Nie każdy ma szansę na regularne kształcenie na poziomie akademickim i to jeszcze przed maturą. Taką możliwość zyskują jednak uczennice i uczniowie szkół, które prowadzą stałą współpracę z Wojskową Akademią Techniczną. Szkoły te nie tylko współorganizują z uczelnią regularne lekcje wykraczające tematyką daleko poza podstawę programową, ale mogą zaoferować swoim podopiecznym o wiele więcej: dostęp do unikalnej bazy laboratoryjnej Akademii i podstawy treningu wojskowego.

Patronat Wojskowej Akademii Technicznej otrzymało dotychczas 158 szkół: liceów, techników i zespołów szkolnych. Tylko przez sześć lat ze szkół patronackich dostało się do WAT ponad 3,3 tys. kandydatów.

Obustronne korzyści: dla szkół i dla Akademii

W ramach uzgodnionej współpracy wykładowcy akademiccy regularnie przyjeżdżają do współpracujących z uczelnią placówek i prowadzą zajęcia dostosowując poziom przekazu do potrzeb szkoły średniej. To wymaga wysiłku zarówno od nauczyciela, który musi uwzględnić wymogi edukacyjne szkoły, jak i od ucznia, który powinien maksymalnie się skoncentrować, żeby jak najwięcej wynieść z lekcji prowadzonej na ponadprzeciętnym poziomie. Nie wyklucza to edukacji poprzez zabawę, ponieważ tematy są fascynujące i często inspirujące do dalszego, samodzielnego rozwijania politechnicznych pasji. Dokumentacja fotograficzna z wybranych zajęć pokazuje, że podczas nauki uczniowie czują się swobodnie.

Lekcje prowadzą również studenci – cywilni i mundurowi, zrzeszeni w Kołach Naukowych pasjonaci lub prymusi, którzy chcą i potrafią inspirować młodszych kolegów do nauk ścisłych. Podchorążowie dodają do nauki aspekty wojskowości i pokazują uczniom możliwości, jakie niesie ze sobą wybór drogi żołnierza zawodowego. Wymierną korzyścią dla szkół płynącą z takiej współpracy jest podniesienie poziomu przygotowania uczniów zarówno do egzaminów zawodowych w technikum, jak i do matury w każdego typu szkole ponadpodstawowej. Przekłada się to na wyniki absolwentów w rekrutacji na studia, a co za tym idzie, na pozycję rankingową placówki.

Przedstawiciele Akademii uczestniczą w wydarzeniach organizowanych przez szkoły. To m.in. spotkania z maturzystami, lekcje Festiwalu Nauki, prezentacje festiwalu Explory, spotkania z absolwentami, Dzień z Chemią, Fizyką, Elektroniką, Dzień otwarty w szkołach, organizowanie spotkań z okazji jubileuszy szkół, ślubowania uczniów, Targi Edukacyjne. Wzajemna inspiracja ma podwójny sens. Uczniowie czują się pewniej podczas rekrutacji na studia i odważnie sięgają po miejsca na wszystkich wydziałach WAT. Uczelnia zyskuje kandydatów, a w konsekwencji studentów, którzy są świetnie przygotowani do nauki na poziomie akademickim. Stały kontakt ze szkołami średnimi to niemal gwarancja, że kandydaci na studentów będą doskonale przygotowani, wręcz sprofilowani na poszczególne wydziały. Liczba 3323 uczniów ze szkół patronackich przyjętych na studia w WAT od 2018 do 2023 roku stanowi wymierny skutek takich działań.

Kursy i konkursy szansą na indeksy WAT

Wojskowa Akademia Techniczna we współpracy ze szkołami patronackimi prowadzi dwa ogólnopolskie konkursy: matematyczny i fizyczny. Uczestnicy, którzy dostaną się do finału – choć konkursy są otwarte, to laureatki i laureaci najczęściej uczą się w szkołach pod opieką merytoryczną WAT – otrzymują prawo do indeksów Akademii zaraz po zdaniu matury.

Przygotowanie do konkursów zaczyna się od lekcji z nauczycielami i najlepszymi studentami WAT oraz od zajęć w samej Akademii. Wiadomości można uzupełniać poprzez samodzielny udział w kursach wakacyjnych z matematyki i fizyki, które Wojskowa Akademia Techniczna udostępnia wszystkim zainteresowanym w ramach Letniej Szkoły z WAT. Obydwa kursy prowadzone są w formie internetowych podcastów i może z nich skorzystać każdy uczeń.

Wraz z coraz szerszą gamą możliwości nauki online, również kadra WAT przewidziała zdalny sposób prowadzenia wybranych lekcji. Jest to jedna z form współpracy, która nie wyklucza bezpośrednich spotkań z uczniami, ale uzupełnia ofertę edukacyjną dla szkół.

WAT otwarty dla każdego ucznia

Najściślej współpracują z Akademią klasy mundurowe i szkoły im. gen. prof. Sylwestra Kaliskiego. Bardzo blisko WAT – zarówno lokalizacyjnie, jak i organizacyjnie – jest Wojskowe Informatyczne Liceum Ogólnokształcące im. Polskich Kryptologów (WOLI), które kształci przyszłych adeptów informatyki. Zdecydowana większość zasili grono studentów Wydziału Cybernetyki, a najlepsi po studiach trafiają do Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni.

Uczniowie w mundurach nie mają jeszcze żadnych zobowiązań wobec MON. Na decyzję o podjęciu obowiązków żołnierza mają czas do matury. Służba jest dobrowolna również na pierwszym roku studiów, ale na drugim roku studenci wojskowi zyskują już status żołnierzy zawodowych. Podchorążowie, którzy ukończą Akademię mają gwarancję pracy po studiach. Jednostki wojskowe różnego rodzaju składają „zapotrzebowanie” na wykształconych specjalistów w danych dziedzinach, podając ich liczbę. Uczelnia co roku tworzy dokładnie tyle miejsc na poszczególnych wydziałach. Żołnierz przez 5 lat staje się oficerem i z kompetencjami szytymi na miarę – trafia do jednostki, która na niego czeka. Wcześniej odbywa w niej specjalistyczne praktyki.

Jednym z rodzajów stałej współpracy jest „Program Cyber.Mil z klasą”, objęty bezpośrednim wsparciem Ministerstwa Obrony Narodowej. W tym przypadku, jak np. w LO w Świdniku, program dostarcza uczniom wiedzę w zakresie cyberbezpieczeństwa i technologii informatycznych, zachęcając, aby stali się liderami cyfrowej przyszłości. Jednym z elementów tej inicjatywy są rozbudowane pracownie komputerowe. Wojskowa Akademia Techniczna jest w gronie patronów takich klas, a uczniowie z regionów co roku jeżdżą na warsztaty do uczelni, poznając jej specyfikę i rozwijane tu zagadnienia informatyczne.

Uczniowie „w cywilu” również już na etapie kształcenia ponadpodstawowego stykają się z uczelnią. Akademia przygotowuje przyszłych adeptów – w zależności od ich pasji – na dany wydział. Budownictwo, lotnictwo, logistyka, informatyka, mechanika i budowa maszyn, mechatronika czy chemia. Oferta jest o wiele szersza, a wszystkie kierunki studiów dostępne na stronie WAT w zakładce Rekrutacja.

Edukacja z wojskiem – dostosowana do potrzeb młodzieży

Skąd nastolatek ma wiedzieć, co faktycznie go ciekawi? Decyzję o wyborze kierunku studiów ułatwia właśnie współpraca szkoły z uczelnią. Na etapie cztero- lub pięcioletniej edukacji średniej uczeń spotka się z naukowcami z WAT. Jeśli ktoś go zainspiruje, może trafić na kierunek, o którym wcześniej nawet by nie pomyślał. Trudno sobie wyobrazić skuteczniejszy sposób na odnajdowanie talentów niż wszechstronne lekcje wykraczające poza podstawę programową. „Natchnienie” do przyszłej pracy naukowej może spłynąć na młodego człowieka również podczas wizyt w laboratoriach WAT. Symulatory lotu, optoelektroniczny sprzęt, lasery, roboty mobilne – z wszystkim tym mają styczność uczniowie szkół, którym patronuje WAT.

Aby lekcje były ciekawe i inspirujące, nie mogą być zbyt skomplikowane. Czasem musi być po prostu… fajnie. W tym wieku wciąż zabawa jest najlepszą drogą do nauki. Ta idea przyświeca organizatorom zajęć pokazowych i specjalnych treningów. Uczniowie współpracujących szkół mogą zobaczyć poligon, poćwiczyć na strzelnicy pod nadzorem instruktorów WAT, poznać podstawy survivalu, albo wdrożyć się w praktyki pierwszej pomocy – to wszystko na terenie Akademii. Również do szkół w całej Polsce przyjeżdżają studenci z kół naukowych na pokazy. Podczas Dni Otwartych WAT (ogólnouczelnianych i na poszczególnych wydziałach akademickich) można zagrać w szachy z mistrzami NATO, obejrzeć pokazy pirotechniczne, znaleźć się w symulatorze pola walki lub w prawdziwym czołgu czy pojeździe bojowym. Także uczennice mają szansę upewnić się, że Wojskowa Akademia Techniczna to właściwa droga; w ostatnim rankingu Fundacji Perspektywy uczelnia zajęła trzecie miejsce wśród polskich politechnik pod względem liczby studiujących tu kobiet.

W ramach patronatu regularnie prowadzone są pokazowe lekcje: zajęcia online i stacjonarne w szkołach oraz zajęcia i warsztaty w WAT. Nauczyciele akademiccy nawet dwa razy w miesiącu wyjeżdżają do szkół, aby wspólnie z kadrą dydaktyczną liceów i techników pracować z młodzieżą.

Przykładowe tematy prowadzonych zajęć idealnie trafiają w zainteresowania młodzieży, co potwierdza choćby zespół szkół w Tomaszowie Mazowieckim, który w swoich mediach społecznościowych docenił wykład adiunkta naukowo-dydaktycznego Instytutu Radioelektroniki Wydziału Elektroniki WAT ppłk. Piotra Serafina nt. echolokacji, jej wykorzystania i znaczenia we współczesnym wojsku.

Wydział Elektroniki, poza przybliżaniem uczniom podstawowych zjawisk, takich jak fale radiowe, wyjaśnia również wątpliwości młodzieży na temat tego, czy samolot może latać bez elektroniki, jak działają nawigacyjne systemy satelitarne, jak być spokojnym o bliskich i mienie dzięki elektronicznym systemom zabezpieczeń i jak sprawić, aby zwykłe przedmioty zyskały „inteligencję”. Prezentuje techniki biometryczne wykorzystywane do identyfikacji tożsamości i przybliża podstawy energetyki, tłumacząc, ile energii mogą wyprodukować kolektory solarne.

Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania nie tylko przybliża tematykę zapasów w wojsku, transportu i ruchu wojsk na terytorium Polski, ale zdradza uczniom tajniki oddziaływania na podświadomość przeciwnika we współczesnych wojnach hybrydowych oraz mechanizmy nadzoru w przestrzeni publicznej i prywatnej (lekcja pt. „Kto nas obserwuje”). Młodzież może podyskutować o prawdzie i wolności, uzależnieniach XXI wieku jakimi są m.in. media społecznościowe czy o wpływie nowych technologii na ewolucję terroryzmu. Podczas warsztatów nastolatkowie uczą się negocjowania, skutecznej komunikacji i zarządzania stresem oraz kreowania własnej marki i wzmacniania odporności psychicznej.

Wydział Inżynierii Lądowej i Geodezji podczas praktycznych zajęć wyjaśnia przyszłym architektom i ekspertom budownictwa, jak się diagnozuje stan nawierzchni drogowych, jak od pomiarów geodezyjnych przejść do modeli 3D, czym różni się budownictwo betonowe od modułowego i co właściwie robi inżynier w pracy. Lekcje prowadzone przez pracowników tego wydziału dotyczą również numerycznego prognozowania pogody i rozpoznania obrazowego w wykrywaniu zagrożeń militarnych i niemilitarnych.

Wydział Inżynierii Mechanicznej pokazuje uczniom, co się dzieje podczas wypadku drogowego, prezentuje pojazdy wojskowe i systemy sterowania platformami, wyjaśnia znaczenie druku 3D w przemyśle i nauce oraz rolę symulacji komputerowych jako narzędzia XXI wieku.

Wydział Mechatroniki, Uzbrojenia i Lotnictwa omawia podczas lekcji działanie silników lotniczych. Eksperci uzbrojenia wyjaśniają wzajemne zależności między pancerzem, bronią a amunicją (zajęcia pt. „Tarcza i miecz współcześnie”), uczą historii broni rakietowej, tłumaczą, czym jest inżynieria odwrotna i jak można wykorzystać nowoczesne przyrządy pomiarowe do badania wielkości elektrycznych.

Wydział Nowych Technologii i Chemii pokazuje uczniom, po co chemikom spektroskopia IR, wyjaśnia fenomen ciekłych kryształów, rzuca światło na… światło – jako narzędzie badania materii, a przy okazji wskazuje zastosowania światłowodów. Uczniowie odkrywają, że materiał wybuchowy również ratuje zdrowie i życie, uczą się o broni i amunicji, a ci, których bardziej interesuje natura, poznają historię gąbek i magnesów, znaczenie kryształów lub podstawy teorii kwantów. Do fizyki zachęca natomiast lekcja pt. „Ile miseczek waży pieseczek, rzecz o doświadczeniach i pomiarach w fizyce”.

Wydział Cybernetyki pozwala uczniom zrozumieć, do czego służą w praktyce sinusy i cosinusy, pokazując ich przełożenie na dźwięki i obrazy. Prowadzi młodzież od działań arytmetycznych i logicznych do bramek i układów cyfrowych i zaprasza do współczesnego świata półprzewodników – od tranzystora do pamięci i procesora. Uczniowie poznają budowę i działanie komputerów osobistych, serwerów i superkomputerów. Uczestnikom lekcji nigdy nie będą już obce pojęcia takie, jak cyberbezpieczeństwo, sztuczna inteligencja, symulacja komputerowa, Big Data, algorytmy, procedury, bazy danych czy kryptologia, znana już od starożytności. Cybereksperci wyjaśniają, jak komputery posługują się językiem naturalnym (lekcje o modelach językowych takich jak Chat GPT) i przybliżają wybrane elementy bezpieczeństwa teleinformatycznego, które każdy może zastosować w codziennym życiu (wykład o bezpiecznym przetwarzaniu informacji). Umysły ścisłe mogą prześledzić wraz z wykładowcami WAT wzajemne przeplatanie się matematyki i fizyki na przestrzeni dziejów i dowiedzieć się, jak matematycy wymyślili liczby urojone i jak fizycy pokazali, że bez nich nie można poprawnie opisać mikroświata. Poznają też różne systemy liczbowe (lekcja „Dlaczego nie zawsze 2 + 2 = 4”).

W ramach lekcji z WAT można również odbyć spacery po Warszawie śladami matematyków – mogą to być miejsca związane z matematykami, kryptologami, a nawet cmentarz wojskowy.

* * *

Działając na rzecz rozwoju i edukacji młodzieży Wojskowa Akademia Techniczna propaguje wiedzę w zakresie prowadzonych na uczelni kierunków studiów oraz możliwości przygotowania kandydatów do jak najlepszego startu w życie akademickie.

Przy okazji podpisywania porozumień pomiędzy WAT a placówkami oświatowymi kadra dydaktyczna oraz dyrektorzy szkół mają okazję zwiedzenia wybranych laboratoriów uczelni. Nauczyciele wraz z młodzieżą biorą udział w zajęciach. Współpraca dotyczy również udzielania konsultacji i pomocy w doborze treści programowych zajęć, dostarczania prasy wydawanej przez WAT oraz publikacji o charakterze naukowym, które mogą być pomocne w procesie dydaktycznym.

Również do tych szkół, które jeszcze nie współpracują na stałe z Akademią, jeżdżą studentki i studenci – ambasadorki i ambasadorzy WAT. W ramach działań rekrutacyjnych propagują swoją wiedzę, organizują atrakcyjne warsztaty i w bezpośrednich rozmowach opowiadają o Uczelni. Uczestniczą w spotkaniach naukowych, kulturalnych i imprezach patriotycznych, organizowanych przez poszczególne placówki oświatowe w Polsce.

Tekst: Karolina Duszczyk