Współczesne serbskie siły zbrojne są jednymi z najliczniejszych i najlepiej wyposażonych armii w regionie Bałkanów. Służbę w nich pełni około 28 tys. żołnierzy, a 50 tys. żołnierzy znajduje się w rezerwie. Ich budżet obronny wynosi 1,14 mld dolarów, co stanowi 1,75% PKB Serbii. Nie jest tajemnicą, że sojusznikiem władz w Belgradzie jest Rosja, która chętnie sprzedaje jej broń.

Powołano je 6 czerwca 2006 roku Dekretem Zgromadzenia Narodowego. Zastąpiły one rozformowane siły zbrojne Serbii i Czarnogóry, które przestały istnieć 5 czerwca 2006 roku po rozpadzie wspólnego federalnego państwa – Związku Państwowego Serbii i Czarnogóry. Przyczynkiem do tego zdarzenia było referendum niepodległościowe w Czarnogórze przeprowadzone 21 maja 2006 roku, w którym to 55,5% głosujących opowiedziało się za proklamacją niepodległego państwa – Czarnogóry¹.

Na podstawie Dekretu Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii nowo powstała niepodległa Republika Serbii i jej siły zbrojne stały się bezpośrednimi kontynuatorami tradycji państwowych i wojskowych Serbii i Czarnogóry, SFR Jugosławii oraz wcześniejszych, historycznych serbskich podmiotów państwowych i wojskowych.

Misja

Współczesne serbskie siły zbrojne są jednymi z najliczniejszych i najlepiej wyposażonych armii w regionie Bałkanów. Służbę w nich pełni około 28 tys. żołnierzy, a 50 tys. żołnierzy znajduje się w rezerwie². Ich budżet obronny wynosi 1,14 mld dolarów, co stanowi 1,75% PKB Serbii. Nie jest tajemnicą, że sojusznikiem władz w Belgradzie jest Rosja, która chętnie sprzedaje jej broń. Serbowie biorą także udział w ćwiczeniach wojskowych „Słowiańskie braterstwo” organizowanych wspólnie przez Rosję i Białoruś. Jednak współpracują również z państwami NATO, przez które są zapraszane na wspólne ćwiczenia. Oprócz ćwiczeń z żołnierzami z NATO między siłami zbrojnymi Serbii a Gwardią Narodową Stanu Ohio podpisano umowę o współpracy. Dodatkowo Republika Serbii od 14 grudnia 2006 roku jest członkiem programu „Partnerstwo dla pokoju”.

Serbskie siły zbrojne są zobowiązane do realizacji zadań zawartych w Strategii obrony Republiki Serbii. Dokument ten zakłada wykorzystanie sił zbrojnych do:

1) obrony terytorium Republiki Serbii przed zagrożeniami o charakterze zbrojnym, rozumianymi jako: odstraszanie przed zbrojną napaścią, obrona terytorium państwa oraz obrona przestrzeni powietrznej;

2) udziału w budowaniu i utrwalaniu pokoju w regionie Półwyspu Bałkańskiego oraz na świecie przez udział w wielonarodowych operacjach o charakterze pokojowym;

3) udzielania wsparcia władzom cywilnym podczas wystąpienia sytuacji kryzysowych, takich jak:
– zagrożenia wewnętrzne o charakterze separatystycznym, terrorystycznym, przestępczości zorganizowanej;
– katastrofy naturalne, awarie techniczne itp.

Zasadniczą misją serbskich sił zbrojnych jest zapewnienie ciągłości niepodległości oraz integralności terytorialnej Republiki Serbii. Ponadto istnienie sił zbrojnych uwydatnia posiadanie przez nią pełnej niepodległości politycznej oraz podmiotowości na arenie międzynarodowej³.

Sztab Generalny

Odpowiada on za przygotowanie oraz użycie sił zbrojnych w okresie pokoju i wojny. Jest on częścią Ministerstwa Obrony Republiki Serbii, a zwierzchnią kontrolę nad jego pracami sprawuje minister obrony oraz prezydent, który jest zwierzchnikiem sił zbrojnych.
Najważniejsze zadania Sztabu Generalnego obejmują:
– opracowywanie dokumentów doktrynalnych;
– tworzenie planów użycia Sił Zbrojnych Republiki Serbii;
– opracowywanie planów rozwinięcia mobilizacyjnego sił zbrojnych;
– tworzenie planów rozwoju oraz budowania zdolności operacyjnych i funkcjonalnych sił zbrojnych.

Ponadto Sztab Generalny ma za zadanie, w zgodności z przepisami prawa oraz planu obronnego, organizowanie i przygotowywanie sił i środków do zadań obrony państwa oraz prowadzenie regularnych inspekcji i ocenianie zdolności operacyjnych i funkcjonalnych dowództw, związków taktycznych, oddziałów i pododdziałów sił zbrojnych⁴. W bezpośrednim jego podporządkowaniu znajduje się szereg jednostek, takich jak:
– 73 Brygada Operacji Specjalnych w składzie: dowództwo, batalion dowodzenia, dwa bataliony operacji specjalnych „Grifoni” i „Sokolovi”, kompania logistyczna oraz pluton ŻW;
– 63 Brygada Powietrznodesantowa w składzie: dowództwo, kompania dowodzenia, 3–4 kompanie powietrznodesantowe, szkolna kompania powietrznodesantowa, kompania powietrznodesantowa SAR i kompania logistyczna;
– Brygada Łączności (w strukturze J-6 SG) obejmująca: dowództwo, pluton dowodzenia i cztery bataliony łączności;
– 224 Centrum Walki Elektronicznej (w strukturze J-2 SG) z dwoma batalionami walki elektronicznej;
– Centralna Baza Logistyczna (w strukturze J-4 SG), która dysponuje dowództwem, kompanią dowodzenia, Centrum Logistycznym, trzema batalionami magazynowymi oraz Centrum Mienia Wojskowego;
– Batalion Operacji Specjalnych Żandarmerii Wojskowej „Kobre”⁵, podporządkowany Komendzie Głównej ŻW w SG, w którym znajdują się: dowództwo, pluton dowodzenia oraz kompanie operacji specjalnych ŻW;
– Grupa Kryminalno-Dochodzeniowa (w strukturze Komendy Głównej ŻW w SG) i funkcjonujące w niej cztery centra kryminalno-dochodzeniowe (1 i 2 – Belgrad, 3 – Novi Sad, 4 – Niš);
– Centrum Operacji Pokojowych (w strukturze J-3 SG)⁶.

Wojska lądowe

Stanowią najliczniejszy oraz najważniejszy komponent serbskich sił zbrojnych. Ich liczebność wynosi około 18 tys. żołnierzy. Dowództwo znajduje się w Niszu. Wojska lądowe oprócz podstawowych zadań zabezpieczają lądową strefę bezpieczeństwa, która rozgranicza terytorium Serbii oraz Kosowa⁷. Strefa ma długość 384 km, szerokość około 5 km i obejmuje powierzchnię około 1920 km². Wokół niej wzniesiono ponad 20 baz wojskowych i obozów. Za zabezpieczenie Lądowej Strefy Bezpieczeństwa odpowiadają 2, 3 oraz 4 Brygada Wojsk Lądowych.

Obecna struktura organizacyjna wojsk lądowych Serbii została zatwierdzona w 2019 roku. Ich podstawą są cztery brygady. W składzie wojsk lądowych znajduje się również Flotylla Rzeczna („Dunajska”), w której służbę pełni około 500 żołnierzy.

1 Brygada Wojsk Lądowych jest rozmieszczona w garnizonach: Novi Sad, Bačka Topola, Sremska Mitrovica, Pančevo i Loznica. W swojej strukturze posiada: 10 batalion dowodzenia, 11 i 111 bataliony piechoty, 12 dywizjon artylerii samobieżnej (2S1 Goździk), 13 dywizjon samobieżnych wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych (M-77 Oganj), 14 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Bofors L/70 kalibru 40 mm, 9K35 Strieła-10), 15 batalion czołgów (M-84AS), 16 i 17 bataliony zmechanizowane (BVP M-80), 18 batalion inżynieryjny i 19 batalion logistyczny;

2 Brygada Wojsk Lądowych jest dyslokowana w garnizonach: Raška, Novi Pazar, Valjevo, Kraljevo. Jej struktura jest identyczna jak 1 Brygady;

3 Brygada Wojsk Lądowych, o takiej samej strukturze jak poprzednie, jest rozmieszczona w garnizonach: Prokuplje, Kuršumlija, Zaječar, Niš;

4 Brygada Wojsk Lądowych jest rozlokowana w garnizonach: Vranje, Bujanovac;

Batalion Czołgów (samodzielny) rozmieszczony w Niš, dysponuje: kompanią dowodzenia, trzema kompaniami czołgów (T-72M) i kompanią logistyczną;

Flotylla Rzeczna („Dunajska”) bazuje w garnizonach: Novi Sad, Belgrad i Šapac. Jej struktura obejmuje: kompanię dowodzenia, 1 i 2 oddział rzeczny (w 1 oddziale działa 93 kompania płetwonurków), dwa bataliony pontonowe i kompanię logistyczną;

Mieszana Brygada Artylerii dyslokowana w Niš dysponuje: dywizjonem dowodzenia, dwoma dywizjonami armatohaubic (M-84 Nora kalibru 152 mm), dwoma dywizjonami armat (M-46/84 kalibru 130 mm), mieszanym dywizjonem rakietowym (M-77 Oganj, M-96 Orkan II) i batalionem logistycznym;

3 Batalion Żandarmerii Wojskowej, rozmieszczony w garnizonach Niš i Vranje, posiada trzy kompanie żandarmerii, pluton psów wojskowych, pluton kontroli ruchu drogowego oraz sekcję łączności;

5 Batalion Żandarmerii Wojskowej (o strukturze podobnej do struktury 3 Batalionu ŻW) jest rozmieszczony w garnizonach: Novi Sad, Kraljevo, Belgrad;

21 Batalion Łączności (Niš) dysponuje trzema kompaniami łączności i sekcją zabezpieczenia technicznego;

246 Batalion OPBMR (Kruševo) dysponuje plutonem dowodzenia, trzema kompaniami OPBMR oraz plutonem ochrony przed zagrożeniami chemiczno-nuklearnymi;

Pancerny Batalion Rozpoznawczy (Niš) ma w swojej strukturze: kompanię dowodzenia, trzy kompanie rozpoznawcze (BRDM-2MS) oraz kompanię logistyczną⁸.

W Flotylli Rzecznej („Dunajska”) służbę pełni około 500 żołnierzy.

Siły powietrzne i obrony przeciwlotniczej

Jest to drugi rodzaj sił zbrojnych Serbii. Służbę w nim pełni około 5,1 tys. żołnierzy. Dowództwo Sił Powietrznych i Obrony Przeciwlotniczej jest zlokalizowane w Belgradzie. Do podstawowych zadań tej formacji zalicza się: kontrolę i obronę nienaruszalności przestrzeni powietrznej, odparcie wrogiej agresji, obronę powietrzną terytorium państwa, obronę przed napadem z powietrza kluczowych centrów administracyjnych i przemysłowych kraju, udzielanie wsparcia wojskom lądowym oraz prowadzenie operacji Search and Rescue.
Siły Powietrzne i Obrony Przeciwlotniczej obejmują:

98 Brygadę Sił Powietrznych z bazami lotniczymi Lađevci i Niš w składzie:
– 241 Eskadra Myśliwsko-Bombowa (J-22 „Orao”),
– 714 Eskadra Śmigłowców Przeciwpancernych (SOKO Gazela),
– 119 Eskadra Mieszana Śmigłowców (SOKO Gazela),
– 98 batalion techniczny,
– 98 i 161 batalion ochrony lotnisk,
– 98 dywizjon rakietowy obrony powietrznej;

204 Brygadę Sił Powietrznych z Bazą Lotniczą Batajnica w składzie:
– 101 Eskadra Myśliwska (MiG-29),
– 252 Eskadra Szkolna (Utva 75, SOKO G-4 Super Galeb),
– 138 Eskadra Transportowa (An-26, Jak-40),
– 890 Eskadra Mieszana Śmigłowców (Mi-8, Mi-17, SOKO Gazela),
– 24 batalion techniczny,
– 17 batalion ochrony lotnisk,
– 177 dywizjon rakietowy obrony powietrznej;

250 Brygadę Rakietową Obrony Powietrznej Belgrad ze strukturą:
– bateria dowodzenia,
– dwa dywizjony rakietowe obrony powietrznej (S-125 Newa),
– trzy samobieżne dywizjony rakietowe obrony powietrznej (2K12 KUB);

126 Brygadę Radiotechniczną dyslokowaną w Belgradzie z kompanią dowodzenia, dwoma batalionami radiotechnicznymi i batalionem lotniczego zabezpieczenia technicznego;

210 Batalion Łączności – garnizony Belgrad, Novi Sad – ze strukturą: sztab, dwie kompanie łączności, dwa plutony łączności i pluton logistyczny;

333 Batalion Inżynieryjny rozmieszczony w garnizonie Pančevo ze strukturą: sztab, kompania inżynieryjna, kompania fortyfikacyjna, pluton logistyczny i sekcja łączności;

Instytut Lotniczy (Batajnica);

Instytut Medycyny Lotniczej (Belgrad);

Departament Kontroli Lotów⁹.

Dowództwo Szkolenia

Zasadniczym jego przeznaczeniem jest organizowanie i prowadzenie szkolenia indywidualnego dla żołnierzy ochotniczej służby wojskowej, kandydatów na żołnierzy zawodowych oraz członków Aktywnej Rezerwy. Ponadto organizuje szkolenia doskonalące, a także szkolenia zgrywające dla pododdziałów, oddziałów oraz związków taktycznych. Struktura organizacyjna Dowództwa Szkolenia przedstawia się następująco:
– dowództwo (Belgrad);
– batalion dowodzenia (Belgrad);
– trzy centra szkoleniowe (Sombor, Valjevo, Leskovac). Każde z nich ze sztabem, kompanią dowodzenia, batalionem szkolnym i kompanią logistyczną;
– Centrum Szkoleniowe Wojsk Lądowych w m. Požarevac (o podobnej strukturze jak pozostałe);
– Centrum Szkoleniowe Sił Powietrznych i Obrony Przeciwlotniczej (Baza Lotnicza Batajnica) w składzie: dowództwo, pluton dowodzenia, bateria rakietowa obrony powietrznej (S-125 Newa-M), samobieżna bateria rakietowa obrony powietrznej (2K12 KUB), bateria rakiet krótkiego zasięgu obrony przeciwlotniczej, kompania spadochronowa wczesnego reagowania oraz kompania szkolna;
– Centrum Szkoleniowe Służb Logistycznych dyslokowane w m. Kruševac obejmujące: dowództwo, pluton dowodzenia, szkolny batalion transportowy, szkolny batalion służby kwatermistrzowskiej, szkolną kompania służb technicznych oraz szkolną kompanię medyczną;
– Centrum Obrony Przed Bronią Masowego Rażenia (Kruševac) z: dowództwem i szkolną kompanią OPBMR;
– inne centra szkolenia rodzajów wojsk¹⁰.

Gwardia

Sił Zbrojnych Republiki Serbii jest jednostką wielkości brygady, bezpośrednio podporządkowaną szefowi Sztabu Generalnego. Jej pododdziały są dyslokowane w Belgradzie. Zasadniczym jej przeznaczeniem jest ochrona obiektów o kluczowym znaczeniu dla systemu obronnego państwa oraz zabezpieczanie zgodnie z ceremoniałem wojskowym uroczystości o charakterze państwowym, wojskowym i patriotycznym. Ponadto sprawuje funkcje reprezentacyjne podczas wizyt głów państw i szefów rządów. Dodatkowo pełni wartę na posterunkach honorowych przed pałacem prezydenckim oraz budynkami rządowymi. Struktura serbskiej Gwardii obejmuje: batalion dowodzenia, batalion Gwardii (gwardia honorowa), 25 batalion ŻW, batalion logistyczny, kompanię specjalnego przeznaczenia i orkiestrę wojskową¹¹.

Wyposażenie

Potencjał bojowy serbskich wojsk lądowych przedstawia się następująco:
– pododdziały wojsk pancernych wyposażono w dwa typy czołgów. Najliczniej są eksploatowane jugosłowiańskie M-84 (232 pojazdy, z tego 20 szt. w rezerwie¹²). Część pododdziałów dysponuje wozami T-72. W grudniu 2020 roku do służby wprowadzono nowe, rosyjskie T-72 B1MS (docelowo 30 szt.), w które będzie wyposażona 3 Brygada z Niszu. Ponadto do celów szkoleniowych wykorzystuje się 15 szt. T-72 starszych wersji, kolejnych 48 wozów tego typu znajduje się w rezerwie. Dodatkowo w magazynach pozostaje do 250 szt. czołgów T-54 i T-55;
– zasadnicze wyposażenie pododdziałów zmechanizowanych stanowi jugosłowiański bojowy wóz piechoty M-80 (320 szt. w linii oraz 200 szt. w rezerwie). Obecnie Ministerstwo Obrony rozpoczęło pozyskiwanie nowych kołowych transporterów opancerzonych Lazar 3, produkowanych przez rodzimy przemysł zbrojeniowy. Do końca 2020 roku w służbie pozostawały 24 szt. KTO Lazar 3;
– wojska lądowe wykorzystują również transportery opancerzone: jugosłowiańskie BOV M-86 (52 szt.), serbskie BOV KIV (10 szt.), radzieckie MTLBu (32 szt.), BTR-50 (12 szt. i 28 szt. w rezerwie), BRDM-2 (36 szt. i 40 szt. w rezerwie).

Zasadniczym wyposażeniem pododdziałów artylerii są wieloprowadnicowe samobieżne wyrzutnie rakietowe produkcji jugosłowiańskiej M-94 Plamen-S (zmodernizowana wersja M-63 Plamen) – 18 szt., M-77 Oganj – 60 szt. i M-87 Orkan – 4 szt. Ponadto do służby wprowadzany jest nowy typ wyrzutni produkcji serbskiej LRSVM Morava. Do końca 2020 roku w linii znajdowało się ich sześć sztuk. Kolejnym środkiem ogniowym są haubice samobieżne: serbska Nora B-52 kalibru 155 mm (6 szt., 12 szt. zamówiono), radziecka 2S1 Goździk kalibru 122 mm (72 szt. i 20 szt. w rezerwie) oraz ciągnione: jugosłowiańska M-84 Nora kalibru 152 mm (36 szt.), radzieckie M-46 kalibru 130 mm (36 szt.), D-30 kalibru 122 mm (72 szt. w rezerwie). Dodatkowo dysponują one moździerzami byłej Jugosławii: M-57 kalibru 60 mm, M-69 kalibru 82 mm i M-75 kalibru 120 mm.

W zakresie środków przeciwpancernych wojska lądowe mają do dyspozycji wyrzutnie PPK: z byłego ZSRR 9M14 Malutka i 9K111 Fagot, byłej Jugosławii M79 Osa i M80 Zolja oraz serbskie M90 Stršljen.

Podstawowymi środkami transportu są amerykańskie samochody HMMWV, austriackie PUCH 300 GD i PUCH Pinzgauer, radzieckie UAZ-469, rosyjskie Łada Niva, UAZ Patriot oraz brytyjskie Land Rover Defender. Ogółem daje to liczbę 2–3 tys. samochodów terenowych. Do transportu żołnierzy i zaopatrzenia wykorzystuje się od 5 do nawet 7 tys. samochodów ciężarowo-terenowych TAM i FAP w różnych wersjach, np.: TAM-110, TAM-260, FAP 1118 czy FAP 2026. Pojazdy marki TAM są produkcji jugosłowiańskiej, natomiast marki FAP pierwotnie były produkowane w Jugosławii, ale po jej rozpadzie ich produkcję przeniesiono do Serbii¹³. Oprócz pojazdów TAM i FAP w wyposażeniu wojsk lądowych znajdują się także radzieckie ciężarówki MAZ-537, ZIŁ-131, KrAZ-255B, URAL-375D i rosyjskie KamAZ-43118.

Serbscy żołnierze brali udział w międzynarodowych ćwiczeniach Combined Resolve II na poligonie w Hohenfels.

Serbskie Siły Powietrzne i Obrony Przeciwlotniczej dysponują statkami powietrznymi zdolnymi do wykonywania szerokiego wachlarza zadań. Lotnictwo myśliwskie użytkuje radzieckie myśliwce MiG-29 (14 szt.) oraz jugosłowiańskie J-22 Orao (17 szt. i kilkanaście w rezerwie). Ponadto serbscy lotnicy korzystają ze śmigłowców: radzieckich Mi-8/17 (13 szt.), rosyjskich Mi-35 (7 szt.), niemieckich H145M (5 szt.) oraz francuskich SA 342 Gazelle (około 40 szt.). W lotnictwie transportowym służą radzieckie samoloty An-26 (6 szt.) oraz An-2 (1 szt.). Lotnictwo szkolne dysponuje: jugosłowiańskimi samolotami SOKO G-4 Super Galeb (20 szt.), SOKO G-2 Galeb, UTVA 75 (16 szt.) i serbskimi Lasta 95 (16 szt.). Dodatkowo siły powietrzne są wyposażone w bezzałogowe statki powietrzne (BSP): chińskie CH-92 (6 szt.), izraelskie Orbiter (10 szt.), serbskie Pegaz 011 (4 szt.) oraz BSP Vrabac (ponad 50 szt.)¹⁴.

Serbskie pododdziały przeciwlotnicze są wyposażone w systemy kierowanych pocisków rakietowych ziemia–powietrze S-125 Newa (b. ZSRR) – osiem baterii, 2K12 KUB (b. ZSRR) – 12 baterii, samobieżny przeciwlotniczy zestaw artyleryjsko-rakietowy Pancyr S1 (Rosja) – 1 bateria, samobieżne przeciwlotnicze zestawy rakietowe 9K31 Strieła-1 (b. ZSRR) – 54 szt. oraz 9K35 Strieła-10 (b. ZSRR) – 6 szt. i samobieżne armaty przeciwlotnicze M53/59 Praga (b. Czechosłowacja) – 48 szt.¹⁵. Dodatkowo serbscy przeciwlotnicy dysponują szwedzką armatą przeciwlotniczą Bofors 40 mm L/70 (ponad 100 szt.) oraz przenośnymi przeciwlotniczymi zestawami rakietowymi 9K32 Strieła-2 i 9K38 Igła. Ich działania wspierają stacje radiolokacyjne: szwedzkie Giraffe (18 szt.), radzieckie P-12 (8 szt.), P-40 (3 szt.), PRV-16B (3 szt.), amerykańskie AN/TPS-70 (5 szt.) i brytyjskie Marconi C-605/654 (kilka sztuk).

Flotylla Rzeczna jest wyposażona w 19 jednostek pływających. Wśród nich są:
– okręt dowodzenia RPB-30 „Kozara” (Austria);
– trałowce rzeczne klasy Neštin z byłej Jugosławii: RML-332 „Titel”, RML-335 „Apatin”, RML-336 „Smederevo” i RML-341 „Novi Sad”;
– okręty desantowe klasy 411 (b. Jugosławia): DJČ-411 „Bečej”, DJČ-412 „Belegiš”, DJČ-413 „Taraš”, DJČ-414 „Begeč” i DJČ-415 „Šajkaš”;
– dziewięć okrętów różnego typu i przeznaczenia produkcji jugosłowiańskiej;
– dodatkowo Flotylla jest wyposażona w 40 łodzi gumowych (RIB 720 – 24 szt., GDQ 120A – 16 szt.) produkcji chińskiej – dar Chińskiej Republiki Ludowej.

Proces modernizacji

W ostatnich latach władze w Belgradzie kładą silny nacisk na gruntowną modernizację sił zbrojnych, głównie wojsk lądowych. Proces ten opiera się na dwóch filarach:
– pierwszy – na rodzimym przemyśle zbrojeniowym: Yugoimport (Belgrad), Zastava (Kragujevac), Prvi Partizan (Užice), Utva (Pančevo), FAP – Fabrika Automobila Priboj (Priboj), inne mniejsze zakłady;
– drugi – jest związany z zakupem sprzętu lub z darowiznami z zagranicy. Odnosi się to głównie do Federacji Rosyjskiej oraz Chińskiej Republiki Ludowej.

Główną rolę w modernizacji odgrywa filar pierwszy, który jest skoncentrowany na unowocześnieniu wojsk zmechanizowanych oraz artylerii. Jednym z najpoważniejszych wyzwań stojących przed serbskim przemysłem zbrojeniowym jest produkcja nowych kołowych transporterów opancerzonych. Wybór padł na KTO Lazar 3 produkowany przez Yugoimport. Oprócz niego będą modernizowane bojowe wozy piechoty BVP M80. W planach jest także pozyskanie KTO M20 6x6 MRAP. Jest to transporter opracowany w zakładach Zastava we współpracy z fabryką FAP i Wojskowym Instytutem Technicznym w Belgradzie. Pierwsze prototypowe egzemplarze zaprezentowano w czerwcu 2020 roku. Ministerstwo Obrony jest zainteresowane wprowadzeniem transportera M20, który wraz z KTO Lazar 3 stanowiłby trzon wyposażenia pododdziałów zmechanizowanych.

W 2020 roku do służby wprowadzono pojazdy dla pododdziałów rozpoznawczych BOV KIV, w pierwszej partii dostarczono 10 szt., planowane są kolejne dostawy. W 2020 roku wojska specjalne otrzymały dziesięć nowych pojazdów BOV M16 Miloš. W przyszłości serbskim komandosom mają być przekazane platformy bezzałogowe Miloš¹⁶, które zostały opracowane w Wojskowym Instytucie Technicznym i obecnie są w fazie testów.

Modernizacja artylerii w pierwszej kolejności obejmie zakup kolejnych armatohaubic samobieżnych Nora B-52 kalibru 155 mm oraz wieloprowadnicowych samobieżnych wyrzutni rakietowych LRSVM Morava. Oprócz tego w planach jest modernizacja posiadanego sprzętu. Obecnie prowadzi się prace nad kilkoma prototypami armatohaubic samobieżnych oraz wieloprowadnicowych samobieżnych wyrzutni rakietowych opracowywanych przez serbski przemysł zbrojeniowy.

Drugi kierunek modernizacji jest związany ze sprzętem wojskowym sprowadzanym z zagranicy. Największym partnerem władz w Belgradzie jest Rosja. W ostatnich latach do wojsk trafiło 11 czołgów T-72B1MS, kolejne 19 szt. dostarczono w 2021 roku. Oprócz czołgów zamówiono 30 transporterów BRDM-2MS, dziesięć sztuk zostało już wprowadzonych do służby, a w 2021 roku dostarczono pozostałe. Poza sprzętem dla wojsk lądowych w Rosji zakupiono także samobieżny przeciwlotniczy zestaw artyleryjsko-rakietowy Pancyr-S1. Zamówienie obejmowało wyposażenie jednej baterii. W modernizacji obrony przeciwlotniczej udział mają wziąć również Chiny. Serbia zamówiła trzy baterie systemu przeciwlotniczego FK-3¹⁷. W lipcu 2020 roku Chiny dostarczyły do Bazy Lotniczej Batajnica bojowe bezzałogowe statki powietrzne CH-92 (6 szt.).

Bibliografia:

1 Wspólnota międzynarodowa ogłosiła, że uzna referendum za ważne, gdy za niepodległością opowie się minimum 55% głosujących. Republika Serbii uznała referendum oraz secesję Czarnogóry.

2 System rezerw osobowych w serbskich siłach zbrojnych dzieli się na dwie kategorie: Aktywna Rezerwa (50 tys. żołnierzy) oraz Pasywna Rezerwa (każdy obywatel Serbii, który odbył przeszkolenie wojskowe i złożył przysięgę).

3 Strategija odbrane Republike Srbije, Narodna Skupština Republike Srbije, Belgrad 2019, s. 7–8.

4 Ibidem, s. 19.

5 Kobre w języku serbskim znaczy Kobra.

6 Generalštab Vojske Srbije, www.vs.rs/sr_lat/jedinice/vojska-srbije/generalstab/. 17.03.2021.

7 Z punktu widzenia Serbii Republika Kosowa nie jest niepodległym państwem, a przejścia graniczne między Serbią a Kosowem są posterunkami kontrolnymi. W Serbii Kosowo występuje pod oficjalną nazwą Prowincja Autonomiczna Kosowo i Metochia.

8 Kopnena vojska, www.vs.rs/sr_lat/jedinice/vojska-srbije/kopnena-vojska/. 19.02.2021.

9 Ratno vazduhoplovstvo i PVO, www.vs.rs/sr_lat/jedinice/vojska-srbije/ratno-vazduhoplovstvo-i-pvo,/. 27.02.2021.

10 Komanda za obuku, www.vs.rs/sr_lat/jedinice/vojska-srbije/komanda-za-obuku/. 7.03.2021.

11Garda Vojske Srbije, www.vs.rs/sr_lat/jedinice/vojska-srbije/garda/. 8.03.2021.

12 Pod koniec 2020 roku pierwszy czołg M-84 został zmodernizowany do wersji M-84 AS1, w 2021 roku zmodernizowano kolejne. Docelowo wszystkie czołgi M-84, które pozostaną w służbie, mają być w standardzie AS1 i AS2.

13 Fabryka ciężarówek TAM znajdowała się w Mariborze (SR Słowenii/Słowenia), fabryka ciężarówek FAP zlokalizowana była natomiast w Priboju (SR Serbii/Serbia).

14 BSP Vrabac wprowadzono do służby w czerwcu 2020 roku.

15 Dodatkowo w rezerwie znajduje się 70 szt. jugosłowiańskich samobieżnych armat przeciwlotniczych BOV-3.

16 Bezzałogowa platforma Miloš jest wyposażona w: karabin maszynowy kalibru 7,62 mm, granatnik kalibru 40 mm i PPK M90 Stršljen.

17 Rakiety przeciwlotnicze średniego zasięgu FK-3 to eksportowa wersja systemu HQ-22 Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Serbia ma być pierwszym jego użytkownikiem zagranicznym. Bateria systemu FK-3 składa się z: pojazdu z radarem, trzech pojazdów z czterema rakietami ­ każdy naprowadzanymi komendowo i półaktywnie-radiolokacyjnie.