodowym dniem pamięci o ofiarach rzezi wołyńskiej
Strażnicy polskiego nieba
Żołnierze WOT-u szkolili się w Słowenii
Rosyjska maszyna Su-24 przechwycona przez polskie F-16
Podejrzane manewry na Bałtyku
Nawrocki przedstawia kierownictwo BBN-u
Inwestycja w żołnierzy
Szczyt NATO nie tylko o wydatkach na obronność
Szczyt w Hadze zakończony, co dalej?
Ewakuacja Polaków z Izraela
Pestki, waafki, mewki – kobiety w Polskich Siłach Zbrojnych
Dwa tygodnie „rozgryzania” Homara-K
Kajakami po medale
„Swift Response ‘25”, czyli lekka piechota w ciężkim terenie
Sukcesy żołnierzy na międzynarodowych arenach
Sejm zakończył prace nad nowelizacją ustawy o obronie ojczyzny. Teraz czas na Senat
NATO przechodzi do działania
Wyższe stawki dla niezawodowych
Flyer, zdobywca przestworzy
Nowe zasady fotografowania obiektów wojskowych
Podróż w ciemność
Specjalsi pod nowym dowództwem
Pociski do FA-50 i nowe Rosomaki
Żołnierze PKW Irak są bezpieczni
Policjanci w koszarach WOT
Pancerny kot w polskim wojsku
Strategia odstraszania. Czy zadziała?
Polska z dodatkowym wsparciem sojuszników
Święto sportów walki w Warendorfie
Generał „Grot” – pierwszy dowódca AK
Dekapitacyjne uderzenie w Iran
Terytorialsi z Dolnego Śląska najlepiej wysportowani
Zbrodnia we wsi, której już nie ma
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Historyczne zwycięstwo ukraińskiego F-16
The Power of Infrastructure
Miliardowe wsparcie dla PGZ
Pierwsze oficerskie gwiazdki
Armia pomoże służbom na zachodniej granicy
Planowano zamach na Zełenskiego
Prawo dla kluczowych inwestycji obronnych
Musimy być szybsi niż zagrożenie
Odbudowa obrony cywilnej kraju
Nie żyje żołnierz PKW Irak
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Drukowanie dronów
„Różycki” zwodowany

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO