15 lutego 1944 roku ruszyła druga ofensywa na Monte Cassino. Alianci bezskutecznie starali się sforsować kluczowy dla przełamania niemieckich umocnień masyw, nad którym górował klasztor zakonu benedyktynów. Mimo że przed atakiem zbombardowano opactwo, po czterech dniach ciężkich walk natarcie się załamało. Wzgórze zdobyli dopiero w maju polscy żołnierze.
Polscy żołnierze dostarczają amunicję na pozycje
W nocy z 9 na 10 lipca 1943 roku na plażach Sycylii wylądowały pierwsze wojska alianckie. Sojusznicy rozpoczęli marsz na północ Włoch, jednak drogę zagrodziły im umocnienia Linii Gustawa, system połączonych niemieckich pozycji obronnych, który w środkowych Włoszech przecinał Półwysep Apeniński w poprzek. Powstał on na rozkaz marszałka Alberta Kesselringa, dowodzącego wojskami niemieckimi na froncie włoskim. Kluczowym stanowiskiem tej linii był masyw Monte Cassino, na którego szczycie wznosił się benedyktyński klasztor. – Na górskich zboczach Niemcy wybudowali schrony bojowe, gniazda karabinów maszynowych i pozycje obronne wzmocnione betonem – mówi dr Henryk Grabowski, historyk II wojny światowej. Stanowisk tych broniły doborowe niemieckie jednostki: 1 Dywizja Strzelców Spadochronowych i 1 Dywizja Pancerno-Spadochronowa „Hermann Göring”.
Pierwsza bitwa o Monte Cassino rozpoczęła się 17 stycznia 1944 roku. Nieudane natarcie przeprowadziły wojska amerykańskie i Marokańczycy z Francuskiego Korpusu Ekspedycyjnego. W lutym dowództwo alianckie podjęło kolejną próbę zdobycia wzgórza i klasztoru. Zadanie to otrzymał gen. Bernard Freyberg, dowódca II Korpusu Nowozelandzkiego. W skład formacji weszły 2 Nowozelandzka Dywizja i 4 Hinduska Dywizja, wzmocnione jednostkami brytyjskiej 78 Dywizji „Battleaxe”.
– Gen. Freyberg przed atakiem naciskał na zniszczenie klasztoru, obawiając się, że jest on wykorzystywany przez Niemców jako punkt obserwacyjny i miejsce ostrzału – tłumaczy historyk. Gen. Mark Clark, dowódca amerykańskiej 5 Armii, wyraził zgodę na lotniczy atak na opactwo, informując o tym zakonników. „Nadszedł czas, kiedy musimy wycelować nasze działa w sam klasztor. Udzielamy wam ostrzeżenia, abyście mogli się uratować. Ostrzegamy was usilnie: opuśćcie klasztor” – głosiły ulotki zrzucone 14 lutego nad obiektem. Następnego dnia nad ranem rozpoczęło się bombardowanie. Ponad 250 alianckich bombowców zrzuciło na wzgórze klasztorne bomby o łącznej masie 576 t, zamieniając zbudowane w VI wieku opactwo w gruzowisko. Potem ruszyło alianckie natarcie pod kryptonimem „Avenger”. Wzgórze miało zostać zajęte przez zaprawioną w górskich walkach 4 Hinduską Dywizję, w której walczyli Gurkhowie, górale z Himalajów. – Po ciężkich walkach udało się żołnierzom opanować strategiczny grzbiet nazwany Głową Węża, ale w wyniku silnego niemieckiego kontrataku zostali stamtąd wyparci – opisuje dr Grabowski. Atakowali też bezskutecznie wzgórze 593. 18 lutego natarcie się załamało.
W tym samym czasie 28 Batalion z 2 Dywizji Nowozelandzkiej, złożony z Maorysów – rdzennych mieszkańców Nowej Zelandii – zaatakował stację kolejową w Cassino. Udało mu się na krótko wyprzeć z niej Niemców, jednak już 18 lutego żołnierze zostali zmuszeni do wycofania się, ponosząc poważne straty.
Jak się okazało, zniszczenie klasztoru nie pomogło aliantom. „Potwierdzam, że do chwili zburzenia Monte Cassino nie było w opactwie niemieckich żołnierzy, ich broni ani innych instalacji militarnych” – powiedział opat, ojciec Gregorio Diamare, opuszczając klasztor 17 lutego. Po bombardowaniu to jednak Niemcy obsadzili ruiny opactwa, czyniąc z niego znakomity punkt obronny. „Zbombardowanie klasztoru stanowiło nie tylko niepotrzebny błąd psychologiczny z propagandowego punktu widzenia – było także z wojskowego punktu widzenia błędem pierwszej klasy. Utrudniło tylko zadanie i zwiększyło straty w ludziach oraz sprzęcie, przynosząc także stratę czasu” – stwierdził po wojnie gen. Clark.
Monte Cassino nie udało się aliantom zdobyć także podczas kolejnej, trzeciej ofensywy 15 marca. Natarcie poprzedziło bombardowanie miasta Cassino. W walkach ponownie uczestniczył Korpus Nowozelandzki. Po trwającej 11 dni bitwie sojusznicy wycofali się, nie zdobywszy wzgórza i nie przełamawszy Linii Gustawa.
„Mimo że klasztor Monte Cassino był bombardowany, mimo że oddziały i czołgi sojusznicze dochodziły przejściowo na sąsiednie wzgórza, mimo że z miasta Cassino zostały tylko gruzy, Niemcy utrzymali ten punkt oporu i nadal zamykali drogę do Rzymu” – zapisał gen. Władysław Anders, dowódca 2 Korpusu Polskiego, w swojej książce „Bez ostatniego rozdziału”. Wzgórze i ruiny klasztoru zostały zdobyte dopiero 18 maja 1944 roku przez polskich żołnierzy w ramach czwartej, decydującej bitwy. Wskutek półrocznych walk o Monte Cassino zginęło i rannych zostało ponad 50 tys. alianckich żołnierzy.
autor zdjęć: Wikipedia, NAC
komentarze