Rozwój teleinformatyki tworzy nowe możliwości zarówno w zakresie wyposażenia indywidualnego żołnierza, możliwego oprzyrządowania sprzętu wojskowego jak i wykorzystania tych nowości przez dowódców, wykorzystując coraz to bardziej zaawansowane rozwiązania wspomagania dowodzenia, czy też kierowania środkami walki.

Taki przypadek możemy zaobserwować od przeszło dekady, gdzie w Akademii Sztuki Wojennej w procesie dydaktycznym wykorzystywana jest rodzina Zautomatyzowanych Systemów Zarządzania Walką C3IS Jaśmin (w wersjach HMS, BMS, JFSS, DSS i SZK C3IS Jaśmin), jak również Systemy Kierowania Środkami Walki (np. Topaz). Wykorzystanie systemu w procesie dydaktycznym dało ogromny zastrzyk doświadczeń zarówno stronie wojskowej, która zmuszona została do zmiany sposobu myślenia i realizacji procesu dowodzenia, jak również producentowi Jaśmina, krajowej firmie Teldat, która zyskała „poligon doświadczalny” dla swoich rozwiązań.

Nasze Siły Zbrojne musiały czekać prawie dekadę na ukazanie się rozkazu Szefa Sztabu Generalnego WP, w którym dowódcy zobowiązani zostali do wdrożenia systemu HMS C3IS Jaśmin do użytku podczasbieżących działań oraz w trakcie krajowych i międzynarodowych ćwiczeń wojskowych. Nie było to nic nowego dla Sił Zbrojnych RP, bowiem od lat w trakcie ćwiczeń wykorzystywany byłsystem HMS C3IS Jaśmin w wersji będącej w zasobach Akademii Sztuki Wojennej, a kolejne ich edycje upewniały jedynie o wysokiej potrzebie szerokiego wykorzystania tego specjalistycznego oprogramowaniaw całymWojsku Polskim. W chwili jego publikacji zapoznanych zostało z nim kilka tysięcy oficerów, którzy mieli możliwość i przywilej studiować w murach Akademii Sztuki Wojennej. Nie oznaczało to jednak, że wojsko jest wystarczająco dobrze przygotowane do pełnego wdrożenia tego narzędzia. Okazało się bowiem, że potrzeby polskiej armii są znacząco większe niż dotychczasowy model kształcenia w SZ RP jest w stanie im zapewnić.

Pomimo stworzenia kolejnych laboratoriów (jedno z pierwszych powstało w Akademii Obrony Narodowej w 2010 roku) w innychuczelniach i centrach szkoleniowych (m.in. w:Wojskowej Akademii Technicznej, Centrum Wsparcia Systemów DowodzeniaDG RSZ, Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki oraz Akademii Kaliskiej) i kształcenia w nich użytkowników systemów C3IS Jaśmin, brakowało spójnego i kompleksowego systemu szkolenia, który obejmowałby różne aspekty kształcenia – od operatorów, poprzez administratorów operacyjnych, administratorów technicznych, aż do instruktorów.

W odpowiedzi na wspomniany rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP, Akademia Sztuki Wojennej jako ośrodek, którego zadaniem jest bycie awangardą dla Sił Zbrojnych, wskazywanie kierunków rozwoju i proponowanie (wręcz wdrażanie) nowych rozwiązań do armii, podjęła się wyzwania opracowania systemu szkolenia z zakresu HMS C3IS Jaśmin. Dotychczasowy model kształcenia, polegający na dodaniu do programów szkolenia i przeszkoleniu wszystkich studentów wojskowych na niemal wszystkich formach kształcenia w ASzWoj, okazał się zbyt mało wydajny i musiał być wzmocniony oraz wsparty o szkolenia dedykowane tylko systemowi wspomagania dowodzenia. Należy bowiem raz jeszcze podkreślić, że Akademia od ponad dekady szkoli z zakresu wykorzystania rodziny systemów C3IS Jaśmin wszystkich słuchaczy wojskowych, jak również studentów studiów podyplomowych oraz przedstawicieli instytucji cywilnych, biorących udział w realizacji zarządzania kryzysowego.

Początek prac wymagał stworzenia certyfikowanego ośrodka odpowiadającego za przeszkolenie operatorów systemu HMS C3IS Jaśmin, w tym siatki kursów obejmujących wspomniane aspekty szkolenia, bowiem innego zakresu kursu wymaga przeszkolenie operatorów systemu, zaś innego szkolenie administratorów i instruktorów. Zatem wymagane było stworzenie nie jednego kursu, a całego cyklu szkoleń.

I tak, w porozumieniu z Gestorem systemu od strony wojska, z producentem systemu – firmą Teldat, stworzono w Akademii Sztuki Wojennej Certyfikowany Ośrodek Szkolenia dla operatorów systemu HMS C3IS Jaśmin. Na potrzeby realizacji szkoleń z systemu wspomagania dowodzenia, opracowano i wdrożono do SZ RP pięciopoziomowy system szkolenia operatorów systemu HMS C3IS Jaśmin, który dodano do programu doskonalenia zawodowego żołnierzySZ RP w 2020 roku. Cykl ten zakłada możliwość przeszkolenia oficerów sztabu nanastępujących poziomach:

• I POZIOM– kurs podstawowy w zakresie wykorzystania systemu HMS C3IS Jaśmin, kod kursu 8101126;
• II POZIOM –kurs zaawansowany w zakresie wykorzystania systemu HMS C3IS Jaśmin, kod kursu 8101127;
• III POZIOM – kurs w zakresie zdolności do przygotowania i przeprowadzenia ćwiczeń wojskowych z wykorzystaniem systemu HMS C3IS Jaśmin, kod kursu 8101128;
• IV POZIOM – kurs Administratorów systemu HMS C3IS Jaśmin, kod kursu 8101129;
• V POZIOM – kurs Instruktorów systemu HMS C3IS Jaśmin, kod kursu 8101130.

Każdy z tych kursów obejmuje 5 dni szkoleniowych, w trakcie których szkoleni zapoznają się z kolejnymi funkcjami systemu. Dzięki takiemu podziałowi uzyskano możliwość wyszkolenia „na szybko” operatorów systemu w zakresie podstawowym, który pozwala na obsługę podstawowych modułów systemu i zapewnia realizację procesu dowodzenia przy wykorzystaniu systemu wspomagania dowodzenia. Kurs podstawowy był najczęściej przeprowadzonym kursem z cyklu szkoleń, co dowodzi znaczących potrzeb Sił Zbrojnych w tym zakresie.

Drugi kurs to poziom zaawansowany dedykowany operatorom systemu. Dzięki niemu możliwe jest zapoznanie kursantów z zaawansowanymi funkcjami systemu, przydatnymi w różnych fazach procesu dowodzenia. Nie powoduje jednocześnie nadmiernego i długotrwałego szkolenia żołnierzy i pozwala na skierowanie nań wyłącznie oficerów wykonujących na SD bardziej zaawansowane zadania (np. szefów komórek). Daje również możliwość oddzielenia umiejętności podstawowych, które muszą posiąść wszyscy operatorzy systemu od tych dedykowanych bardziej specjalistycznemu personelowi.

Trzeci kurs został poświęcony i jest dedykowany członkom zespołów autorskich do ćwiczeń i ma na celu wskazanie możliwości wykorzystania systemu HMS C3IS Jaśmin już na etapie opracowywania ćwiczeń, a nie dopiero po zakończeniu procesu jego przygotowań. Dzięki temu kursowi możliwe jest znacząco lepsze wykorzystanie SWD do przygotowania i opracowania dokumentacji ćwiczenia, a sam zespół autorski zyskuje potężne narzędzie w swojej pracy. A jak wiemy czas i dostęp do aktualnej dokumentacji ćwiczenia jest w trakcie jego opracowania kluczowy.

Czwarty z kursów jest dedykowany administratorom operacyjnym, czyli takim, których zadaniem jest wsparcie dowódcy i sztabu w trakcie ich pracy na stanowisku dowodzenia (nie mylić go z administratorem technicznym – odpowiadającym za infrastrukturę teleinformatyczną i funkcjonowaniesystemu w ramach usług teleinformatycznych). Rola administratora operacyjnego jest nie do przecenienia, a dowódcy posiadający w swojej obsadzie takich specjalistów zyskują pewność poprawnego działania systemu oraz przepływu informacji w ramach organu dowodzenia.

Ostatnim we wdrożonym systemie szkolenia jest poziom V – instruktora, który okazał się najbardziej kluczowy dla szerszego wdrożenia systemu w SZ RP. Jest on dedykowany osobom, które pozytywnie ukończyły wszystkie poprzednie poziomy i są przewidywane przez dowódców jako osoby, które mają szkolić operatorów na poziomie I – podstawowym w jednostce wojskowej.

Wyszkolenie instruktorów mających uprawnienia do szkolenia operatorów pozwala na zwiększenie możliwości szkolenia w SZ RP i zwielokrotnienie tempa nasycenia wojsk osobami, posiadającymi podstawową wiedzę z zakresu HMS C3IS Jaśmin.

Tak przygotowany i wdrożony do SZ RP system szkolenia ruszył w 2020 roku, poprzedzony utworzeniem dwóch nowych laboratoriów w ASzWoj, w Centrum Doskonalenia Kursowego Oficerów (CDKO). Zwiększyło to tym samym możliwości i przepustowość Akademii do szkolenia znacznie większej liczby operatorów jednocześnie.

Wymienione unikalne (zwłaszcza w skali kraju) rozwiązanie jest zasadniczym systemem / komponentem SWD C3IS Jaśmin – także innowacyjnego Zautomatyzowanego Systemu Systemów Zarządzania Walką na wszystkich poziomach dowodzenia i działania wojsk, do żołnierza włącznie. Ten kompleksowy wyrób techniki wojskowej już od 2011 r. jest wykorzystywany w Laboratorium Zautomatyzowanych Systemów Dowodzenia im. Gen. broni Tadeusza Buka Wydziału Wojskowego ww. uczelni wojskowej, na którego bazie m.in.: przeszkolono dotychczas około kilkunastu tysięcy żołnierzy SZ RP oraz zebrano bezcenne doświadczenia i wnioski, które wykorzystano/nadal wykorzystuje się do rozwoju tego rozwiązania.

Aktualnie w Polsce funkcjonuje już 11 laboratoriów Jaśminaw ramach 5 ośrodków naukowo-badawczych i szkoleniowych: Centrum Wsparcia Systemów Dowodzenia DG RSZ, Akademii Sztuki Wojennej (wcześniejszej AON), Wojskowej Akademii Technicznej, Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki oraz Akademii Kaliskiej(gdzie wykorzystywany jest głównie System Zarządzania Kryzysowego Jaśmin).

Życie pisze jednak swoje scenariusze i nigdy do końca nie jesteśmy w stanie przewidzieć, co nam kolejne dni przyniosą. Tak też się stało w przypadku świeżo wprowadzonego do wojska systemu szkolenia. Początkowe szkolenia, organizowane niemalże bez przerwy, zostały zablokowane przez pandemię COVID-a, co na kilka miesięcy zatrzymało zwiększającą się bardzo szybko liczbę certyfikowanych operatorów.

Kursy stacjonarne zostały początkowo zawieszone, a później zamienione na kursy wyjazdowe, organizowane w jednostkach wojskowych. Przedstawiciele Zakładu Teleinformatyki jako „zespół mobilny” zaczęli prowadzić kursy w oparciu o infrastrukturę jednostek wojskowych. Kursy wyjazdowe, dzięki obniżeniu poziomu obostrzeń, zostały uzupełnione o ponowne edycje kursów stacjonarnych.

Pandemia spowolniła i znacząco ograniczyła liczbę przeszkolonych operatorów, zatem należało znaleźć na to rozwiązanie, pozwalające na wykonanie rozkazu. Akademia przygotowała i wdrożyła do SZ RP kolejny, szósty kurs z zakresu HMS C3IS Jaśmin – intensywny kurs instruktorów (kod 8101151), którego pierwsza edycja odbywała się w dniach 19 maja – 2 lipca i właśnie dobiegła końca. Założeniem kursu jest bardzo intensywne szkolenie (30 dni szkoleniowych po 8 godzin zajęć dziennie),obejmujące swoim zakresem wszystkie kursy (od I do V) i przygotowujący w „jednym ciągu” instruktorów mogących w wojsku prowadzić kursy na poziomie I – podstawowym. Takie rozwiązanie spowoduje lawinowy wzrost intensywności szkolenia z zakresu niezbędnego do pracy w systemie i pozwoli na osiągnięcie wymaganego poziomu przeszkolenia żołnierzy, którzy mają korzystać z możliwości systemu HMS C3IS Jaśmin w swojej pracy na stanowiskach dowodzenia w ramach obsad organów dowodzenia jak i w pracy bieżącej.

Przeprowadzony w dniach 9 maja – 2 lipca 2021 r. intensywny kurs instruktorów był długo oczekiwanym wydarzeniem, a wszystkim kursantom – przyszłym instruktorom kibicowali przedstawiciele Gestora systemu, jak i kierownictwo Sztabu Generalnego WP, Dowództwa Generalnego, Inspektoratu Wsparcia – no i oczywiście kierujący na kurs dowódcy jednostek.

Jak wykazała pierwsza edycja tego kursu, przeszkolenie instruktorów jest procesem bardzo trudnym i długotrwałym, jednak ponad dwa miesiące w murach Akademii nie zostały zmarnowane, o czym mogą świadczyć wyniki dwudniowych egzaminów końcowych kursantów (obejmujące weryfikację wiedzy merytorycznej jak i metodycznej).

Co się zatem zdarzyło na początku lipca 2021 roku i jakie to ma znaczenie dla Sił Zbrojnych RP?
Kurs ukończyło 14 żołnierzy – instruktorów HMS C3IS Jaśmin, którzy wrócili już do swoich jednostek macierzystych.

W uroczystym zakończeniu tego przedsięwzięcia2 lipca 2021 r. udział wzięli przedstawiciele wojska i producenta systemu:
• w imieniu Rektora – Komendanta Akademii Sztuki Wojennej – płk dr hab. Tadeusz ZIELIŃSKI Prorektor ds. Naukowych;
• w imieniu InspektoraSzkolenia Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych – płk Robert Woźniak;
• w imieniu Szefa Zarządu Kierowania i Dowodzenia P-6 Sztabu Generalnego Wojska Polskiego – ppłk Grzegorz SKUZA;
• Szef Zarządu Wsparcia Dowodzenia i Łączności Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych – płk Zygmunt MALEC;
• Członek Zarządu – Dyrektor Techniczny firmy TELDAT – Pan Robert PALKA;
• Dziekan Wydziału Wojskowego Akademii Sztuki Wojennej – płk Jacek JONIAK.

Zakończenie miało charakter uroczysty i było okazją do podsumowania realizacji zadań określonych przez Szefa Sztabu Generalnego WP, gen. Rajmunda Andrzejczaka, osiągniętych przez absolwentów kompetencji, wiedzy i umiejętności, a także wskazania kierunków dalszego działania.

Od teraz ich zadaniem jest szkolenie operatorów systemu na poziomie I – podstawowym. I jak powiedział na uroczystym zakończeniu kursu prorektor ds. naukowych, płk dr hab. Tadeusz Zieliński, „są oni kroplami wody, które wpadły do morza i wywołają tsunami w Siłach Zbrojnych RP”. Oby tsunami nastąpiło jak najszybciej, bo operatorzy systemu HMS C3IS Jaśmin są potrzebni armii jak deszcz roślinom. Bez nich dalszy rozwój zdolności operacyjno-taktycznych jest niemożliwy, gdyż bez sprawnego i nowoczesnego systemu dowodzenia nawet najlepszy sprzęt bojowy będzie tylko zabawką, której nie da się wykorzystać w pełni jej możliwości.

Pierwsza edycja już za nami, a już w planach (i to tylko w tym roku) są kolejne 3, które mają zasilić Siły Zbrojne w następnych instruktorów, a w niedalekiej przyszłości przeszkolonymi operatorami poziomu I.

Tym samym Akademia Sztuki Wojennej wykonała rozkaz Szefa Sztabu Generalnego i zwiększyła zdolności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Wszystkim nowo upieczonym instruktorom w tym miejscu życzymy powodzenia w dalszej służbie i żołnierskiego szczęścia w kształceniu nowych operatorów.

Tekst: ASzWoj