Emigracyjne archiwa z Brazylii, dokumenty dyplomatyczne, a także niepublikowane wcześniej zdjęcia spod Monte Cassino – takie m.in. pamiątki przekazał dziś do Archiwum Akt Nowych André Nelson de Mello Skowroński, wnuk polskiego dyplomaty. – To idealne miejsce dla tego rodzaju materiałów – mówił darczyńca.
Zasób Archiwum Akt Nowych wzbogacił się dzisiaj o kolejne archiwalne dokumenty dotyczące życia Polonii za granicą. Tym razem przekazał je André Nelson de Mello Skowroński, wnuk polskiego dyplomaty Tadeusza Skowrońskiego, posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego w Brazylii w latach 1938–45. Przekazane dokumenty dotyczą też marszałka Nelsona de Mello, dowódcy 6 Pułku Piechoty Brazylijskiego Korpusu Ekspedycyjnego we Włoszech podczas II wojny światowej, dowodzonego przez Joāo Baptistę Mascarenhasa de Moraesa. W pułku tym walczyli także mieszkający w Brazylii polscy emigranci.
– Zgromadzone w naszym archiwum materiały pochodzą praktycznie ze wszystkich kontynentów. Ale tak się akurat składa, że z Ameryki Południowej mamy ich najmniej – mówił Mariusz Olczak, zastępca dyrektora ds. informacji naukowej, udostępniania i archiwów społecznych AAN. – Niezmiernie się cieszymy, że współpraca, którą André Skowroński nawiązał najpierw z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a potem z nami, doprowadziła nas do tego momentu, że przekazuje on do zbiorów państwowych część swojej spuścizny – dodał Olczak.
Wśród przekazanych archiwaliów znalazły się m.in. dokumenty dotyczące współpracy dyplomatycznej między Polską a Brazylią z 1922 roku, nominacja Tadeusza Skowrońskiego na posła nadzwyczajnego, a także depesza o wybuchu Powstania Warszawskiego i pocztówka okolicznościowa wydana z tej okazji. André Skowroński przekazał też filmy. Jeden z nich dokumentuje uroczystości ku czci gen. Sikorskiego, drugi odsłonięcie pomnika Chopina w Brazylii z lat 40. – Przekazałem też unikalne fotografie dotyczące walk na terenie Włoch w okresie II wojny światowej, w tym także nigdy niepublikowane zdjęcia spod Monte Cassino – mówił André Skowroński. Te ostatnie pochodzą ze zbiorów Mieczysława Białkiewicza, kawalera Orderu Virtuti Militari i oficera 4 Pułku Pancernego Skorpion. Jego czołg był jednym z pierwszych, które wyjechały na szczyt Monte Cassino. – Przekazałem te pamiątki właśnie tu, do Archiwum Akt Nowych, bo uważam, że to idealne dla nich miejsce – mówił Skowroński.
AAN to centralne archiwum państwa polskiego powołane do życia przez Józefa Piłsudskiego w 1919 roku, gromadzące materiały archiwalne począwszy od I wojny światowej do czasów współczesnych. Jego oddziałem jest Archiwum Polonii utworzone pod koniec lat 90., które gromadzi, zabezpiecza i pozyskuje do zbiorów państwowych dokumenty działaczy i organizacji polonijnych. W ciągu ostatnich kilkunastu lat do zasobu trafiły m.in. dokumenty organizacji kombatanckich działających poza granicami kraju, w tym Zarządu Koła AK w Ameryce. Do kraju powróci również dokumentacja kół AK m.in. w Kanadzie i Australii.
Poza przekazanymi dziś dokumentami, w ANN znajdują się także inne archiwalia pochodzące z Ameryki Południowej. To m.in. dokumenty polskich działaczy w Brazylii – Kazimierza i Janiny Warchałowskich oraz działających w Argentynie Stanisława i Leokadii Kowalewskich oraz Zygmunta Łukaszewicza.
Osoby, które posiadają interesujące dokumenty ukazujące działalność Polonii lub chciałyby złożyć relacje na ten temat, proszone są o kontakt pod nr tel. +48 22 822 90 53 lub emailem: sekretariat@aan.gov.pl.
autor zdjęć: Archiwalia rodzinne przekazane Archiwum Akt Nowych przez André Nelsona de Mello Skowrońskiego, Paulina Glińska
komentarze