W ciągu kilku tygodni Muzeum Wojska, Wojskowości i Ziemi Orzyskiej zebrało tyle pamiątek z zagranicznych operacji wojskowych, że wystarczyły one do zorganizowania wystawy. Ekspozycja, na którą złożyły się mundury, fotografie, listy, kartki, przypinki i odznaki, pokazuje zaangażowanie w misje żołnierzy pochodzących z Orzysza i okolicznych miejscowości.
Na początku tego roku Muzeum Wojska, Wojskowości i Ziemi Orzyskiej ogłosiło, że poszukuje pamiątek z zagranicznych operacji wojskowych, w których brali udział polscy żołnierze. Na ten apel jako jedni z pierwszych odpowiedzieli wojskowi z 15 Giżyckiej Brygady Zmechanizowanej. – Muzeum w Orzyszu jest skierowane do lokalnej społeczności, dlatego w zorganizowanie nowej ekspozycji na temat misji nie mogli nie włączyć się żołnierze 15 BZ, którzy brali udział w takich operacjach – przyznaje płk Grzegorz Kaliciak, dowódca 15 BZ w Giżycku.
Apel muzeum spotkał się z dużym odzewem i do placówki trafiło wiele misyjnych pamiątek. – Najstarsze eksponaty pochodzą z misji z 1974 roku z Egiptu – mówi Beata Szymankiewicz, dyrektor Muzeum Wojska, Wojskowości i Ziemi Orzyskiej w Orzyszu. Pod koniec marca udało się otworzyć wystawę. Eksponowane są na niej militaria, mundury (z misji w Afganistanie oraz na Wzgórzach Golan), a także wyposażenie żołnierzy. Uwagę przyciągają również fotografie oraz pamiątki filatelistyczne, m.in. kolekcja pieczęci VII i VIII zmiany Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej UNEF Egipt (1976–1977) oraz koperty i karty pocztowe z pieczęciami z tych misji.
Na X zmianie Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej Doraźnych Sił Zbrojnych ONZ w Egipcie służył Józef Bogdan. – Postanowiłem podzielić się moimi pamiątkami z misji z innymi – mówi. Przedmioty, które przekazał na wystawę – proporzec, chusta, medale, legitymacje, odznaczenia – wypełniają jedną z gablot.
Wiele eksponatów pochodzi z ostatnich misji, w których brali udział polscy żołnierze – z Kosowa, Afganistanu czy Łotwy. Ppłk Adam Fuk, dowódca bazy Giro na X zmianie PKW Afganistan, przekazał m.in. biało-czerwoną flagę, która wróciła z żołnierzami do kraju, mapę roboczą, a także swoje osobiste pamiątki, w tym podziękowania od dowódców za służbę pod Hindukuszem.
Jednym z wyróżniających się artefaktów jest krzyż zespawany z odłamków rakiety wystrzelonej na bazę Warrior podczas IX zmiany w Afganistanie. W tej bazie służyła wówczas jako pielęgniarka ppor. Agnieszka Pasko, dyrektor Centrum Edukacji Mundurowej w Ełku. Krzyż był ważną pamiątką, którą w podziękowaniu za służbę dostała od kolegów z misji. W jednej z gablot eksponowana jest też shisha, czyli fajka wodna. – Podarowali mi ją afgańscy tłumacze na IX zmianie PKW Afganistan w podziękowaniu za uratowanie życia – tłumaczy ppor. Pasko. Oficer przekazała muzeum także 6,5 tys. cyfrowych zdjęć, z których zostało wybranych kilka.
Podczas zwiedzania wystawy można również wysłuchać sfilmowanych wspomnień ppor. Agnieszki Pasko oraz ppłk. Adama Fuka. Odpowiadają oni na większość pytań, które żołnierzom, uczestnikom misji zagranicznych, zadaje młodzież. – Są to czasem trudne pytania: dlaczego pojechałam na misję? Czy śmierć bohatera różni się od zwykłej śmierci? – przyznaje podporucznik.
W przygotowaniu ekspozycji pomagało Centrum Weterana Działań poza Granicami Państwa. – Odezwaliśmy się do weteranów, którzy mieszkają w okolicach Orzysza, aby wyciągnęli ze swoich szaf pamiątki z wojskowych misji zagranicznych i przekazali je w formie darowizny lub depozytu dla muzeum w Orzyszu – opowiada Mariusz Sybilski, kierownik zespołu tradycji Centrum Weterana. Wystawę wzbogacają też dwie ekspozycje prezentowane wcześniej w Centrum Weterana. Jedną z nich tworzą plansze, które w formie komiksowych epizodów pokazują różne wydarzenia z misji. Druga ukazuje chronologicznie wojskowe misje zagraniczne od 1953 do 2022 roku. – Zbiórka nie jest zakończona. Jestem przekonany, że żołnierze naszej brygady przekażą jeszcze muzeum kolejne pamiątki z misji – mówi płk Grzegorz Kaliciak.
Wystawa na temat operacji zagranicznych polskich żołnierzy została umieszczona w nowym budynku orzyskiego muzeum. Dyrektor Beata Szymankiewicz zapowiada, że będą tam organizowane także warsztaty i szkolenia. – Chcemy przybliżać młodzieży służbę polskich żołnierzy z dala od naszego kraju – wyjaśnia. Ppor. Agnieszka Pasko już zaplanowała wycieczkę kadetów Centrum Edukacji Mundurowej w Ełku do muzeum w Orzyszu.
autor zdjęć: Małgorzata Schwarzgruber
komentarze