moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Powstaje raport o stratach wojennych zadanych przez ZSRS

Odtworzymy stan posiadania polskiego państwa we wschodnich województwach II RP na koniec sierpnia 1939 roku oraz policzymy straty, jakie stanowiła utrata tamtych ziem oraz znajdującego się tam majątku państwowego i prywatnego. Raport uwzględni straty poniesione na tych terenach w wyniku działań ZSRS i III Rzeszy – zapowiada dr Damian Markowski z Instytutu Strat Wojennych.

Wkroczenie Armii Czerwonej do Wilna 19 września 1939 r. 

Rok temu Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego opublikował raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej. Czy rozpoczęły się już prace nad przygotowaniem podobnego podsumowania w kontekście najazdu i okupacji sowieckiej podczas II wojny światowej?

Tak, od ponad roku prowadzimy prace nad raportem dotyczącym strat i zniszczeń na ziemiach wschodnich zadanych przez ZSRS. Jesienią zorganizowaliśmy konferencję naukową, która podsumowała dotychczasowe badania i była symbolicznym otwarciem na historyków, ekspertów i specjalistów spoza Instytutu, w tym środowisko międzynarodowe m.in. naukowców z Ukrainy czy Litwy.

REKLAMA

Czy metodologia i sposób opracowania raportu będą podobne jak przy pracach nad dokumentem o zniszczeniach spowodowanych przez III Rzeszę?

W dużym stopniu tak, ale musimy pamiętać o nieco innej sytuacji, jaka miała miejsce na wschodzie kraju. W latach 1939–1941 wschodnie województwa II RP znalazły się pod okupacją Sowietów. Następnie, po ataku Niemiec na ZSRS, zostały zajęte przez III Rzeszę. Na początku 1944 roku ponownie wkroczyła tam Armia Czerwona. Ponieważ po wojnie duża część tych terenów została przejęta przez ZSRR majątek, który tam pozostał najczęściej przepadał bezpowrotnie. Musimy więc stworzyć bilans otwarcia, czyli odtworzyć stan posiadania państwa polskiego na koniec sierpnia 1939 roku na obszarach anektowanych przez ZSRS po 17 września. Potem będziemy liczyć straty całkowite, jakie stanowiła utrata tamtych ziem oraz majątek należący do państwa i polskich obywateli, który został zniszczony, zagrabiony lub zaanektowany. Do stworzenia szkieletu raportu wschodniego wyodrębniliśmy też dziedziny gospodarki, które rozwijały się na wschodnich terenach II RP.

Jakie to obszary?

Są to: przemysł, bankowość, rolnictwo, ale też majątek w postaci zasobów surowcowych, nieruchomości, obiektów inżynierskich, ziem uprawnych i lasów czy wojska (w tym np. Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej, jej sprzęt, infrastruktura garnizonów). Uwzględnimy oczywiście zarówno własność państwową, jak i prywatną polskich obywateli. Przed wojną w Wilnie i Lwowie znajdowały się ważne ośrodki kultury i nauki, a więc m.in. obiekty zabytkowe i sakralne, zbiory biblioteczne i muzealne. Do tego dochodzą straty demograficzne, co oznacza konieczność przeprowadzenia analizy strat ludzkich spośród obywateli II RP. Wielu z nich Sowieci zamordowali w Katyniu, Charkowie, Miednoje i innych miejscach, wielu wywieźli w głąb ZSRR do obozów i łagrów.

Ile osób na Kresach Wschodnich dotknęły represje podczas II wojny?

Pracujemy nad ustaleniem tego. Wiemy, że masowe deportacje w latach 1940–1941 objęły około 340 tys. polskich obywateli, jednak takie wywózki organizowane były także później. Cezurą będzie data zakończenia ekspatriacji Polaków z dawnych ziem wschodnich II RP.

Polskie straty spowodowane przez III Rzeszę w trakcie II wojny wyniosły ponad 6 bln 200 mld zł. Tutaj suma może być podobna?

Nie chce wybiegać zanadto w przyszłość, na razie jest za wcześnie na podawanie konkretnych kwot. Musimy oszacować dokładnie utracone mienie nieruchome i ruchome, straty materialne i demograficzne.

Co stanowi dla Państwa największą trudność podczas prac nad raportem?

To przede wszystkim obecna sytuacja polityczna na wschodzie Europy oraz trwająca wojna w Ukrainie, co wiąże się z niedostępnością archiwów w Rosji i na Białorusi oraz utrudnionym dostępem do źródeł w Ukrainie. Na szczęście nie oznacza to, że badacze są całkiem pozbawieni źródeł wschodnich. Część materiałów była już publikowana m.in. przez Ośrodek Karta, polskich historyków czy Instytut Pamięci Narodowej. Nasz Instytut też zgromadził sporo dokumentów. Dlatego posiadamy najważniejsze materiały do badań.

Kiedy możemy się spodziewać gotowego dokumentu?

Prace potrwają minimum trzy lata, ale aby całkowicie wyczerpać temat, potrzeba nam około pięciu lat. Na obecnym etapie trudno jest określić, w jakim tempie będą prowadzone badania. Zależy nam przede wszystkim, aby dotrzeć do nowych materiałów i poznać losy tysięcy polskich obywateli. Chcemy, aby powstało solidne dzieło naukowe, które domknie wiele niewyjaśnionych kart naszej historii. Praca nad oszacowaniem wojennych strat jest powinnością państwa polskiego, a nasz zespół ma szansę wypełnić luki badawcze na temat tego okresu w dziejach Polski.


 

Dr Damian Markowski jest kierownikiem Sekcji Badania Dziejów Dawnych Ziem Wschodnich w Instytucie Strat Wojennych.

Rozmawiała: Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Domena publiczna

dodaj komentarz

komentarze

~Halszka
1702214160
BRAWO! Trzymam kciuki!!
C1-33-49-57

Szczyt NATO w Waszyngtonie: Ukraina o krok bliżej Sojuszu
 
Medycy na poligonie
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Silniejsza obecność sojuszników z USA
Londyn o „Tarczy Wschód”
Bezpieczeństwo granicy jest również sprawą Sojuszu
Ciężko? I słusznie! Tak przebiega selekcja do Formozy
Jak usprawnić działania służb na granicy
International Test
Roczny dyżur spadochroniarzy
Letnia Bryza na Morzu Czarnym
Lotnicy pamiętają o powstaniu
Specjalsi zakończyli dyżur w SON-ie
Pioruny dla sojuszników
Awaria systemów. Bezpieczeństwo Polski nie jest zagrożone
Jaki będzie czołg przyszłości?
Formoza. Za kulisami
Za zdrowie utracone na służbie
„Armia mistrzów” – lekkoatletyka
Szczyt NATO: wzmacniamy wschodnią flankę
Nie wierzę panu, mister Karski!
Posłowie o efektach szczytu NATO
Posłowie wybrali patronów 2025 roku
Rusza operacja „Bezpieczne Podlasie”
Kmdr Janusz Porzycz: Wojsko Polskie wspierało i wspiera sportowców!
Kaczmarek z nowym rekordem Polski!
Tridon Mk2, czyli sposób na drona?
Spadochroniarze na warcie w UE
Prezydent Warszawy: oddajmy hołd bohaterom!
„Operacja borelioza”
Feniks – następca Mangusty?
Partyzanci z republiki
„Armia mistrzów” – sporty wodne
W Sejmie o zniszczeniu Tupolewa
„Armia mistrzów” – kolarstwo, łucznictwo, pięciobój nowoczesny, strzelectwo, triatlon i wspinaczka sportowa
Prezydent Zełenski w Warszawie
Krzyżacka klęska na polach grunwaldzkich
Patrioty i F-16 dla Ukrainy. Trwa szczyt NATO
Na ratunek… komandos
Most III, czyli lot z V2
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Zabezpieczenie techniczne 1 Pułku Czołgów w 1920
Sejm podziękował za służbę na granicy
Paryż – odliczanie do rozpoczęcia igrzysk!
Hala do budowy Mieczników na finiszu
Włoski Centauro na paryskim salonie
Polski Kontyngent Wojskowy Olimp w Paryżu
The Suwałki Gap in the Game
Z parlamentu do wojska
Ankona, czyli polska operacja we Włoszech
Incydent przy granicy. MON chce specjalnego nadzoru nad śledztwem
Szczyt NATO, czyli siła w Sojuszu
Terytorialsi w gotowości do pomocy
Operacja „Wschodnia zorza”
Olimp gotowy na igrzyska!
„Armia mistrzów” – sporty walki

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO