O uwolnienie Polski od komunizmu walczyło również ponad 200 tysięcy żołnierzy, którzy po II wojnie zostali poza jej granicami – przypominał Jan Tarczyński, dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej, podczas konferencji „Żołnierze Niezłomni poza Krajem”. Uczestniczyło w niej prawie 300 uczniów z podwarszawskich szkół średnich i gimnazjów.
Młodzież poznawała działalność antykomunistyczną w Wielkiej Brytanii podczas seminarium, które Centralna Biblioteka Wojskowa zorganizowała z okazji Narodowego Dnia Pamięci o Żołnierzach Wyklętych.
– Zakończyła się II wojna światowa, ludzie przystąpili do pracy pokojowej, ale Polska nie była wolna. Tu w kraju walczono o to, aby uwolnić Polskę od komunizmu, tak samo robiło to ponad 200 tysięcy żołnierzy, którzy zostali poza jego granicami – opowiadał uczniom dr Jan Tarczyński, dyrektor CBW.
Obecny na spotkaniu dr Tomasz Łabuszewski z Instytutu Pamięci Narodowej opisywał strukturę i sposób funkcjonowania powojennej konspiracji. – Zjawisko „żołnierzy wyklętych” jest przykładem najbardziej masowego oporu wobec władzy komunistycznej, aż do wybuchu „Solidarności” w latach 70. – mówił. Przypomniał, że w zorganizowanej powojennej konspiracji walczyło blisko 200 tysięcy ludzi, z czego 20 tysięcy w oddziałach zbrojnych.
Naukowiec zaznaczył również, że w podziemiu niepodległościowym było miejsce dla przedstawicieli wszystkich ugrupowań politycznych: od skrajnej prawicy, po lewicę. – Byli w nim piłsudczycy, działacze Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Narodowego oraz Obozu Narodowo-Radykalnego – wyliczał. – Było tam też miejsce dla państwowców, dla tych wszystkich, dla których podstawowym imperatywem działania była możliwość walki o wolną, niepodległą Polskę – dodał.
Dr Łabuszewski przypomniał, że nieco później mieliśmy do czynienia z fenomenem konspiracji młodzieżowej działało 20 tysięcy osób w całym kraju. – Zakładali oni kółka samoszkoleniowe, drukowali ulotki i – nie mając już szansy na działalność zbrojną – starali się przeciwstawić władzy komunistycznej w sposób, jaki wówczas był możliwy: słowem i dobrym przykładem – podkreślił.
Podczas konferencji wyemitowano także film „Dla Niepodległej”, poświęcony antykomunistycznym działaniom Polaków, którzy po II wojnie światowej pozostali w Wielkiej Brytanii. Film sporo mówi zwłaszcza o powstaniu i funkcjonowaniu Brygadowego Koła Młodzieży „Pogoń", nawiązującego do tradycji legionowych i zajmującego się szkoleniem kadry polskiego wojska na obczyźnie.
– Przenieście się do Anglii lat 50. zeszłego wieku – zachęcał młodzież dr Tarczyński. – Film zawiera sceny kręcone ukrytymi kamerami przez ludzi, którzy tak bardzo zaangażowali się w to, aby odbudować Wojsko Polskie, że poświęcali na to swój prywatny czas i swoje prywatne środki – dodał.
Dyrektor CBW zauważył też, że dziś nie wszystkie sceny filmowe mogą być zrozumiałe dla przeciętnego Polaka. Jako przykład podał fragment przedstawiający szkolenie polskich oddziałów. Kiedy 200 żołnierzy pojechało ćwiczyć obronę rzeki, przyjechała też za nimi brytyjska policja. – Przyjechaliśmy tu, aby was bronić przed mieszkańcami, którzy są komunistami. Gdyby zobaczyli, że tu ćwiczy Wojsko Polskie, mogliby wam zrobić krzywdę – tłumaczył polskiemu dowódcy komendant brytyjskich mundurowych. W okolicznych domach mieszkało przy tym 20 osób, polskich żołnierzy było 200, a policjantów sześciu. Dziś więc sytuacja może się wydawać groteskowa.
W filmie o szkoleniach organizacji opowiadają historycy i byli członkowie „Pogoni”. Ich wspomnienia są ilustrowane archiwalnymi materiałami i niepublikowanymi dotąd dokumentami.
Jak podkreślił dyrektor Jan Tarczyński, konspiracja działała na obczyźnie do 1990 roku. Jej zwieńczeniem był ostatni dekret prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego, który przekazując insygnia władzy prezydenckiej Lechowi Wałęsie ostatecznie rozwiązał tamtejsze struktury wojskowe.
Film „Dla Niepodległej” został wyprodukowany przez Telewizję Polską w 2004 roku. Jego reżyserem jest Leszek Wiśniewski, a współreżyserem i autorem scenariusza jest Jan Tarczyński.
Konferencję „Żołnierze Niezłomni poza Krajem” zorganizowano z okazji Narodowego Dnia Pamięci o Żołnierzach Wyklętych, w ramach cyklu spotkań „Białe plamy w historii Polski”.
autor zdjęć: CBW
komentarze