96 lat temu, jeszcze przed proklamowaniem niepodległej Polski, powstał Sztab Generalny Wojska Polskiego, główny organ planowania operacyjnego i dowodzenia. Choć przez lata rola tej instytucji się zmieniła i wpłynęła na nią też ostatnia reforma dowodzenia, Sztab jest nadal istotnym ogniwem w systemie bezpieczeństwa kraju.
– Sztab Generalny Wojska Polskiego jest mózgiem polskiej armii – podkreślał wicepremier i minister obrony Tomasz Siemoniak podczas rocznicowego apelu w siedzibie SGWP. Dodał też, że instytucja będzie głównym ośrodkiem powstawania planu wzmocnienia bezpieczeństwa państwa, zapowiedzianego przez prezydenta Bronisława Komorowskiego i premier Ewę Kopacz.
– Naszym zadaniem jest dążenie do optymalnego wykorzystania posiadanego potencjału i umiejętnego przewidywania przyszłego środowiska bezpieczeństwa. To na Sztabie Generalnym spoczywa odpowiedzialność za przygotowanie strategii użycia, rozwoju oraz doskonalenia polskiej armii – mówił generał Mieczysław Gocuł, szef Sztabu Generalnego.
Wojny i pokój
Ta najstarsza instytucja polskiej armii, a jednocześnie główny organ planowania operacyjnego i dowodzenia, powstała 25 października 1918 r., a pierwszym jej szefem został gen. Tadeusz Rozwadowski.
W latach 1921-1926 sztab polegał Ministrowi Spraw Wojskowych i był centralną instytucją wojska odpowiedzialną za dowodzenie i przygotowanie do działań wojennych. Od 1926 r. Sztab podporządkowany Generalnemu Inspektorowi Sił Zbrojnych pełnił rolę organu planistycznego na wypadek wojny.
Swoje znaczenie w sprawach organizacyjno-mobilizacyjnych wojska Sztab odzyskał w 1935 r. – Zajmował się wtedy unowocześnianiem armii m.in. jej modernizacją i rozbudową oraz przygotowaniami obronnymi – mówi dr Andrzej Czesław Żak, dyrektor Centralnego Archiwum Wojskowego.
We wrześniu 1939 r. instytucję przekształcono w Sztab Naczelnego Wodza. Pod tą nazwą funkcjonowała też do 1946 r. w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie we Francji i Anglii.
8 sierpnia 1944 r. w Lublinie przystąpiono do organizacji Sztabu Głównego WP w ramach Naczelnego Dowództwa. Rok później przemianowano go na Sztab Generalny WP. Od 7 maja 2013 r. szefem tej instytucji jest gen. Mieczysław Gocuł.
Zmiany dowodzenia
Wraz z wejściem w życie z początkiem tego roku reformy systemu kierowania i dowodzenia armią, zmieniła się rola Sztabu. Wcześniej jego szef dowodził i kierował siłami zbrojnymi w czasie pokoju w imieniu ministra obrony.
Teraz część kompetencji szefa SGWP przejęli dowódcy generalny i operacyjny, a Sztab stał się organem doradczym i planistycznym. W myśl nowych przepisów instytucja zajmuje się planowaniem strategicznym użycia sił zbrojnych i opracowywaniem wieloletnich programów ich rozwoju, jest też organem doradczym m.in. dla ministra obrony.
autor zdjęć: Martyna Józefiak
komentarze