moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

77 lat temu Polacy zdobyli Bredę

29 października 1944 roku żołnierze 1 Polskiej Dywizji Pancernej wyzwolili holenderską Bredę. Zgodnie z rozkazem dowódcy, gen. Stanisława Maczka, szturmu na miasto nie poprzedzono ostrzałem artylerii, aby zminimalizować straty wśród mieszkańców i oszczędzić zabudowę. O dokonaniach Polaków przypomina otwarty niedawno w Bredzie Memoriał im. Maczka.


Mieszkańcy Bredy dziękują żołnierzowi polskiej 1 Dywizji Pancernej za wyzwolenie ich miasta, 30 października 1944 roku. Fot. Wikipedia

Rankiem 29 października 1944 roku 1 Dywizja Pancerna ruszyła do natarcia na Bredę, największe miasto holenderskiej Brabancji Północnej i ważny węzeł komunikacyjny. Ufortyfikowanego miasta broniły trzy niemieckie dywizje piechoty: 256, 711 i 719 oraz jednostka pancerna.

Polscy żołnierze dowodzeni przez gen. Stanisława Maczka mieli za sobą trudny szlak bojowy. Sformowana w Szkocji w 1942 roku polska jednostka pod koniec lipca 1944 roku została przerzucona do Normandii, gdzie weszła w skład 1 Armii Kanadyjskiej. Po zwycięskiej bitwie pod Falaise, gdzie jednostka uczestniczyła w zamykaniu pierścienia wokół niemieckich dywizji, Polacy ruszyli w pościg za wycofującymi się Niemcami we Francji i Belgii.

Manewr Maczka

Na przełomie września i października zbliżyli się do granicy belgijsko-holenderskiej. 20 października rozpoczęła się aliancka Operacja Bażant, której celem było wyzwolenie Brabancji Północnej do linii rzeki Moza. Uchwycenie przejść na rzece było kluczowym elementem tej ofensywy. Polacy ruszyli do boju 22 października walcząc m.in. w rejonie Gilze i Molenschot. Pięć dni później gen. Maczek otrzymał rozkaz zajęcia Bredy.

Stacjonujący w mieście Niemcy byli przygotowani na odparcie szturmu od strony zachodniej, skąd nacierała ofensywa aliancka. Gen. Maczek postanowił zrobić coś, czego przeciwnik się nie spodziewał. Wydał rozkaz obejścia Bredy łukiem od północy i zwrotu o 90 stopni. – Generał przegrupował jednostki, aby poprowadzić natarcie z dwóch kierunków: 3 Brygada Strzelców płk. Franciszka Skibińskiego uderzyła od południa, a 10 Brygada Kawalerii Pancernej płk. Tadeusza Majewskiego na północno-wschodni rejon miasta – mówił dwa lata temu podczas obchodów rocznicowych w Bredzie kpt. Edmund Semrau, kierowca czołgu w 1 Pułku Pancernym należącym do 1 PDP.

Manewr zaskoczył Niemców, mimo to bronili się z uporem. „Wywiązywały się walki o poszczególne domy, często dochodziło do walki wręcz na bagnety i na noże” – opisywał w wojennych wspomnieniach płk Władysław Dec, żołnierz Czarnej Dywizji.

Zgodnie z rozkazem gen. Maczka szturmu na miasto nie poprzedzono ostrzałem artylerii, aby zminimalizować straty wśród ludności cywilnej. Dzięki temu udało się także zachować zabytkową zabudowę. Polacy wzięli przeciwnika w kleszcze i Niemcy, obawiając się okrążenia, wycofali się z miasta.

Po całodziennych starciach żołnierze Maczka wyzwolili Bredę bez zniszczeń i strat wśród cywilów. Zginęło 151 polskich żołnierzy, a kilkuset zostało rannych. Liczba poległych po stronie niemieckiej nie jest znana. Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych podkreślał, że zdobycie Bredy było jedną z najważniejszych operacji militarnych 1 Dywizji Pancernej.

„Dziękujemy wam Polacy”

Wkraczających Polaków witały entuzjastycznie tłumy Holendrów. – Kiedy wjechaliśmy do Bredy, ja – zahartowany żołnierz – miałem łzy w oczach, bo to było polskie miasto, w oknach napisy „Dziękujemy wam Polacy” i biało-czerwone flagi – wspominał kpt. Semrau.

Polska dywizja została uhonorowana Wojskowym Orderem Wilhelma, najwyższym odznaczeniem Królestwa Niderlandów, jej dowódcy przyznano honorowe obywatelstwo Holandii, a żołnierze zostali honorowymi obywatelami miasta. Dywizja gen. Maczka stacjonowała w Bredzie do kwietnia 1945 roku. Swój szlak bojowy zakończyła w bazie marynarki wojennej w Wilhelmshaven, gdzie w maju 1945 roku gen. Maczek przyjął kapitulację niemieckiego dowództwa.

Po wojnie wielu maczkowców osiadło na stałe w Bredzie i innych miastach Holandii. Do dziś Holendrzy pamiętają o swoich wyzwolicielach. – Nigdy nie zapomnimy, że wolność zawdzięczamy żołnierzom 1 Dywizji Pancernej – podkreślał w 2019 roku Paul Depla, burmistrz Bredy.

Polacy, którzy polegli podczas walk, spoczywają na trzech polskich cmentarzach wojennych. Na największej nekropolii wśród swoich żołnierzy został pochowany w 1994 roku gen. Maczek. Przy tym cmentarzu otwarto też Memoriał im. gen. Stanisława Maczka, który opowiada o dokonaniach polskich pancerniaków. Muzeum jest dostępne dla zwiedzających od połowy zeszłego roku, ale ze względu na zagrożenie epidemiczne oficjalne otwarcie nastąpiło dopiero kilka dni temu.

Historia polskich żołnierzy jest opowiedziana w trzech językach: niderlandzkim, polskim i angielskim. Można tam również obejrzeć osobiste przedmioty żołnierzy, elementy sprzętu wojskowego, zapoznać się ze szlakiem bojowym Czarnej Dywizji. Centralnym punktem ekspozycji jest ściana multimedialna przygotowana przez Muzeum Historii Polski z Warszawy we współpracy z holenderską Fundacją Breda–Polen 1939–1945.

Instalacja o wymiarach 3 x 9 m jest największą tego typu w Holandii. Wyświetlane są na niej animacje przybliżające losy sześciu żołnierzy 1 PDP. Usłyszymy ich relacje czytane przez lektorów, obejrzymy zdjęciami, w tym niepublikowane fotografie z rodzinnych zbiorów oraz kroniki wojenne.

Memoriał powstał dzięki wsparciu finansowemu polskiego ministerstwa kultury, MHP, gminy Breda, prowincji Brabancja Północna, niderlandzkiego Narodowego Funduszu na rzecz Pokoju, Bezpieczeństwa i Opieki nad Weteranami.

– Generał Maczek to postać wybitna, dowódca wyjątkowy, który w swej karierze wojskowej odnosił same sukcesy. Dla Holendrów polski generał to wyzwoliciel ich kraju spod okupacji hitlerowskiej, człowiek legenda – mówił podczas otwarcia dyrektor Muzeum Robert Kostro.

Tradycje jednostki gen. Maczka dziedziczy 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej, której delegacja co roku bierze udział w obchodach w Bredzie. – Pamięć o dokonaniach buduje ducha Czarnej Dywizji – mówił dwa lata temu gen. dyw. Stanisław Czosnek, wówczas dowódca 11 LDKPanc.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Wikipedia, por. Magdalena Czekatowska

dodaj komentarz

komentarze


Terytorialsi w gotowości do pomocy
 
Ankona, czyli polska operacja we Włoszech
The Suwałki Gap in the Game
„Operacja borelioza”
Szczyt NATO w Waszyngtonie: Ukraina o krok bliżej Sojuszu
Na ratunek… komandos
Incydent przy granicy. MON chce specjalnego nadzoru nad śledztwem
Prezydent Zełenski w Warszawie
Awaria systemów. Bezpieczeństwo Polski nie jest zagrożone
„Armia mistrzów” – lekkoatletyka
International Test
Letnia Bryza na Morzu Czarnym
Bezpieczeństwo granicy jest również sprawą Sojuszu
Lotnicy pamiętają o powstaniu
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Partyzanci z republiki
Specjalsi zakończyli dyżur w SON-ie
Londyn o „Tarczy Wschód”
Szczyt NATO: wzmacniamy wschodnią flankę
Z parlamentu do wojska
Olimp gotowy na igrzyska!
Polski Kontyngent Wojskowy Olimp w Paryżu
Spadochroniarze na warcie w UE
Operacja „Wschodnia zorza”
Prezydent Warszawy: oddajmy hołd bohaterom!
Sejm podziękował za służbę na granicy
„Armia mistrzów” – sporty wodne
Za zdrowie utracone na służbie
Silniejsza obecność sojuszników z USA
Paryż – odliczanie do rozpoczęcia igrzysk!
Feniks – następca Mangusty?
Zabezpieczenie techniczne 1 Pułku Czołgów w 1920
Hala do budowy Mieczników na finiszu
Nie wierzę panu, mister Karski!
Roczny dyżur spadochroniarzy
Pioruny dla sojuszników
Krzyżacka klęska na polach grunwaldzkich
Rusza operacja „Bezpieczne Podlasie”
Medycy na poligonie
W Sejmie o zniszczeniu Tupolewa
Ciężko? I słusznie! Tak przebiega selekcja do Formozy
„Armia mistrzów” – sporty walki
Posłowie wybrali patronów 2025 roku
Jak usprawnić działania służb na granicy
Szczyt NATO, czyli siła w Sojuszu
Jaki będzie czołg przyszłości?
„Armia mistrzów” – kolarstwo, łucznictwo, pięciobój nowoczesny, strzelectwo, triatlon i wspinaczka sportowa
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Posłowie o efektach szczytu NATO
Formoza. Za kulisami
Włoski Centauro na paryskim salonie
Most III, czyli lot z V2
Kmdr Janusz Porzycz: Wojsko Polskie wspierało i wspiera sportowców!
Tridon Mk2, czyli sposób na drona?
Patrioty i F-16 dla Ukrainy. Trwa szczyt NATO
Kaczmarek z nowym rekordem Polski!

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO