moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Symboliczny koniec XX wieku

28 lipca 1914 roku Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii. Było to konsekwencją dokonanego miesiąc wcześniej zamachu na austriackiego następcę tronu. Miejscowy kryzys przerodził się w globalny konflikt, jeden z najkrwawszych w historii. I wojna światowa zakończyła się 11 listopada 1918 roku klęską państw centralnych i zmieniła mapę polityczną Europy.


Brytyjscy żołnierze w maskach przeciwgazowych w czasie bitwy nad Sommą

Dziewiętnastowieczny ład terytorialny Europy ukształtowały postanowienia kongresu wiedeńskiego z 1815 roku, kończącego okres wojen napoleońskich. Opierał się on na koncepcji równowagi sił pomiędzy zwycięskimi mocarstwami: Austrią, Prusami i Rosją. Stabilizacja na kontynencie zaczęła się jednak chwiać na początku XX wieku.

– Pojawiło się wiele lokalnych konfliktów: francusko-niemiecki o Alzację i Lotaryngię, niemiecko-angielska rywalizacja gospodarcza i kolonialna, dążenia krajów bałkańskich do samodzielności, spory austriacko-rosyjskie o wpływy na Bałkanach – mówi dr Tomasz Zieliński, historyk zajmujący się dziejami I wojny światowej. Do tego dochodził wyścig zbrojeń i narastające napięcie między władającymi Europą mocarstwami.

Państwa podzieliły się na dwa wrogie sojusze: ententę, do której należały Francja, Wielka Brytania i Rosja, potem dołączyły m.in. Serbia, Włochy i Stany Zjednoczone. Ich przeciwnikami były państwa centralne: Niemcy, Austro-Węgry, Imperium Osmańskie i później Bułgaria.

Zamach i ultimatum

Kiedy 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie serbski nacjonalista Gavrilo Princip zabił arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, austriackiego następcę tronu, stało się to iskrą, która była zarzewiem światowego konfliktu. Austro-Węgry, podejrzewając, że rząd serbski był inspiratorem zamachu, przedstawiły 23 lipca Serbii ultimatum. Zażądano m.in. zrzeczenia się jakichkolwiek praw do Bośni, zdelegalizowania partii nacjonalistycznych, aresztowania oficerów oskarżanych o pomoc w zamachu w Sarajewie i pozwolenia na udział Austriaków w śledztwie na terytorium Serbii.

– Ultimatum było nie do zaakceptowania, oznaczało bowiem odebranie państwu suwerenności – tłumaczy dr Zieliński. Mimo to władze serbskie zgodziły się na spełnienie większości warunków, z wyjątkiem punktu dotyczącego przeprowadzenia na terenie Serbii austriackiego śledztwa w sprawie zamachu na arcyksięcia. Taka odpowiedź nie usatysfakcjonowała Habsburgów. Władający monarchią Franciszek Józef, mając poparcie Niemiec, liczył, że Serbia szybko podda się presji Austro-Węgier i 28 lipca wypowiedział jej wojnę.


Arcyksiążę Franciszek Ferdynand z żoną Zofią kilka minut przed zamachem

Powiązania sojusznicze państw europejskich doprowadziły do efektu domina. Rosja, związana traktatem z Serbią, ogłosiła mobilizację armii w obronie sojusznika. Wówczas Niemcy wystosowały ultimatum, domagając się odwołania mobilizacji, a kiedy Rosja odmówiła, Niemcy wypowiedziały jej wojnę. 3 sierpnia Niemcy wypowiedziały też wojnę Francji. Wtedy zareagowała Wielka Brytania. – W rezultacie w ciągu kilku tygodni wszystkie europejskie mocarstwa znalazły się w stanie wojny – podaje historyk.

Zaczątek kolejnego konfliktu

Pierwsze walki stoczono już na początku sierpnia w Belgii, gdzie wkroczyły niemieckie wojska zmierzające na Francję. Nacierająca armia II Rzeszy musiała jednak zwolnić z powodu konieczności zaangażowania się na wschodzie. Starcia na froncie zachodnim powoli przekształciły się w bitwę pozycyjną. W kolejnym roku na terenie Francji toczyły się krwawe wielomiesięczne walki, m.in. pod Verdun i nad Sommą.

Z kolei na froncie wschodnim Rosjanie przeprowadzili wielką ofensywę w Galicji. Jednak w 1917 roku po rewolucji do władzy w Rosji doszli bolszewicy, którzy 3 marca 1918 roku podpisali pokój z państwami centralnymi. – Powoli szala zwycięstwa przechylała się na stronę ententy, tym bardziej że w 1917 roku wsparły ją Stany Zjednoczone – mówi historyk. W Niemczech wybuchła rewolucja obalająca monarchię, rozpadły się Austro-Węgry i wojna zakończyła się klęską państw centralnych,


Amerykańscy żołnierze 2. Dywizji biorący udział w walkach w Lesie Argońskim

11 listopada 1918 roku w wagonie w Compiègne podpisano zawieszenie broni pomiędzy aliantami a Niemcami, kończące I wojnę światową. 28 czerwca 1919 roku natomiast państwa zwycięskiej koalicji podpisały traktat pokojowy z Niemcami w Wersalu, który nałożył na pokonane państwo wiele ograniczeń wojskowych i gospodarczych.

Największy konflikt zbrojny w Europie od czasu wojen napoleońskich pochłonął 14–15 mln ofiar, w tym około 10 mln żołnierzy i 5 mln cywilów. Wśród zabitych było około 500 tys. Polaków – żołnierzy wszystkich armii zaborczych, którzy walczyli na wielu frontach. Wojna zmieniła też mapę polityczną Europy. Monarchia austro-węgierska rozpadła się na samodzielne państwa, powstały lub odrodziły się liczne państwa narodowe. Po 123 latach zaborów Polska odzyskała niepodległość, powstały zaś Czechosłowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Finlandia oraz Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców.

Niestety traktat wersalski nie zakończył większości europejskich animozji, a Niemcy kwestionowali jego postanowienia i po dojściu do władzy Adolfa Hitlera odrzucali je po kolei. – Nierozwiązane konflikty i dążenie Niemiec do zmiany ustalonego w Wersalu porządku doprowadziło po 21 latach do wybuchu kolejnej, jeszcze straszniejszej wojny – dodaje dr Zieliński.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Towarzysze czołgów
Pilica+ coraz bliżej
Na otwartym morzu mierzą daleko!
Tuga – postrach dronów
Cena wolności. Powstańcze wspomnienia
Trenują przed „Zapadem ‘25”
Zwycięska batalia o stolicę
Czarna skrzynka F-16 w rękach śledczych
Akt oskarżenia w sprawie planu „Warta”
Beret „na rekinka” lub koguta
Dwie agresje, dwie okupacje
Zielona lista, czyli decyzja należy do żołnierza
Polski żołnierz pobił w Chinach rekord świata
Polska i Szwecja, razem na rzecz bezpieczeństwa
Grot A3 w drodze do linii
Nie tylko K9. Koreańska oferta dla WOT-u
Świetne występy polskich żołnierzy
Brytyjczycy żegnają Malbork
Wielkie zbrojenia za Odrą
Huta Stalowa Wola na MSPO
Nocne ataki na Ukrainę
Spotkanie Trump-Nawrocki
Wyczekiwane przyspieszenie
Polski udział w produkcji F-16 i F-35
Drony w ofensywie
Triumf żołnierzy-lekkoatletów
Skorzystaj z szansy na zostanie oficerem
Pancerna pięść
Polska chce przyjąć więcej wojsk z USA
MSPO 2025 – serwis specjalny „Polski Zbrojnej”
Wicepremier Kosiniak-Kamysz rozmawia o technologiach nuklearnych
Szczyt przywódców ws. Ukrainy
Lockheed Martin wspiera polskich weteranów
Orlik na Alfę
Modernizacja F-16 w polskich zakładach wojskowych
Polsko-koreańska spółka będzie produkować rakiety do wyrzutni Homar-K
31 Baza Lotnictwa Taktycznego apeluje do mediów
Startuje „Żelazny obrońca”
Z najlepszymi na planszy
Amerykańsko-rosyjski szczyt na Alasce
„Żelazna Dywizja” na Narwi
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Nasz Hercules
Loty szkoleniowe na F-16 wstrzymane do odwołania
Nowość Grupy WB na MSPO 2025: robot kroczący
Nowe radary i ładunki trotylowe dla armii
„Koalicja chętnych” o kolejnych działaniach w sprawie Ukrainy
Inowrocławscy saperzy z misją na południu
Strategiczne partnerstwo Polski i Kanady
Obowiązek budowy schronów staje się faktem
Nietypowa premiera targowa
Westerplatte, 1 września 1939. Pamiętamy!
Salwa z wysokości
Premierowe strzelania Spike’ami z Apache’ów
Niemiecki plan zniszczenia Polski
MON rozpoczyna współpracę z Ligą Obrony Kraju
Detect & Classify: satelity z AI
Informacja geoprzestrzenna na współczesnym polu walki
Nowelizacja ustawy o obronie z podpisem prezydenta
„Naval” o „Zielonej liście” wyposażenia osobistego
Nowe wcielenie Herona. Tym razem dla batalionu
Najmłodszy w rodzinie
Premier Tusk: MSPO robi wrażenie
Hekatomba na Woli
„Road Runner” w Libanie
System Trophy będzie chronił czołgi K2PL
„Był twarzą sił powietrznych”
Coś dla Huzara, coś dla fregaty
StormRider na fali
Awaryjne lądowanie wojskowego śmigłowca
Fantom, który sam się leczy po postrzale
NATO ćwiczy na Bałtyku. Z polskim udziałem
Szef Sztabu Generalnego: MSPO przykładem rewolucji dronowej
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
Duże osiągnięcie polskich skoczków
Małopolscy terytorialsi tym razem walczyli z suszą
Prezydent Nawrocki: Wieluń to symbol cierpienia
Australijski AWACS rozpoczął misję w Polsce
Polskie siły zbrojne stawiają na nowoczesność
Wojskowi szachiści z medalem NATO
Piorun 2 coraz bliżej
Śmierć pilota F-16. Trwa badanie przyczyn wypadku
Szef MON-u upamiętnił pierwszych poległych w II wojnie
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Premier i szefowa UE na granicy w Krynkach
Klucz do bezpieczeństwa
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Banki – nowi partnerzy PGZ-etu
Radary, które widzą wszystko
Kikimora o wielu twarzach
Kadeci będą się uczyć obsługi dronów

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO