moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Rocznica pierwszej masowej wywózki Polaków na Syberię

Po agresji na ziemie II Rzeczypospolitej władze sowieckie rozpoczęły masowe deportacje Polaków na Syberię. Pierwszą z czterech wielkich wywózek przeprowadzono 10 lutego 1940 roku. Objęła ona głównie osadników i leśników wraz z rodzinami. Według danych NKWD w głąb ZSRR – do republik rosyjskiej i kazachskiej – wywieziono wówczas około 140 tysięcy osób.

Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie w Warszawie.

Inwazja sowiecka na Polskę rozpoczęła się 17 września 1939 roku, po tym jak Niemcy i ZSRR ustaliły między sobą „granicę strefy interesów” i dały sobie prawo rozporządzania terytoriami kilku państw. Zaanektowane polskie ziemie Sowieci nazwali Zachodnią Białorusią i Zachodnią Ukrainą. Ich mieszkańcom Prezydium Rady Najwyższej ZSRR nadało obywatelstwo sowieckie. Wilno i okolice przekazano republice litewskiej.

Plan sowietyzacji tych ziem obejmował wysiedlenie miejscowej ludności. Pierwsza deportacja obywateli polskich w głąb Rosji nastąpiła 10 lutego 1940 roku na podstawie decyzji Rady Komisarzy Ludowych. Według danych NKWD wywieziono wówczas około 140 tysięcy ludzi. Były to rodziny osadników wojskowych i kolonistów cywilnych oraz służby leśnej. Prawie 82 procent stanowili Polacy, 8,8 proc. Ukraińcy, 8,1 – Białorusini.

Miesiąc w bydlęcych wagonach

Mężczyzn, kobiety i dzieci zabierano z domów, doprowadzano na stacje kolejowe i umieszczano w bydlęcych wagonach. Transporty ruszały na wschód w nieznane. Ciała osób zmarłych w drodze z głodu, pragnienia i zimna, głównie starców i dzieci, pozostawiano wzdłuż torów kolejowych.

Deportowani 10 lutego 1940 roku trafili do republik rosyjskiej i kazachskiej. W miejscach przymusowego osiedlenia zesłańcy znaleźli się w fatalnych warunkach klimatycznych i bytowych. Musieli podjąć wyniszczającą pracę fizyczną. Cierpieli nędzę i głód. Chorowali na szkorbut, tyfus, dezynterię i malarię.

Kolejne represje

Kolejne dwie masowe deportacje odbyły się jeszcze tego samego roku 13 kwietnia i 29 czerwca. Czwarta akcja deportacyjna rozpoczęła się w 1941 roku: 22 maja zaczęto wywozić ludność z zachodnich obwodów Ukrainy, 14 czerwca – z Litewskiej SSR, a więc i Wileńszczyzny, natomiast sześć dni później z zachodnich obwodów Białorusi. Akcja nie została dokończona, ponieważ 22 czerwca Niemcy zaatakowały ZSRR.

Dokładna liczba obywateli polskich represjonowanych przez władze sowieckie w latach 1939–1941 nie jest znana. Historycy nie są zgodni co do liczb. Otwarcie dostępu do archiwów posowieckich pozwoliło im jednak na weryfikację dotychczasowych szacunków.

Profesor Albin Głowacki w pracy zbiorowej „Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami” wylicza: „W sumie w latach 1940–1941 deportowano – według źródeł proweniencji NKWD – ponad 320 tys. obywateli polskich, których rozmieszczono w trzynastu obwodach, dwóch krajach i czterech republikach autonomicznych na terytorium Rosyjskiej FSRR oraz w ośmiu obwodach Kazachstanu. Terenami przymusowego osiedlenia były: północna i środkowo-wschodnia część Rosji europejskiej, Ural, Syberia, północny Kazachstan i jeden południowy obwód tej republiki”. Tadeusz Chwiedź, prezes białostockiego Związku Sybiraków, podaje zaś, że w czterech akcjach deportacyjnych wywieziono około 1 miliona 60 tysięcy osób, w tym 10 lutego 1940 roku – 220 tysięcy.

Profesor Andrzej Paczkowski z kolei pisał w pracy zbiorowej „Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania”: „Uważa się, że w ciągu niespełna dwóch lat władzy sowieckiej na ziemiach zabranych Polsce represjonowano w różnych formach – od rozstrzelania, poprzez więzienia, obozy i zsyłki, po pracę na wpół przymusową – ponad 1 milion osób, a więc co dziesiątego obywatela Rzeczypospolitej, który mieszkał lub znalazł się na tym terytorium. Nie mniej niż 30 tysięcy osób zostało rozstrzelanych, a śmiertelność wśród łagierników i deportowanych szacuje się na 8–10 procent, czyli zmarło zapewne 90–100 tysięcy osób”.

Związek Sowiecki zajął w 1939 r. ponad 190 tysięcy kilometrów kwadratowych terenów należących do Polski, na których mieszkało około 13 milionów osób. Wśród nich było około 5 milionów Polaków, pozostali to Ukraińcy, Białorusini i Żydzi.

Literatura:
Andrzej Paczkowski, „Polacy pod obcą i własną przemocą” w pracy zbiorowej „Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania”, Warszawa 1999
Albin Głowacki, „Deportowani w latach 1940–1941” w pracy zbiorowej „Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami” pod redakcją Wojciecha Materskiego i Tomasza Szaroty, Warszawa 2009 


autor zdjęć: Karolina Prymlewicz

dodaj komentarz

komentarze


Na ratunek… komandos
 
Formoza. Za kulisami
Partyzanci z republiki
Bezpieczeństwo granicy jest również sprawą Sojuszu
Kmdr Janusz Porzycz: Wojsko Polskie wspierało i wspiera sportowców!
„Armia mistrzów” – sporty walki
Pioruny dla sojuszników
Posłowie o efektach szczytu NATO
Prezydent Zełenski w Warszawie
Rusza operacja „Bezpieczne Podlasie”
Ciężko? I słusznie! Tak przebiega selekcja do Formozy
Silniejsza obecność sojuszników z USA
W Sejmie o zniszczeniu Tupolewa
Z parlamentu do wojska
„Armia mistrzów” – kolarstwo, łucznictwo, pięciobój nowoczesny, strzelectwo, triatlon i wspinaczka sportowa
Posłowie wybrali patronów 2025 roku
Letnia Bryza na Morzu Czarnym
Patrioty i F-16 dla Ukrainy. Trwa szczyt NATO
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Incydent przy granicy. MON chce specjalnego nadzoru nad śledztwem
Polski Kontyngent Wojskowy Olimp w Paryżu
„Armia mistrzów” – sporty wodne
Specjalsi zakończyli dyżur w SON-ie
Sejm podziękował za służbę na granicy
Lotnicy pamiętają o powstaniu
„Armia mistrzów” – lekkoatletyka
Kaczmarek z nowym rekordem Polski!
Roczny dyżur spadochroniarzy
Krzyżacka klęska na polach grunwaldzkich
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Ankona, czyli polska operacja we Włoszech
International Test
Awaria systemów. Bezpieczeństwo Polski nie jest zagrożone
Nie wierzę panu, mister Karski!
Hala do budowy Mieczników na finiszu
Feniks – następca Mangusty?
Jaki będzie czołg przyszłości?
Operacja „Wschodnia zorza”
Terytorialsi w gotowości do pomocy
Most III, czyli lot z V2
Olimp gotowy na igrzyska!
Szczyt NATO w Waszyngtonie: Ukraina o krok bliżej Sojuszu
Zabezpieczenie techniczne 1 Pułku Czołgów w 1920
Prezydent Warszawy: oddajmy hołd bohaterom!
Włoski Centauro na paryskim salonie
Londyn o „Tarczy Wschód”
Za zdrowie utracone na służbie
„Operacja borelioza”
Szczyt NATO: wzmacniamy wschodnią flankę
Spadochroniarze na warcie w UE
The Suwałki Gap in the Game
Jak usprawnić działania służb na granicy
Medycy na poligonie
Tridon Mk2, czyli sposób na drona?
Paryż – odliczanie do rozpoczęcia igrzysk!
Szczyt NATO, czyli siła w Sojuszu

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO