moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Rocznica pierwszej masowej wywózki Polaków na Syberię

Po agresji na ziemie II Rzeczypospolitej władze sowieckie rozpoczęły masowe deportacje Polaków na Syberię. Pierwszą z czterech wielkich wywózek przeprowadzono 10 lutego 1940 roku. Objęła ona głównie osadników i leśników wraz z rodzinami. Według danych NKWD w głąb ZSRR – do republik rosyjskiej i kazachskiej – wywieziono wówczas około 140 tysięcy osób.

Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie w Warszawie.

Inwazja sowiecka na Polskę rozpoczęła się 17 września 1939 roku, po tym jak Niemcy i ZSRR ustaliły między sobą „granicę strefy interesów” i dały sobie prawo rozporządzania terytoriami kilku państw. Zaanektowane polskie ziemie Sowieci nazwali Zachodnią Białorusią i Zachodnią Ukrainą. Ich mieszkańcom Prezydium Rady Najwyższej ZSRR nadało obywatelstwo sowieckie. Wilno i okolice przekazano republice litewskiej.

Plan sowietyzacji tych ziem obejmował wysiedlenie miejscowej ludności. Pierwsza deportacja obywateli polskich w głąb Rosji nastąpiła 10 lutego 1940 roku na podstawie decyzji Rady Komisarzy Ludowych. Według danych NKWD wywieziono wówczas około 140 tysięcy ludzi. Były to rodziny osadników wojskowych i kolonistów cywilnych oraz służby leśnej. Prawie 82 procent stanowili Polacy, 8,8 proc. Ukraińcy, 8,1 – Białorusini.

Miesiąc w bydlęcych wagonach

Mężczyzn, kobiety i dzieci zabierano z domów, doprowadzano na stacje kolejowe i umieszczano w bydlęcych wagonach. Transporty ruszały na wschód w nieznane. Ciała osób zmarłych w drodze z głodu, pragnienia i zimna, głównie starców i dzieci, pozostawiano wzdłuż torów kolejowych.

Deportowani 10 lutego 1940 roku trafili do republik rosyjskiej i kazachskiej. W miejscach przymusowego osiedlenia zesłańcy znaleźli się w fatalnych warunkach klimatycznych i bytowych. Musieli podjąć wyniszczającą pracę fizyczną. Cierpieli nędzę i głód. Chorowali na szkorbut, tyfus, dezynterię i malarię.

Kolejne represje

Kolejne dwie masowe deportacje odbyły się jeszcze tego samego roku 13 kwietnia i 29 czerwca. Czwarta akcja deportacyjna rozpoczęła się w 1941 roku: 22 maja zaczęto wywozić ludność z zachodnich obwodów Ukrainy, 14 czerwca – z Litewskiej SSR, a więc i Wileńszczyzny, natomiast sześć dni później z zachodnich obwodów Białorusi. Akcja nie została dokończona, ponieważ 22 czerwca Niemcy zaatakowały ZSRR.

Dokładna liczba obywateli polskich represjonowanych przez władze sowieckie w latach 1939–1941 nie jest znana. Historycy nie są zgodni co do liczb. Otwarcie dostępu do archiwów posowieckich pozwoliło im jednak na weryfikację dotychczasowych szacunków.

Profesor Albin Głowacki w pracy zbiorowej „Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami” wylicza: „W sumie w latach 1940–1941 deportowano – według źródeł proweniencji NKWD – ponad 320 tys. obywateli polskich, których rozmieszczono w trzynastu obwodach, dwóch krajach i czterech republikach autonomicznych na terytorium Rosyjskiej FSRR oraz w ośmiu obwodach Kazachstanu. Terenami przymusowego osiedlenia były: północna i środkowo-wschodnia część Rosji europejskiej, Ural, Syberia, północny Kazachstan i jeden południowy obwód tej republiki”. Tadeusz Chwiedź, prezes białostockiego Związku Sybiraków, podaje zaś, że w czterech akcjach deportacyjnych wywieziono około 1 miliona 60 tysięcy osób, w tym 10 lutego 1940 roku – 220 tysięcy.

Profesor Andrzej Paczkowski z kolei pisał w pracy zbiorowej „Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania”: „Uważa się, że w ciągu niespełna dwóch lat władzy sowieckiej na ziemiach zabranych Polsce represjonowano w różnych formach – od rozstrzelania, poprzez więzienia, obozy i zsyłki, po pracę na wpół przymusową – ponad 1 milion osób, a więc co dziesiątego obywatela Rzeczypospolitej, który mieszkał lub znalazł się na tym terytorium. Nie mniej niż 30 tysięcy osób zostało rozstrzelanych, a śmiertelność wśród łagierników i deportowanych szacuje się na 8–10 procent, czyli zmarło zapewne 90–100 tysięcy osób”.

Związek Sowiecki zajął w 1939 r. ponad 190 tysięcy kilometrów kwadratowych terenów należących do Polski, na których mieszkało około 13 milionów osób. Wśród nich było około 5 milionów Polaków, pozostali to Ukraińcy, Białorusini i Żydzi.

Literatura:
Andrzej Paczkowski, „Polacy pod obcą i własną przemocą” w pracy zbiorowej „Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania”, Warszawa 1999
Albin Głowacki, „Deportowani w latach 1940–1941” w pracy zbiorowej „Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami” pod redakcją Wojciecha Materskiego i Tomasza Szaroty, Warszawa 2009 


autor zdjęć: Karolina Prymlewicz

dodaj komentarz

komentarze


Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
 
„Niegościnni” marynarze na obiektach sportowych w Ustce
Kadeci z NATO i z Korei szkolili się w Karkonoszach
Odbudowa obrony cywilnej kraju
Pestki, waafki, mewki – kobiety w Polskich Siłach Zbrojnych
Więcej na obronność, silniejsze NATO
Wypadek Rosomaka
Historyczne zwycięstwo ukraińskiego F-16
Żołnierze PKW Irak są bezpieczni
Sejm zakończył prace nad nowelizacją ustawy o obronie ojczyzny. Teraz czas na Senat
Policjanci w koszarach WOT
Strategia odstraszania. Czy zadziała?
Podejrzane manewry na Bałtyku
Policja ze wsparciem wojskowego Bayraktara
Polska z dodatkowym wsparciem sojuszników
„Swift Response ‘25”, czyli lekka piechota w ciężkim terenie
Wyższe stawki dla niezawodowych
Rodzinne ćwiczenia z wojskiem
The Power of Infrastructure
Podróż w ciemność
Rosyjska maszyna Su-24 przechwycona przez polskie F-16
Posłowie za wypowiedzeniem konwencji ottawskiej
Terytorialsi z Dolnego Śląska najlepiej wysportowani
Pociski do FA-50 i nowe Rosomaki
Nowa dostawa Homarów-K
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Bezpieczniejsza Europa
Musimy być szybsi niż zagrożenie
Sukcesy żołnierzy na międzynarodowych arenach
„Różycki” zwodowany
Szczyt w Hadze zakończony, co dalej?
Kolejne czołgi K2 dla naszej armii
Generał „Grot” – pierwszy dowódca AK
Świat F-35
Planowano zamach na Zełenskiego
Inwestycja w żołnierzy
Zbrodnia we wsi, której już nie ma
Na Dolnym Śląsku „Wakacje z WOT” coraz popularniejsze
Strażnicy polskiego nieba
Drukowanie dronów
Rakiety dla polskich FA-50
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
Szczyt NATO nie tylko o wydatkach na obronność
Prawo dla kluczowych inwestycji obronnych
NATO przechodzi do działania
Pierwsze oficerskie gwiazdki
Ratownik w akcji
Ewakuacja Polaków z Izraela
Święto sportów walki w Warendorfie
Śmierć gorsza niż wszystkie
Pionierski dron
Specjalsi pod nowym dowództwem
GROM’s DNA
USA przyłączyły się do ataku Izraela na Iran
Pancerny kot w polskim wojsku
Nie żyje żołnierz PKW Irak
Nowe zasady fotografowania obiektów wojskowych
Dekapitacyjne uderzenie w Iran
Żołnierze WOT-u szkolili się w Słowenii
Flyer, zdobywca przestworzy
Kajakami po medale
Armia pomoże służbom na zachodniej granicy
Żołnierze z 10 Brygady Kawalerii Pancernej powalczą w IV lidze

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO