Nasz album ma przypominać żołnierzom misje, w których uczestniczyli, a cywilom przybliżyć zagraniczne operacje naszego wojska – mówią Mariusz Sybilski i Tomasz Jasionek, autorzy publikacji „Poza granicami”. Na 180 stronach opisują oni 99 misji zagranicznych, w których przez 70 lat uczestniczyli polscy żołnierze i pracownicy cywilni MON-u.
– Ta książka to nie tylko zapis misyjnych wydarzeń, lecz także hołd złożony weteranom – mówi o albumie „Poza granicami. Historia udziału polskich żołnierzy w wojskowych misjach zagranicznych” ppłk Katarzyna Rzadkowska, dyrektor Centrum Weterana Działań poza Granicami Państwa. Jego autorami są dwaj pracownicy Zespołu Edukacji i Tradycji Centrum Weterana Mariusz Sybilski i Tomasz Jasionek. Podczas wieczoru autorskiego, który odbył się we czwartek 27 lutego w Centralnej Bibliotece Wojskowej w Warszawie, opowiedzieli oni o kulisach powstawania tej publikacji. Inspiracją była zorganizowana kilka lat temu wystawa w Centrum Weterana, poświęcona udziałowi polskich żołnierzy w operacjach wojskowych poza granicami kraju. Od tego czasu placówka ta miała trzech dyrektorów, z których każdy wspierał wydanie albumu: płk. Leszka Stępnia, płk. Szczepana Głuszczaka oraz ppłk dr Katarzynę Rzadkowską.
Kwerenda i wywiady
Podstawowe pytanie, na które musieli odpowiedzieć autorzy, brzmiało: ile było misji od 1953 roku? Odpowiedź wcale nie była prosta, bo różne źródła podawały różne liczby. Przez minione 70 lat zmieniały się jednostki wysyłające żołnierzy na zagraniczne operacje. Najpierw były to międzynarodowe komisje, potem ONZ, OBWE, NATO i UE. – Opracowanie albumu „Poza granicami” wymagało szerokiej kwerendy, wielu wywiadów z weteranami oraz poszukiwania danych dotyczących danej misji – opowiada Mariusz Sybilski.
Książka ma 180 stron i jest najaktualniejszą obecnie publikacją na temat misji. Opisuje 70 lat polskich zagranicznych operacji wojskowych, od roku 1953 do 2023. Jednak na tym roku nie kończy się udział polskich żołnierzy w takich operacjach, bo niewielki kontyngent uczestniczył w 2024 roku w zabezpieczeniu igrzysk olimpijskich w Paryżu (PKW Olimp).
Początkowe założenie było takie, że na rozkładówce, czyli na dwóch stronach, opisana zostanie jedna misja. Ale jak zawrzeć na takiej powierzchni opis 20 lat operacji w Afganistanie, w której wzięło udział blisko 30 tys. polskich żołnierzy? Trzeba było złamać schemat. Z kolei mniej miejsca poświęcono misjom OBWE organizowanym przez MSZ, gdyż trudno było dotrzeć do informacji na ich temat. – Jeśli nie wziął w nich udziału żaden polski żołnierz, nie mogliśmy ich uwzględnić – tłumaczy Tomasz Jasionek.
Grafiki 3D i kody QR
Album ma dynamiczną szatę graficzną, zawiera wiele niepublikowanych dotychczas zdjęć. Jedne pochodziły od weteranów – uczestników danej misji, inne od zespołu Combat Camera Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych. – Na szczególną uwagę zasługują podniebne fotografie Combat Camery dokumentujące sojuszniczą misję ASIC – wsparcia islandzkich zdolności w czasie pokoju w zakresie dozoru przestrzeni powietrznej w 2021 roku – mówi Mariusz Sybilski. – Chcieliśmy, aby nasz album był atrakcyjny dla cywilów, ale także aby fotografie osobistych pamiątek z misji: zdjęć, coinów, odznaczeń przypominały żołnierzom czas służby poza krajem – dodaje Tomasz Jasionek.
Publikacja zawiera również grafiki 3D. Są to m.in. wizualizacje ratusza w irackiej Karbali, którego w 2004 roku przed bojówkami bronili polscy i bułgarscy żołnierze, czy terminala naftowego w Iraku, który w ramach operacji „KAAOT” w marcu 2003 roku zajęli specjalsi z GROM-u.
Na niektórych stronach albumu znajduje się kod QR. Wystarczy go zeskanować, aby przejść np. ze strony poświęconej żołnierzom poległym w misjach poza granicami kraju do witryny internetowej Centrum Weterana, gdzie można znaleźć więcej informacji. Zeskanowanie kodu QR na stronie poświęconej Pokojowej Nagrodzie Nobla, którą w 1988 roku przyznano siłom ONZ-etu, przekieruje na stronę norweskiej telewizji, która transmitowała to wydarzenie. Jednym z odbierających to wyróżnienie był polski żołnierz st. chor. sztab. Edward Ziobro.
Album wydrukowało Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej. Publikacja nie jest dostępna w sprzedaży, jednak można ją znaleźć w wybranych bibliotekach, w tym w Bibliotece Centrum Weterana, Centralnej Bibliotece Wojskowej oraz Bibliotece Muzeum Wojska Polskiego. Autorzy mają nadzieję na dodruk. – Chcielibyśmy, aby album trafił do jak najszerszego grona odbiorców – mówią.
autor zdjęć: Centrum Weterana Działań poza Granicami Państwa
komentarze