moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

„Niedźwiadek” na czele AK

21 grudnia 1944 roku gen. Leopold Okulicki objął formalnie dowodzenie nad Armią Krajową. Komendantem głównym był do 19 stycznia 1945 roku, kiedy to wydał rozkaz rozwiązania AK. Dwa miesiące później generał został aresztowany przez NKWD i skazany w procesie szesnastu. Zmarł w sowieckim więzieniu w Wigilię 1946 roku w niewyjaśnionych okolicznościach.

Leopold Okulicki wśród żołnierzy AK w czasie walk powstańczych w Warszawie, 1944 r.

– Stojąc na czele Armii Krajowej, musiał zmierzyć się z odbudowywaniem podziemnych struktur po upadku powstania warszawskiego i stopniowo powiększającą się okupacją sowiecką na ziemiach polskich, przy czym wykazywał się dużymi umiejętnościami dowódczymi i organizacyjnymi – mówi o gen. Leopoldzie Okulickim „Niedźwiadku”, ostatnim komendancie głównym Armii Krajowej, dr Piotr Olszewski, historyk zajmujący się okresem II wojny światowej.

Okulicki w okresie międzywojennym był m.in. szefem Wydziału „Wschód" w Oddziale III Sztabu Głównego Wojska Polskiego, gdzie opracowywał plany wojny obronnej ze Związkiem Radzieckim. We wrześniu 1939 roku brał udział w obronie Warszawy, a po kapitulacji stolicy włączył się w struktury podziemne, wstępując do konspiracyjnej Służby Zwycięstwu Polski przemianowanej później na Związek Walki Zbrojnej.

Najpierw objął komendę Okręgu Łódź ZWZ, a następnie w Okręgu Lwów. Niestety, Sowieci rozpracowali polskie podziemie i w nocy z 21 na 22 stycznia 1941 roku gen. Okulicki został aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu w Moskwie. Zwolniono go w sierpniu 1941 roku na mocy amnestii po podpisaniu układu Sikorski-Majski. Oficer wstąpił do Armii Polskiej w ZSRS, a latem 1943 roku został wysłany do Wielkiej Brytanii. Służył tam w sztabie gen. Kazimierza Sosnkowskiego, Naczelnego Wodza i przeszedł szkolenie dla cichociemnych.

Po przerzuceniu do Polski w nocy z 21 na 22 maja 1944 roku rozpoczął działalność w AK. Został zastępcą szefa sztabu i szefem operacji w Komendzie Głównej AK. – Gen. Okulicki był zwolennikiem uwolnienia Warszawy z niemieckich rąk przed nadejściem wojsk sowieckich i mocno przekonywał gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego, komendanta głównego AK, do rozpoczęcia powstania w mieście – podaje historyk.

Tuż przed wybuchem walk w Warszawie, 27 lipca 1944 roku, gen. Okulicki stanął na czele organizacji wojskowej NIE, której zadaniem było kontynuowanie walki o niepodległość Polski po wkroczeniu Armii Czerwonej. Trzy dni później gen. Bór-Komorowski wyznaczył go na swojego następcę na wypadek niemożności dalszego dowodzenia. Z tego powodu i w związku z pełnieniem funkcji w NIE gen. Okulicki przez okres powstania pozostał w konspiracji.

Dzień przed kapitulacją powstania i pójściem do niewoli gen. Bór-Komorowski przekazał dowodzenie AK gen. Okulickiemu. – Formalnie jednak oficer został mianowany komendantem głównym AK przez Władysława Raczkiewicza, prezydenta RP na uchodźstwie, dopiero 21 grudnia 1944 roku – zaznacza dr Olszewski.

Po powstaniu gen. Okulicki opuścił stolicę wraz z ludnością cywilną i poprzez obóz przejściowy w Pruszkowie trafił do Częstochowy. Dowodzenie w NIE powierzył gen. Augustowi Emilowi Fieldorfowi „Nilowi”, dotychczasowemu szefowi sztabu tej organizacji. Sam postanowił nie ujawniać się Sowietom i nadal prowadzić działalność konspiracyjną. Jak podkreśla historyk, szczególnie zależało mu na odbudowywaniu kadrowych struktur AK i przygotowaniu ich do działania pod stopniowo powiększającą się okupacją sowiecką.

3 stycznia 1945 roku koło Radomska komendant AK spotkał się z brytyjskimi oficerami zrzuconymi do Polski w ramach misji wojskowej „Freston”. Ich zadaniem miało być pośredniczenie w kontaktach między dowództwem AK a Sowietami. „Dowódca AK wydał się nam człowiekiem zdecydowanym, szczerym i jasno myślącym. Jego zachowanie było spokojne i przyjazne” – zapisał tego dnia płk Duane Tyrell Hudson, dowódca misji.

Trzy dni po rozpoczęciu ofensywy Armii Czerwonej, 19 stycznia 1945 roku, gen. Okulicki podjął decyzję o rozwiązaniu Armii Krajowej. „Postępująca szybko ofensywa sowiecka doprowadzić może do zajęcia w krótkim czasie całej Polski przez Armię Czerwoną. […] W rzeczywistości, mimo stwarzanych pozorów wolności, oznacza to zmianę jednej okupacji na drugą bardziej niebezpieczną, bo przeprowadzoną pod przykrywką Tymczasowego Rządu Lubelskiego” – napisał w rozkazie. Obawiając się represji sowieckich wobec żołnierzy AK, zwolnił ich z przysięgi. Wydał też drugi tajny rozkaz skierowany do dowódców, w którym nakazywał im nieujawnianie się i zachowanie dobrze zakonspirowanych sztabów i sieci radiowej, co miało stanowić bazę organizacji NIE.

Dowódca 7 DP Armii Andersa płk Leopold Okulicki dokonuje przeglądu oddziałów, uroczystość święta 3 maja w 1942 r.

Okulicki był bezkompromisowym przeciwnikiem współpracy z Sowietami. Jednak… – W wyniku prowokacji NKWD generał wraz z członkami Delegatury Rządu na Kraj przyjął zaproszenie na pertraktacje dotyczące współpracy podziemia z Armią Czerwoną – przypomina historyk. Polacy mieli się spotkać w Pruszkowie z gen. Iwanowem, przedstawicielem dowództwa 1 Frontu Białoruskiego. W rzeczywistości był to gen. Iwan Sierow, szef kontrwywiadu wojskowego Smiersz.

Gen. Okulicki został aresztowany 27 marca i razem z 15 działaczami politycznymi Polskiego Państwa Podziemnego wywieziony do Moskwy. Tam 21 czerwca w tzw. procesie szesnastu sowieci skazali go na dziesięć lat więzienia za szpiegostwo i dywersyjną działalność na tyłach Armii Czerwonej. Generał zmarł półtora roku później 24 grudnia 1946 roku w niewyjaśnionych okolicznościach w więzieniu na Łubiance. Według oficjalnej wersji władz sowieckich powodem śmierci był atak serca i paraliż. – Najprawdopodobniej jednak został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD – uważa dr Olszewski.

Symboliczna mogiła ostatniego dowódcy AK znajduje się na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Gra o kapitulację
 
Wspólna wola obrony
Polska i Norwegia zacieśniają stosunki
Kontrakty dla firm produkujących na rzecz obronności
DriX – towarzysz okrętu
Koniec wojny, którego nie znamy
Spartakiadowe zmagania w Łasku
MON: Polska nie wyśle wojsk na Ukrainę
Bat na wrogów i niepokornych
Medycy dla „Tarczy Wschód”
Czołgi końca wojny
Wakacje? To czas na wojsko
Historyczne zwycięstwo Ukraińców w potyczce morsko-powietrznej
Walka pod napięciem
Tarcza Wschód. Porozumienia z Lasami i KOWR-em
Polska 1 Dywizja Pancerna zajęła Wilhelmshaven
Międzynarodowe manewry pod polskim dowództwem
Nurkowie bojowi WS wyróżnieni
Mistrzyni olimpijska najszybsza na Bali
Ustawa bliżej żołnierzy
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Pracowity dyżur Typhoonów
Składy wysokiego ryzyka
Pierwsza misja Gripenów
Piorun – polska wizytówka
Tysiące dronów dla armii
Narodowy Dzień Zwycięstwa z żołnierzami
Jeszcze więcej OPW w roku 2025
Gdy zgasną światła
Każdego dnia trzeba podtrzymywać pamięć o naszej historii
Pod siatką o medale mistrzostw WP
Sportowcy z „armii mistrzów” pokazali klasę
USA wycofają się z działań na rzecz pokoju w Ukrainie?
„Przekazał narodowi dziedzictwo myśli o honor i potęgę państwa dbałej”
Historyczna umowa z Francją
Nowa partia Abramsów już w Polsce
Zarzuty w sprawie ujawnienia fragmentów planu „Warta”
Ukwiał z Gdańska
Podchorążowie z AWL na podium w grach wojennych w Waszyngtonie!
Jak Ślązacy stali się panami własnego domu
Polskie Pioruny dla Belgii
Polska dołącza do satelitarnej elity
Zostań cyberlegionistą! Wojsko rusza z nowym programem
Mamy pierwszych pilotów F-35
Na początek: musztra i obsługa broni
Poznajcie Głuptaka – polskiego kamikadze
Sport kształtuje mentalność
Nowy prezes PGZ-etu
Typhoony i Gripeny nad Bałtykiem
Szef MSZ do Rosji: Nigdy więcej nie będziecie tu rządzić
Obierki z błotem
Apache’e nadlatują
Na pomoc po katastrofie
Basen dla Rosomaka
Pod żaglami – niepokonani z AMW
Long Range. Mamy nowych mistrzów Polski
Jak daleko do końca wojny?
Wsparcie dla polskich Abramsów
Sojusznicy w obronie Europy, czyli „Defender ‘25”
Bezzałogowce w Wojsku Polskim – serwis specjalny
Pegaz nad Europą
Żołnierz influencer?
Ogień z nabrzeża
Nasi czołgiści najlepsi
Bohater odtrącony
Wiedza na trudne czasy
Pilecki – mniej znane oblicze bohatera
Więcej na mieszkanie za granicą
Gdy sekundy decydują o życiu
Zapraszamy na „Wakacje z wojskiem”
Zawody West Point. Kadeci AWL-u z ósmą lokatą
Misja PKW „Olimp” doceniona

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO