Ustawa o obronie ojczyzny wprowadziła wiele nowych rozwiązań. Dlatego Ministerstwo Obrony Narodowej przeprowadziło cykl szkoleń kaskadowych w jednostkach, aby wszyscy żołnierze mieli pełną wiedzę o zmienionych przepisach. Na naszym portalu regularnie publikujemy odpowiedzi ekspertów z MON-u na najczęściej zadawane pytania.

W trakcie służby jako funkcjonariusz otrzymałem ekwiwalent mieszkaniowy wypłacony na podstawie ustawy o Biurze Ochrony Rządu. W wojskowym centrum rekrutacji poinformowano mnie (informacja znajduje się również na stronie internetowej), że po 10 latach służby w armii mogę otrzymać świadczenie za brak lokalu przyznanego w wojsku. Jaka jest podstawa prawna wypłaty świadczenia po 10 latach służby wojskowej dla funkcjonariuszy, którzy przenieśli się do wojska? Agencja Mienia Wojskowego zaprzecza, że jest możliwe wypłacenie takiego świadczenia.

Przesłanka negatywna realizacji prawa do zakwaterowania żołnierza zawodowego, który otrzymał ekwiwalent pieniężny w zamian za rezygnację z kwatery, jest zawarta w art. 21 ust. 6 pkt 1 ustawy z 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1623 oraz z 2023 r. poz. 1872). Zgodnie z tym przepisem prawo do zakwaterowania, w tym do wypłaty świadczenia mieszkaniowego jak również odprawy mieszkaniowej nie przysługuje, jeżeli żołnierz lub jego małżonek:
- otrzymał ekwiwalent pieniężny w zamian za rezygnację z kwatery, wypłacony na podstawie przepisów ustawy obowiązujących do 30 czerwca 2004 r.;
- otrzymał odprawę mieszkaniową wypłaconą albo zrealizowaną w formie rzeczowej na podstawie przepisów ustawy obowiązujących od 1 lipca 2004 r.;
- nabył lokal mieszkalny od Skarbu Państwa, Agencji albo jednostki samorządu terytorialnego z bonifikatą lub z uwzględnieniem pomniejszenia w cenie nabycia;
- otrzymał pomoc finansową wypłaconą w formie zaliczkowej lub bezzwrotnej do 31 grudnia 1995 r. na podstawie przepisów ustawy z 20 maja 1976 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych;
- nabył własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego od Agencji.

Na podstawie informacji zawartych w pytaniu, należy wnioskować, że ekwiwalent mieszkaniowy, jaki otrzymał czytelnik, nie jest ekwiwalentem pieniężnym w zamian za rezygnację z kwatery, wypłaconym na podstawie przepisów ustawy o zakwaterowaniu obowiązujących do 30 czerwca 2004 r. Dlatego, o ile nie zostaną ustalone inne okoliczności w tej sprawie, żołnierz powinien otrzymać świadczenie mieszkaniowe oraz po 10 latach służby w wojsku (dotyczy żołnierzy zawodowych powołanych do służby po 22 kwietnia 2022 r.) powinien uzyskać prawo do odprawy mieszkaniowej.

Kwestia wskazanych 10 lat służby wynika z art. 23 ust. 9 pkt 4 ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych. Zgodnie z tym przepisem odprawa mieszkaniowa nie przysługuje żołnierzowi zawodowemu, jeżeli został on zwolniony z czynnej służby wojskowej przed upływem 10 lat od dnia powołania do tej służby w przypadku, gdy powołanie do czynnej służby wojskowej nastąpiło po okresie służby w Policji, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Celno-Skarbowej, Służbie Celnej, Służbie Wywiadu Wojskowego, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego lub Urzędzie Ochrony Państwa. Z uwagi na dyspozycję art. 816 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny (Dz. U. z 2024 r. poz. 248), przepis ten stosuje się do żołnierzy, którzy zostali powołani do zawodowej służby wojskowej po dniu wejścia w życie ustawy o obronie ojczyzny, czyli po 22 kwietnia 2022 r.

Powyższe oznacza, że funkcjonariusz, np. powołany do służby wojskowej w styczniu 2024 r., powinien pełnić służbę wojskową do lutego 2034 r., czyli przez co najmniej 10 lat, żeby otrzymać odprawę mieszkaniową. Funkcjonariusz, powołany do służby np. w styczniu 2022 r., żeby otrzymać odprawę mieszkaniową, warunku tego nie musi spełniać.

Niezależnie od udzielonej informacji, aby móc jednoznacznie rozpoznać sprawę dotyczącą świadczenia mieszkaniowego czy też odprawy mieszkaniowej, żołnierz zawodowy powinien złożyć właściwy wniosek. Wniosek jest dostępny na stronie internetowej Agencji Mienia Wojskowego w zakładce „formularze”.

Wypłata świadczenia oznacza pozytywne rozpatrzenie wniosku o świadczenie mieszkaniowe. Jeśli natomiast właściwy dyrektor oddziału regionalnego Agencji Mienia Wojskowego wyda negatywną decyzję, podlega ona zaskarżeniu. W przypadku zaś odprawy mieszkaniowej zarówno rozstrzygnięcie negatywne, jak i pozytywne ma formę decyzji właściwego dyrektora oddziału regionalnego Agencji Mienia Wojskowego, która podlega zaskarżeniu.

Czy żołnierz zawodowy ma możliwość przeniesienia się do innej służby mundurowej na podstawie wniosku? Czy w takiej sytuacji musi złożyć wypowiedzenie stosunku służbowego i przystąpić do rekrutacji jako cywil?

Każda służba mundurowa ma właściwe ustawy pragmatyczne i przepisy dotyczące rekrutacji. Resort obrony narodowej nie jest właściwy do analizowania tych przepisów i wymogów stawianych wobec kandydatów do tych służb. Niemniej jednak istnieje możliwość przeniesienia żołnierza zawodowego na własną prośbę do służby w Służbie Więziennej, jeżeli wykazuje on szczególne predyspozycje do jej pełnienia i uzyska zgodę ministra obrony narodowej na to przeniesienie.

Jestem zameldowany na pobyt stały w miejscowości oddalonej o 10 km od tej, w której znajduje się moja jednostka wojskowa. Czy w takiej sytuacji mam prawo do należności za przeniesienie służbowe?

Przedstawiony w pytaniu stan faktyczny uniemożliwia pełne odniesienie się do poruszonej kwestii. Niemniej jednak należy wskazać, że uprawnienie do zasiłku osiedleniowego jest uzależnione od faktu przeniesienia służbowego żołnierza, tj. wyznaczenia na stanowisko służbowe poza miejscowością stanowiącą siedzibę jednostki wojskowej lub wydzielonego pododdziału, w której żołnierz zajmował dotychczas stanowisko służbowe. Bez znaczenia w przedmiotowej kwestii pozostaje fakt oddalenia od siebie tych miejscowości. Należy jednak wskazać, że zasiłek osiedleniowy oraz zwrot kosztów przewozu urządzeń domowych nie przysługuje żołnierzowi zawodowemu wyznaczonemu na stanowisko służbowe w miejscowości, w której żołnierz lub jego małżonek są właścicielami domu lub samodzielnego lokalu mieszkalnego albo jest on zameldowany na pobyt stały.

Jak prawidłowo proporcjonalnie wyliczyć urlop wypoczynkowy przysługujący żołnierzowi? Czy do wyliczenia powinno się stosować normy określone w art. 155[2a] i art. 155[3] Kodeksu pracy, tj. zaokrąglenie niepełnego miesiąca służby w górę i zaokrąglenie niepełnego dnia urlopu w górę? Ustawa o obronie ojczyzny nie odsyła w tym zakresie do Kodeksu pracy, ale też nie podaje sposobu obliczenia.

W odpowiedzi na przedstawione pytanie w zakresie wyliczania proporcjonalnego urlopu wypoczynkowego żołnierza należy wyjaśnić, że niezależnie od okoliczności czy autorowi pytania chodzi o urlop wypoczynkowy żołnierza zawodowego, czy urlop wypoczynkowy żołnierza pełniącego niezawodowe formy czynnej służby wojskowej, to przepisy ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny nie przewidują wprost możliwości proporcjonalnego wyliczania urlopu wypoczynkowego na zasadach wskazanych w Kodeksie pracy.

Niezależnie od tego należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 280 ust. 1 i 2 ustawy o obronie ojczyzny żołnierze zawodowi otrzymują corocznie urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni roboczych. Żołnierzowi zawodowemu w roku kalendarzowym, w którym został powołany do zawodowej służby wojskowej, udziela się urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu, który pozostał do końca danego roku kalendarzowego.

Biorąc pod uwagę, że podział 26 dni urlopu wypoczynkowego przez liczbę miesięcy kalendarzowych daje wynik ułamkowy, przyjęte jest w takich sytuacjach stosowanie rozwiązań korzystniejszych dla żołnierzy, polegających na zaokrągleniu niepełnego dnia w górę do pełnego dnia urlopu wypoczynkowego. Tożsame zasady stosuje się w sytuacji powołania żołnierza do zawodowej służby wojskowej w trakcie miesiąca kalendarzowego. Wtedy również niepełny kalendarzowy miesiąc służby zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca.

Podstawową zasadą w zakresie interpretacji i praktycznego stosowania art. 280 ust. 2 ustawy o obronie ojczyzny jest działanie na korzyść żołnierza zawodowego w zakresie przysługującego mu wymiaru urlopu wypoczynkowego.

Jeśli chodzi o żołnierzy pełniących niezawodowe formy służby wojskowej, zagadnienie proporcjonalnego udzielania urlopu wypoczynkowego nie występuje. Zgodnie bowiem z art. 331 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 i 3 ustawy o obronie ojczyzny, przepisy wskazują konkretny wymiar urlopu wypoczynkowego niepodlegający naliczaniu lub udzielaniu w formach proporcjonalnych.

W grudniu ubiegłego roku w ramach KPKR (kurs przeszkolenia kadr rezerwy) uczestniczyłem w trzymiesięcznym kursie oficerskim. Po ukończeniu kursu zdałem egzamin oficerski z wynikiem pozytywnym i obecnie czekam na mianowanie na pierwszy stopień oficerski. Czy do czasu mianowania na podporucznika mogę podjąć służbę jako żołnierz aktywnej rezerwy? Czy nie będzie to kolidować z rozpoczętą procedurą mianowania mnie na oficera?

W czasie procedowania wniosku o mianowanie na pierwszy stopień oficerski żołnierz pasywnej rezerwy nie może pełnić służby w aktywnej rezerwie. Przejście do aktywnej rezerwy wiąże się ze zmianą statusu żołnierza i przejściem do czynnej służby wojskowej, co powoduje odrzucenie wniosku o mianowanie.