moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Symboliczny koniec XX wieku

28 lipca 1914 roku Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii. Było to konsekwencją dokonanego miesiąc wcześniej zamachu na austriackiego następcę tronu. Miejscowy kryzys przerodził się w globalny konflikt, jeden z najkrwawszych w historii. I wojna światowa zakończyła się 11 listopada 1918 roku klęską państw centralnych i zmieniła mapę polityczną Europy.


Brytyjscy żołnierze w maskach przeciwgazowych w czasie bitwy nad Sommą

Dziewiętnastowieczny ład terytorialny Europy ukształtowały postanowienia kongresu wiedeńskiego z 1815 roku, kończącego okres wojen napoleońskich. Opierał się on na koncepcji równowagi sił pomiędzy zwycięskimi mocarstwami: Austrią, Prusami i Rosją. Stabilizacja na kontynencie zaczęła się jednak chwiać na początku XX wieku.

– Pojawiło się wiele lokalnych konfliktów: francusko-niemiecki o Alzację i Lotaryngię, niemiecko-angielska rywalizacja gospodarcza i kolonialna, dążenia krajów bałkańskich do samodzielności, spory austriacko-rosyjskie o wpływy na Bałkanach – mówi dr Tomasz Zieliński, historyk zajmujący się dziejami I wojny światowej. Do tego dochodził wyścig zbrojeń i narastające napięcie między władającymi Europą mocarstwami.

Państwa podzieliły się na dwa wrogie sojusze: ententę, do której należały Francja, Wielka Brytania i Rosja, potem dołączyły m.in. Serbia, Włochy i Stany Zjednoczone. Ich przeciwnikami były państwa centralne: Niemcy, Austro-Węgry, Imperium Osmańskie i później Bułgaria.

Zamach i ultimatum

Kiedy 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie serbski nacjonalista Gavrilo Princip zabił arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, austriackiego następcę tronu, stało się to iskrą, która była zarzewiem światowego konfliktu. Austro-Węgry, podejrzewając, że rząd serbski był inspiratorem zamachu, przedstawiły 23 lipca Serbii ultimatum. Zażądano m.in. zrzeczenia się jakichkolwiek praw do Bośni, zdelegalizowania partii nacjonalistycznych, aresztowania oficerów oskarżanych o pomoc w zamachu w Sarajewie i pozwolenia na udział Austriaków w śledztwie na terytorium Serbii.

– Ultimatum było nie do zaakceptowania, oznaczało bowiem odebranie państwu suwerenności – tłumaczy dr Zieliński. Mimo to władze serbskie zgodziły się na spełnienie większości warunków, z wyjątkiem punktu dotyczącego przeprowadzenia na terenie Serbii austriackiego śledztwa w sprawie zamachu na arcyksięcia. Taka odpowiedź nie usatysfakcjonowała Habsburgów. Władający monarchią Franciszek Józef, mając poparcie Niemiec, liczył, że Serbia szybko podda się presji Austro-Węgier i 28 lipca wypowiedział jej wojnę.


Arcyksiążę Franciszek Ferdynand z żoną Zofią kilka minut przed zamachem

Powiązania sojusznicze państw europejskich doprowadziły do efektu domina. Rosja, związana traktatem z Serbią, ogłosiła mobilizację armii w obronie sojusznika. Wówczas Niemcy wystosowały ultimatum, domagając się odwołania mobilizacji, a kiedy Rosja odmówiła, Niemcy wypowiedziały jej wojnę. 3 sierpnia Niemcy wypowiedziały też wojnę Francji. Wtedy zareagowała Wielka Brytania. – W rezultacie w ciągu kilku tygodni wszystkie europejskie mocarstwa znalazły się w stanie wojny – podaje historyk.

Zaczątek kolejnego konfliktu

Pierwsze walki stoczono już na początku sierpnia w Belgii, gdzie wkroczyły niemieckie wojska zmierzające na Francję. Nacierająca armia II Rzeszy musiała jednak zwolnić z powodu konieczności zaangażowania się na wschodzie. Starcia na froncie zachodnim powoli przekształciły się w bitwę pozycyjną. W kolejnym roku na terenie Francji toczyły się krwawe wielomiesięczne walki, m.in. pod Verdun i nad Sommą.

Z kolei na froncie wschodnim Rosjanie przeprowadzili wielką ofensywę w Galicji. Jednak w 1917 roku po rewolucji do władzy w Rosji doszli bolszewicy, którzy 3 marca 1918 roku podpisali pokój z państwami centralnymi. – Powoli szala zwycięstwa przechylała się na stronę ententy, tym bardziej że w 1917 roku wsparły ją Stany Zjednoczone – mówi historyk. W Niemczech wybuchła rewolucja obalająca monarchię, rozpadły się Austro-Węgry i wojna zakończyła się klęską państw centralnych,


Amerykańscy żołnierze 2. Dywizji biorący udział w walkach w Lesie Argońskim

11 listopada 1918 roku w wagonie w Compiègne podpisano zawieszenie broni pomiędzy aliantami a Niemcami, kończące I wojnę światową. 28 czerwca 1919 roku natomiast państwa zwycięskiej koalicji podpisały traktat pokojowy z Niemcami w Wersalu, który nałożył na pokonane państwo wiele ograniczeń wojskowych i gospodarczych.

Największy konflikt zbrojny w Europie od czasu wojen napoleońskich pochłonął 14–15 mln ofiar, w tym około 10 mln żołnierzy i 5 mln cywilów. Wśród zabitych było około 500 tys. Polaków – żołnierzy wszystkich armii zaborczych, którzy walczyli na wielu frontach. Wojna zmieniła też mapę polityczną Europy. Monarchia austro-węgierska rozpadła się na samodzielne państwa, powstały lub odrodziły się liczne państwa narodowe. Po 123 latach zaborów Polska odzyskała niepodległość, powstały zaś Czechosłowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Finlandia oraz Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców.

Niestety traktat wersalski nie zakończył większości europejskich animozji, a Niemcy kwestionowali jego postanowienia i po dojściu do władzy Adolfa Hitlera odrzucali je po kolei. – Nierozwiązane konflikty i dążenie Niemiec do zmiany ustalonego w Wersalu porządku doprowadziło po 21 latach do wybuchu kolejnej, jeszcze straszniejszej wojny – dodaje dr Zieliński.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
 
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Kluczowa rola Polaków
Terytorialsi zobaczą więcej
Operacja „Feniks”. Żołnierze wzmocnili most w Młynowcu zniszczony w trakcie powodzi
Użyteczno-bojowy sprawdzian lubelskich i szwedzkich terytorialsów
Transformacja wymogiem XXI wieku
Srebro na krótkim torze reprezentanta braniewskiej brygady
Czworonożny żandarm w Paryżu
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
Karta dla rodzin wojskowych
Druga Gala Sportu Dowództwa Generalnego
W obronie Tobruku, Grobowca Szejka i na pustynnych patrolach
Polskie „JAG” już działa
Determinacja i wola walki to podstawa
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
W Toruniu szkolą na międzynarodowym poziomie
Fundusze na obronność będą dalej rosły
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Więcej pieniędzy za służbę podczas kryzysu
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
Ustawa amunicyjna podpisana przez prezydenta
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Wszystkie oczy na Bałtyk
Podziękowania dla żołnierzy reprezentujących w sporcie lubuską dywizję
Zmiana warty w PKW Liban
Olimp w Paryżu
„Jaguar” grasuje w Drawsku
Ogień Czarnej Pantery
„Feniks” wciąż jest potrzebny
Pożegnanie z Żaganiem
„Szczury Tobruku” atakują
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Szkoleniowa pomoc dla walczącej Ukrainy
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Homar, czyli przełom
Jesień przeciwlotników
Bój o cyberbezpieczeństwo
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Aplikuj na kurs oficerski
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
Setki cystern dla armii
Medycyna „pancerna”
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
Cele polskiej armii i wnioski z wojny na Ukrainie
Co słychać pod wodą?
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Zyskać przewagę w powietrzu
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Wojsko otrzymało sprzęt do budowy Tarczy Wschód
Wybiła godzina zemsty
Mniej obcy w obcym kraju
Ostre słowa, mocne ciosy
SkyGuardian dla wojska
Olympus in Paris

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO