moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Bitwa Warszawska, dzień piąty: Bolszewika goń!

Wynik rozpoczętej 16 sierpnia ofensywy znad Wieprza przekroczył oczekiwania. Oficerowie sztabowi nie wierzyli w spływające z frontu raporty. Żołnierzy również zdumiewało tempo marszu w głąb pozycji wroga, który jeszcze przed chwilą wydawał się nie do pokonania. Bitwa Warszawska była rozstrzygnięta, a wojna weszła w fazę przesilenia, które doprowadziło do polskiego triumfu.


Spieszeni ułani 3 szwadronu 3 Pułku Ułanów w okopach 1920 rok. Reprodukcja Piotr Korczyński

Grupa operacyjna, specjalnie utworzona do przeprowadzenia uderzenia znad Wieprza i dowodzona osobiście przez Józefa Piłsudskiego, wieczorem 16 sierpnia zajęła między innymi Włodawę, Wohyń i Garwolin. Polska kawaleria wysunęła się jeszcze dalej, bo do Wiązownej. Krwawa bitwa, jaką przez kilka dni toczono na przedpolu Warszawy, zmieniła się w pościg za uciekającym wrogiem. Większe starcia były rzadkością. Takie stoczyła m.in. 21 Dywizja Piechoty, która zmuszona była przełamać bolszewickie pozycje pod Kockiem i w trakcie przekraczania Wieprza.
Wiktoria z marszu

17 sierpnia przyniósł to samo zawrotne tempo. Polskie jednostki na całej linii frontu ścigały uciekającego wroga. 3 Dywizja Piechoty Legionów z Włodawy pomaszerowała na Brześć; IV Brygada Jazdy, Ochotnicza Brygada Jazdy i 1 Dywizja Piechoty Legionów dotarły do Białej i Międzyrzeca. 21 Dywizja Piechoty zajęła Siedlce, a 16 Pomorska Dywizja Piechoty znalazła się pod Kałuszynem. W końcu 14 Dywizja Piechoty Wielkopolskiej dopadła lewe skrzydło sowieckiej 16 Armii. Bez większego trudu przełamała opór nieprzyjaciela i dotarła do Mińska Mazowieckiego, gdzie spotkała się z 15 Dywizją Piechoty, pędzącą bolszewików od strony przedmościa warszawskiego. Tak sierżant Janusz Sopoćko z 14 Dywizji Piechoty opisał wrażenia z pierwszych dni ofensywy: „Las swojsko szumi. Kilkanaście par rąk podniesionych do góry, łby, przyodziane mimo gorąca w brudne czapy ze sztucznego baranka, oczy bezmyślne i przerażone i krzyk: pan zdajuś! W zapamiętaniu ktoś strzela dalej, postacie ze wzniesionymi rękami padają na kolana, 'pan zdajuś' przechodzi w paniczny ryk […] Jeńców mamy co najmniej trzykrotnie więcej niż jest nas. Tłum ten maszeruje za nami. Zza lasu jedzie oklep na koniu uśmiechnięta dziewucha wiejska; kiecka wysoko podkasana; czerwone opalone nogi odznaczają się na ciemnych bokach szkapiny. W ręku trzyma straszną broń chłopską – widły. Prowadzi do swoich, polskich żołnierzy trzech jeńców. Znalazła ich w stodole, kryjących się w sianie. «A przyjdźta do wsi po ich karabiny!»”. „Nike z widłami” była dopiero pierwszym zwiastunem entuzjazmu, z jakim polskich żołnierzy witali oswobodzeni z „bolszewickiego raju” ludzie.


Mapa pochodzi z publikacji „Wojna 1920” Wydawnictwa Demart.

Boje 5 Armii

Dowodzący sowieckimi wojskami Michaił Tuchaczewski zrozumiał wreszcie powagę sytuacji po zwrocie zaczepnym Piłsudskiego nad Wieprzem, ale nie był jeszcze w stanie przewidzieć jego skutków. Bardziej też zajęty był tym, co działo się z jego wojskami walczącymi z 5 Armią gen. Władysława Sikorskiego. A na tym odcinku frontu sytuacja także zmieniła się diametralnie. Mimo że 5 Armia była słabsza od sił Frontu Zachodniego, które miała przed sobą, od 14 sierpnia śmiało szła znad Wkry do przodu. 15 sierpnia Polacy wypadem kawaleryjskim zajęli Ciechanów i zniszczyli radiostację sowieckiej 4 Armii, kompletnie dezorganizując jej łączność z resztą sił Tuchaczewskiego. Następnego dnia odbito Nasielsk. 17 sierpnia generał Sikorski rozkazał iść dalej za ciosem i nazajutrz jego żołnierze byli już niedaleko Orzyca i Narwi.


Przejazd czołgów Renault FT-17 przez Mińsk Mazowiecki. 17.08.1920 r. Źródło zdjęcia: Wojskowe Biuro Historyczne

Dowódca Frontu Zachodniego mógł jeszcze łatwo zgnieść polską 5 Armię, koncentrując własną 15 i 3 Armię oraz ściągając wysuniętą dalej na zachód 4 Armię. Lecz tym samym naraziłby się na całkowite otoczenie przez wojska polskie. Tuchaczewski liczył jeszcze na to, że na pomoc z południa przyjdą mu 12 Armia i 1 Armia Konna – oddane pod jego rozkazy z Frontu Południowo-Zachodniego, ale to były płonne nadzieje. Konarmia Budionnego uwikłana była wówczas w walkach na kierunku lwowskim i mimo jej legendarnej mobilności, nie miała szans dotrzeć z pomocą Tuchaczewskiemu. Okazało się, że inicjatywa strategiczna znalazła się po stronie Polaków, a Tuchaczewski zaczął tracić kontrolę i możliwości skutecznego dowodzenia podległymi sobie wojskami. Jedyne co mu pozostawało, to natychmiastowe wycofanie 15 i 3 Armii, by nie podzieliły losu 4 Armii, która skazana została właściwie na zagładę.


Mapa pochodzi z publikacji „Wojna 1920” Wydawnictwa Demart.

Bibliografia:

N. Davies, „Orzeł biały, czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920”, przeł. A. Pawelec, Kraków 1997
M. Sopoćko, „Mój pluton”, Warszawa 1937
„Wojna o wszystko. Opowieść o wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920”, pod red. W. Sienkiewicza, Warszawa 2010

 

 

 

Z okazji 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej przygotowaliśmy specjalne wydanie „Polski Zbrojnej”.

 

Mecenasem jednodniówki jest Polska Spółka Gazownictwa.

 

Zapraszamy do lektury!

 

 

 

 

 

 

Piotr Korczyński

autor zdjęć: Reprodukcja Piotr Korczyński, Wojskowe Biuro Historyczne, Wydawnictwo Demart

dodaj komentarz

komentarze


Medycyna na trudne czasy
Polsko-unijne rozmowy o „murze dronowym”
Nowe horyzonty medyków
W poszukiwaniu majora Serafina
Przedwczesny triumf
Brytyjczycy na wschodniej straży
Logistycy świętują
Baltexpo ‘25 wystartowały
Sk@rp do ochrony wybrzeża
Wioślarze mistrzami świata, a pięcioboiści znów na podium
AWL zainaugurowała rok akademicki 2025/26
Pokój na Bliskim Wschodzie? Podpisano kluczowe porozumienie
Terytorialsi ćwiczyli taktykę i walkę z pożarem
Abolicja dla ochotników
Rozkaz: zatankować kompanię Abramsów
Żołnierze testują nowoczesne drony. To polska robota
Bataliony Chłopskie – bojowe szeregi polskiej wsi
Trwa dobra passa reprezentantów Wojska Polskiego
„Road Runner” w Libanie
Rekompensaty na nowych zasadach
Na Baltexpo o bezpiecznym morzu
Speczespół wybierze „Orkę”
Wkrótce rusza pilotaż powszechnych szkoleń obronnych
Od doświadczeń z wojny do pokolenia Z
Apache i Chinook a sprawa polska
Ograniczenia w ruchu lotniczym na wschodzie Polski
Świadczenia mieszkaniowe w górę
W crossie w Lublińcu powtórka sprzed roku
Owad z drukarki
Cios w plecy
Para ratowników i pies w kopalni złota
15 lat pomocy i pamięci
Natowska sieć rurociągów obejmie Polskę
Żołnierz na urlopie i umowie zlecenie?
Unia chce zbudować „mur dronowy"
Lubuscy pancerniacy sforsują Odrę
Terytorialsi dłużej będą wspierać Straż Graniczną
Jak skutecznie szkolić polskie wojsko?
Kawaleria pancerna spod znaku 11
MSPO 2025 – serwis specjalny „Polski Zbrojnej”
Pływali jak morscy komandosi
Kraków – strategiczne centrum wojskowej medycyny
Medale pięcioboistów Wojska Polskiego
Historia jest po to, by z niej czerpać
W obronie gazoportu
Wyspa komandosów i walka z morskim żywiołem
Żandarmeria skontroluje także cywilów
Ustawa schronowa – nowe obowiązki dla deweloperów
Drony w natarciu
Australijski AWACS rozpoczął misję w Polsce
Komandosi szkolą cywilnych medyków
Koniec dzieciństwa
Jednym głosem w sprawie obronności
Strategiczna inwestycja w Bumarze-Łabędy
F-35 z Norwegii znowu w Polsce
Rozwijanie śmigłowcowych zdolności
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Europa ma być zdolna do obrony
Norwegowie zaczynają szkolenia Ukraińców w Polsce
Wojsko podzieli się Merkurym 2.0
Polski „Wiking” dla Danii
Władze USA zapowiadają poważne zmiany w amerykańskiej armii
Koniec pewnej epoki
Umowa na rakiety do F-35 jeszcze w tym roku
RAF nad Polską. Cel: patrolować i odstraszać
Kircholm 1605
Wyzwaniem – czas
Maratońskie święto w Warszawie

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO