72 lata temu nasi żydowscy rodacy podjęli nierówną walkę. Była ona nierówna i tragiczna – powiedział podsekretarz stanu w MON Maciej Jankowski podczas uroczystości z okazji rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim.
Dziś przed pomnikiem Wspólnego Męczeństwa Żydów i Polaków w Warszawie odbyły się uroczyste obchody upamiętniające 72. rocznicę wybuchu powstania w warszawskim getcie. – Powinniśmy zawsze pamiętać o cienkiej granicy, która dzieli świat ładu i pokoju od świata chaosu i zbrodni. Wspominając tamte czasy, należy czynić wszystko, aby mroczna natura ludzkiego losu nie przejawiła się znowu – pokreślił wiceminister Jankowski.
– Jesteśmy przedstawicielami tych, którzy przeżyli warszawskie getto i Powstanie Warszawskie. Jesteśmy tu po to, by nie zapominać o takich miejscach. Nie zapomnieliśmy i nigdy nie zapomnimy o ofiarach. Będziemy zachowywać historię tego miejsca i tego, co się tu zdarzyło. Przyszłość leży w naszych rękach – zaznaczył członek Zarządu Fundacji Rodziny Nissenbaumów Gideon Nissenbaum.
Rabin i prowincjał augustianów odprawili modlitwę ekumeniczną w intencji zmarłych. Następnie odczytano Apel Poległych i oddano salwę honorową.
W obchodach uczestniczyli przedstawiciele Urzędu Miasta, Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Fundacji Rodziny Nissenbaumów oraz delegacje podchorążych ze wszystkich szkół oficerskich w Polsce.
Z towarzyszeniem wojskowej asysty honorowej delegacje złożyły wieńce i zapaliły znicze przed pomnikiem.
Powstanie w getcie rozpoczęło się w wigilię żydowskiego święta Paschy 19 kwietnia 1943. Do jego wybuchu doszło podczas zarządzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, w którym w tamtym okresie przebywało około 50–70 tysięcy ludzi. W chwili wkroczenia na teren getta oddziały niemieckie zostały zatrzymane przez powstańców, którzy podjęli heroiczną walkę z nieprzyjacielem. W ciągu następnych tygodni siły SS i policji oraz ukraińskie i łotewskie formacje pomocnicze krwawo stłumiły powstanie. Cały teren dzielnicy żydowskiej metodycznie pustoszono - 16 maja 1943 wysadzono w powietrze Wielką Synagogę. Pomimo ogłoszenia, iż powstanie zostało stłumione, ostatnie walki ustały dopiero w czerwcu 1943 roku, a nieliczni ocaleli powstańcy ukrywali się na terenie getta do 1944 roku.
Pomnik Wspólnego Męczeństwa Żydów i Polaków został wzniesiony na zbiorowej mogile 7 tysięcy Żydów i Polaków zamordowanych przez hitlerowców podczas masowych egzekucji wykonywanych w tym miejscu w latach 1940–1943. Jest to jedyny tego rodzaju pomnik na świecie – stanowiący zarazem cmentarz-mauzoleum, który wzniesiono na zbiorowej, wspólnej mogile Żydów i Polaków.
Oprac. Anita Omelczuk/DKS MON
autor zdjęć: Maciej Nędzyński/DKS MON
komentarze