Przed II wojną 19 marca był dniem uznawanym niemal za święto państwowe, szczególnie w armii. „Nie ma oddziału, który by nie chciał uczcić imienin Marszałka” – pisała o Józefie Piłsudskim w 1923 roku „Polska Zbrojna”. Tego dnia organizowano akademie, koncerty i defilady. Do dziś armia uroczyście przypomina o Piłsudskim, a historia obchodów jego imienin doczekała się nawet wystawy.
– Bez geniuszu Józefa Piłsudskiego nie byłoby niepodległej Polski, dlatego dla uczczenia jego zasług i kontynuując przedwojenną tradycję, obchodzimy 19 marca jego imieniny – mówił nadbrygadier Stanisław Śliwa, prezes Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej, podczas uroczystości w stołecznej Centralnej Bibliotece Wojskowej, która nosi imię marszałka.
– Chcemy przypomnieć o osobie Józefa Piłsudskiego młodemu pokoleniu – tłumaczy dr Jan Tarczyński, dyrektor CBW. Z tej okazji po raz pierwszy w Polsce zaprezentowano film archiwalny o życiu i działalności Marszałka nakręcony po jego śmierci w 1935 roku. – Blisko półtoragodzinny dokument przywiozłem z Instytutu Piłsudskiego w Londynie, w bibliotece zrobiliśmy z niego 25-minutowy materiał – mówi Tarczyński.
Podczas uroczystości w Centralnej Bibliotece odbył się koncert pieśni legionowych Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego, otwarto też dwie wystawy. Jedna przedstawia udział harcerzy w Związku Strzeleckim, z kolei druga – historię obchodów imienin Marszałka w II Rzeczpospolitej, pokazano ją na fotografiach i planszach.
Przed II wojną światową był to bowiem dzień uznawany niemal za święto państwowe, zwłaszcza w armii. 19 marca dworek w Sulejówku, a potem Belweder stawały się miejscem pielgrzymek. Organizowano rewię wojsk, uroczyste akademie, koncerty i defilady.
Nie obywało się też bez prezentów. „Na jedne imieniny mąż dostał dwa psy, przeszło dziesięć królików, jedną owcę, sarenkę, lisa, gęsi i wojowniczego koguta” – pisała we wspomnieniach żona Aleksandra Piłsudska. W ostatnie imieniny Piłsudskiego w 1935 roku na lotnisku wojskowym na Okęciu odsłonięto pomnik ku jego czci, ufundował go 1 Pułk Lotniczy.
Dziś członkowie Związku Piłsudczyków, którego celem jest upowszechnianie wiedzy o działalności Marszałka, organizują obchody jego imienin w wielu polskich miastach. Kutno uczciło imieniny Józefa koncertem orkiestry dętej, zawodami strzeleckimi i marszem śladami tradycji piłsudczykowskich. Na ulicach Lublina pojawiły się grupy rekonstrukcyjne odtwarzające formacje strzelców, prekursorów legionów, a harcerze pod pomnikiem Marszałka rozdawali przechodniom cukierki. Natomiast w Muzeum Obrony Przeciwlotniczej w koszalińskim Centrum Szkolenia Sił Powietrznych zorganizowano uroczystą akademię połączoną ze zwiedzaniem szkoły i żołnierską grochówką.
– Jesteśmy zadowoleni, że święto nie zostało w Polsce zapomniane – mówi Anna Klamer z Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Tam obchodzono je, sadząc imieninowe krokusy, zaprezentowano też książkę Włodzimierza Kalickiego o Marszałku pt. „Powrót do Sulejówka”.
O Piłsudskim pamiętają także goście z zagranicy. Przebywający 19 marca z wizytą w Polsce prezydent Estonii Toomas Hendrik Ilves przekazał Krzysztofowi Jaraczewskiemu, dyrektorowi muzeum i wnukowi marszałka, duplikaty odznaczeń nadanych Piłsudskiemu przed II wojną przez władze Estonii. – Marszałek otrzymał około 30 najwyższych odznaczeń wielu krajów, niestety wszystkie zaginęły w czasie II wojny. Teraz odtwarzamy tę kolekcję – tłumaczą pracownicy muzeum.
W Sulejówku cały czas trwają prace nad utworzeniem muzeum. Powstaje ono m.in. w zabytkowych budynkach dworku „Milusin”, w którym Piłsudski mieszkał z rodziną. Placówkę prowadzić będzie wspólnie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Fundacja Rodziny Józefa Piłsudskiego założona przez jego córki Wandę i Jadwigę oraz wnuków. Na wsparcie budowy muzeum rząd przeznaczy blisko 170 mln zł.
Powstał już projekt, teraz wyłaniani są wykonawcy prac. Jeszcze w tym roku placówka ma uzyskać pozwolenie na budowę, która rozpocznie się na początku przyszłego roku. – Uroczyste otwarcie planujemy w 2017 roku, w 150. rocznicę urodzin Marszałka – mówi dyrektor Jaraczewski.
***
Józef Piłsudski urodził się w 1867 roku na Wileńszczyźnie. Działał w ruchu niepodległościowym, utworzył I Polską Kompanię Kadrową walczącą w I wojnie, był też założycielem Legionów Polskich. Po odzyskaniu niepodległości jako Naczelnik Państwa rządził krajem do 1922 roku. Potem wycofywał się z życia politycznego aż do zamachu majowego w 1926 roku. Po przejęciu władzy był twórcą rządów sanacyjnych, naczelnym wodzem polskiej armii i pierwszym marszałkiem Polski. Zmarł 12 maja 1935 roku, a jego ciało spoczęło na Wawelu.
autor zdjęć: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Anna Dąbrowska
komentarze