moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

NATO na drodze do nowej strategii

Podczas spotkania ministrów spraw zagranicznych NATO 2–3 grudnia 2020 r. grupa ekspertów przedstawiła raport „NATO 2030. United for a New Era”, dotyczący wzmocnienia politycznego wymiaru Sojuszu i mechanizmów konsultacji. Wskazuje on na możliwy konsensus w sprawie poszerzenia zadań Sojuszu m.in. o wspólną politykę wobec Chin. Opracowanie raportu zwiększa szanse, że państwa członkowskie zdecydują się rozpocząć prace nad nową strategią NATO.


Od zakończenia zimnej wojny NATO przyjmuje jawne strategie polityczno-wojskowe, które do tej pory były aktualizowane średnio co 10 lat (1991, 1999, 2010). Ostatnia strategia ułatwiła przystosowanie NATO do wyzwań związanych z walką z terroryzmem i prowadzeniem tzw. misji reagowania kryzysowego. Zaangażowanie w misję w Afganistanie, zbyt niskie wydatki państw członkowskich na obronność i próby budowania partnerstwa z Rosją utrudniały jednak rozwijanie zdolności do kolektywnej obrony. Dopiero po aneksji Krymu przez Rosję w 2014 r. NATO zaczęło wzmacniać potencjał militarny i struktury niezbędne do obrony i odstraszania, m.in. poprzez rozmieszczenie sił na wschodniej flance. W 2019 r. sojusznicy przyjęli pierwszą od zakończenia zimnej wojny niejawną strategię militarną, która ma przystosować NATO m.in. do zagrożeń ze strony Rosji.

Droga do raportu – rosnące wyzwania dla politycznej spójności NATO

Równolegle z militarną adaptacją NATO ujawniały się napięcia polityczne spowodowane różnymi oczekiwaniami wobec Sojuszu. Część państw domagała się większego wsparcia w stabilizowaniu południowego sąsiedztwa Europy i zwalczaniu terroryzmu. USA w coraz większym stopniu postrzegały wzrost potęgi autorytarnych Chin jako główne zagrożenie i domagały się od sojuszników ograniczenia współpracy z ChRL w obszarach zagrażających bezpieczeństwu Sojuszu (jak np. inwestycje w infrastrukturę krytyczną) oraz zwiększenia wydatków na obronność. Wypowiedzi prezydenta Donalda Trumpa nasiliły w Europie obawy, że USA mogą wycofać swoje wojska z Europy. W 2019 r. poważne napięcia w NATO wywołało wycofanie części wojsk USA z Syrii i turecka interwencja w tym państwie, co mogło utrudnić walkę z tzw. Państwem Islamskim. W wyniku obu tych decyzji prezydent Francji Emmanuel Macron skrytykował Sojusz, stwierdzając, że cierpi on na „śmierć mózgową”, i wezwał do wzmocnienia autonomii strategicznej UE. W odpowiedzi na taką krytykę przywódcy NATO na spotkaniu w Londynie w grudniu 2019 r. zlecili sekretarzowi generalnemu pokierowanie procesem politycznym, który ułatwiłby wzmocnienie politycznej spójności i mechanizmów konsultacji Sojuszu. Jens Stoltenberg powołał w tym celu 10-osobową grupę ekspertów złożoną z przedstawicieli Danii, Francji, Holandii, Kanady, Niemiec, USA, Polski, Turcji, Wielkiej Brytanii i Włoch. Zainicjował też szeroką dyskusję nt. przyszłości Sojuszu – NATO 2030.

Główne tezy raportu

Zdaniem ekspertów NATO musi się dostosować do nowej sytuacji strategicznej, w której jego bezpieczeństwo zdominuje rywalizacja z autorytarnymi Chinami i Rosją – określanymi jako „rywale systemowi”. Rosja będzie głównym zagrożeniem militarnym dla NATO na obszarze traktatowym (euroatlantyckim). Chiny na razie nie stanowią dla Sojuszu zagrożenia militarnego, ale mogą negatywnie oddziaływać na bezpieczeństwo sojuszników oraz wywoływać wśród nich podziały. Jednocześnie Sojusz powinien być przygotowany m.in. na zagrożenia terrorystyczne, hybrydowe, zmiany klimatu czy wyzwania związane z rozwojem nowych technologii.

Zdaniem ekspertów NATO powinno dalej pełnić trzy misje: kolektywną obronę, reagowanie kryzysowe i kooperatywne bezpieczeństwo. W relacjach z Rosją Sojusz miałby kontynuować dwutorową politykę opartą na odstraszaniu i obronie oraz dialogu. Konieczne jest opracowanie wspólnej polityki wobec Chin w tych obszarach, w których stanowią one wyzwanie dla bezpieczeństwa obszaru euroatlantyckiego (np. w kosmosie i cyberprzestrzeni) i mogą ograniczać zdolność do prowadzenia misji NATO. Rywalizacja z Rosją i Chinami oraz wzmocnienie politycznej spójności wymagają też odnowienia NATO jako wspólnoty wartości, takich jak demokracja i rządy prawa. Sojusz powinien odgrywać większą rolę w koordynowaniu rozwoju nowych technologii, wzmacnianiu odporności państw członkowskich na zagrożenia niemilitarne czy wspieraniu działań zmierzających do ograniczania emisji gazów cieplarnianych.

Rekomendacje ekspertów wychodzą także naprzeciw oczekiwaniom państw, które za priorytet uznają walkę z terroryzmem i stabilizowanie szeroko pojętego „południa”. Eksperci zalecają m.in. lepsze zintegrowanie walki z terroryzmem z głównymi misjami Sojuszu i bardziej elastyczne podejście do tzw. koalicji chętnych. Podkreślają, że skoordynowany rozwój potencjału obronnego UE może wzmocnić NATO, ale tzw. autonomia strategiczna nie powinna podważać jego spójności. Aby zmniejszyć ryzyko napięć politycznych, rekomendują częstsze wykorzystywanie nieformalnych konsultacji. Przy podejmowaniu decyzji zalecają utrzymanie zasady konsensusu, ale z ograniczeniem możliwości blokowania prac na niższych szczeblach roboczych przez pojedyncze państwa. Wzywają też do rozpoczęcia prac nad nową strategią.

Praktyczne i polityczne znaczenie raportu

Do tej pory w NATO nie było zgody co do konieczności rozpoczęcia prac nad nową strategią, z obawy przed ujawnieniem nowych podziałów. Dlatego właśnie sojusznicy zwrócili się do sekretarza generalnego o pokierowanie procesem politycznym (tzw. refleksji strategicznej), którego cel został ograniczony do politycznego wymiaru NATO i mechanizmów konsultacji. Jednak główny dyplomata Sojuszu próbuje przy okazji skłonić państwa członkowskie do podjęcia decyzji o aktualizacji strategii.

Grupa ekspertów przeprowadziła konsultacje ze wszystkimi państwami NATO i jej rekomendacje w znacznym stopniu uwzględniają interesy sojuszników. Dodatkowo opracowanie raportu przez ekspertów z państw o różnych percepcjach zagrożeń sygnalizuje, że także w przypadku nowej strategii możliwe byłoby wypracowanie konsensusu. W ramach procesu refleksji strategicznej NATO 2030 sekretarz generalny przy wsparciu struktur Sojuszu prowadzi też dodatkowe działania z zakresu dyplomacji publicznej. Obejmują one seminaria i debaty m.in. z udziałem młodzieży. W swoich wystąpieniach Stoltenberg mówi o nowych wyzwaniach dla NATO i potrzebie zwiększenia globalnego wymiaru Sojuszu. Takie połączone działania mogą zwiększać społeczne poparcie dla celów NATO i wzmacniać polityczny konsensus w Sojuszu. Kolejnym elementem tego procesu będzie przedstawienie przez Stoltenberga wybranych rekomendacji na tegorocznym szczycie przywódców NATO.

Wnioski i perspektywy

Na tegorocznym szczycie Sojuszu, którego dokładna data zostanie ustalona po objęciu władzy przez nową administrację w USA, sojusznicy mogą się ograniczyć do zatwierdzenia części rekomendacji. Proces NATO 2030 zwiększa jednak szanse, że podejmą oni decyzję o rozpoczęciu prac w sprawie aktualizacji strategii. Struktury NATO pod kierunkiem sekretarza generalnego przygotują wtedy projekt dokumentu, który będzie negocjowany już bezpośrednio przez 30 państw członkowskich. Ponieważ raport wskazuje na dużo większy konsensus w NATO w sprawie celów Sojuszu, niż wynikałoby to z dotychczasowych napięć, strategia mogłaby zostać zatwierdzona na kolejnym szczycie w 2022 r.

W wielu obszarach rekomendacje opierają się na wypracowanym już przez państwa członkowskie konsensusie. Dotyczy to m.in. powiązania polityki odstraszania z dialogiem z Rosją. Dialog taki ma ułatwiać np. wynegocjowanie nowych porozumień o kontroli zbrojeń, ale współpraca z Rosją ma być zawieszona, dopóki nie powróci ona do przestrzegania prawa międzynarodowego.

Rekomendacje dotyczące polityki wobec Chin, koalicji chętnych czy mechanizmów decyzyjnych nie zagrażają podstawowej misji Sojuszu, jaką jest kolektywna obrona, traktatowo ograniczona do obszaru euroatlantyckiego. Mogą natomiast zwiększać szansę na wzmocnienie politycznej spójności NATO, od której zależy wiarygodność jego głównej misji. Wiele będzie jednak zależało od tego, jak w strategii zostanie określona równowaga między kolektywną obroną a innymi zadaniami Sojuszu. W przeszłości niektóre państwa wykorzystywały ogólność sformułowań jako pretekst do ograniczania inwestycji w potencjał militarny niezbędny do obrony i odstraszania. Chociaż opracowanie przez Sojusz odrębnej strategii militarnej powinno zmniejszać ryzyko takich działań, nie można ich wykluczyć, zwłaszcza gdyby kryzys ekonomiczny spowodowany pandemią doprowadził do ograniczenia wydatków na obronność. Dlatego w polskim interesie będzie wsparcie adaptacji NATO do nowych wyzwań przy jednoczesnym potwierdzeniu, że jej celem jest utrzymanie przez Sojusz zdolności do obrony i odstraszania.

Tekst ukazał się na stronach www.pism.pl.

Wojciech Lorenz , analityk Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych

autor zdjęć: NATO

dodaj komentarz

komentarze


Cios w plecy
K2 bardziej polski i... bezpieczny dla załogi
Jak postępuje modernizacja sił powietrznych?
Soboty z wojskiem
Europa ma być zdolna do obrony
Żandarmeria skontroluje także cywilów
Rosja eskaluje napięcie w Europie Wschodniej
Koniec dzieciństwa
Grupa WB rozszerza ofertę Warmate’ów
Obowiązek budowy schronów staje się faktem
Medale na ściance i na torze regatowym
Rozkaz: zatankować kompanię Abramsów
Taktyczne nowości (nie tylko) dla służb
Maratońskie święto w Warszawie
MSPO 2025 – serwis specjalny „Polski Zbrojnej”
Jednym głosem w sprawie obronności
Nielekka budowa kompleksu dla 21 Lekkiego Batalionu Górskiego
Australijski AWACS rozpoczął misję w Polsce
Kolejne Legwany dla Wojska Polskiego
Nurkowie kontra dywersanci
Polsko-unijne rozmowy o „murze dronowym”
Na tropie Bursztynowej Komnaty
Umowa na rakiety do F-35 jeszcze w tym roku
Orlik na Alfę
Władze USA zapowiadają poważne zmiany w amerykańskiej armii
Brytyjczycy żegnają Malbork
Pięciobojowe duety na medal
Su-22 odleciały. Teraz w Mirosławcu rządzą Bayraktary
Zawiszacy mają „Zjawę”
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Rekordowy rocznik rozpoczął naukę na WAT
Ograniczenia w ruchu lotniczym na wschodzie Polski
Kawaleria pancerna spod znaku 11
Pomoc dla rodziny w Wyrykach
Przedwczesny triumf
Wioślarze mistrzami świata, a pięcioboiści znów na podium
WOT na froncie walki w cyberprzestrzeni
Szósta generacja myśliwców coraz bliżej
Śmierć żołnierza Wojsk Obrony Terytorialnej
Polski „Wiking” dla Danii
Od doświadczeń z wojny do pokolenia Z
Polska nadal będzie finansować Stralinki dla Ukrainy
„Road Runner” w Libanie
Polskie wojsko na Gotlandii
Dwie agresje, dwie okupacje
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
RAF nad Polską. Cel: patrolować i odstraszać
W obronie gazoportu
W poszukiwaniu majora Serafina
Norwegowie zaczynają szkolenia Ukraińców w Polsce
Speczespół wybierze „Orkę”
Podniebny sprawdzian
Kluczowa inwestycja dla sojuszników
Święto w stolicy polskiego pentatlonu
Żołnierze USA i Bradleye jadą do Polski
Szpej, czyli ma być skrojone na miarę
W Sejmie o konsultacjach z sojusznikami
Krótka droga na Gotlandię
Unia chce zbudować „mur dronowy"
Kircholm 1605
„Cichociemni – Pług”. Premiera dokumentu
Rekompensaty na nowych zasadach
Cichociemni w oczach swoich następców
Medale pięcioboistów Wojska Polskiego
Brytyjczycy na wschodniej straży
Bohaterowie, których etos trwa
Człowiek w pętli
Szczeciński Korpus rośnie w siłę
„Gaudeamus igitur” u wojskowych medyków

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO