moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Wierny bastion niepodległej

Służba Wywiadu Wojskowego przyjęła za dzień swojego święta 11 maja, w stulecie powstania Oddziału II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, zaś Służba Kontrwywiadu Wojskowego 22 czerwca obchodzi swoje święto, upamiętniające wyodrębnienie jej ze struktur wywiadu Oddziału II w 1920 roku. To właśnie oficerowie Dwójki, wespół z żołnierzami pozostałych formacji wojskowych, rozsławili imię Polski. Niepodległość, którą razem z innymi wywalczyli, stając następnie na jej straży, była dla nich dobrem najwyższym, wielu zaś wspięło się na szczyty profesjonalizmu w pracy wywiadowczej. Rys ten charakteryzował Oddział II Sztabu Generalnego/Głównego Wojska Polskiego od początku jego istnienia. Tradycje Oddziału i wolnościowy etos powinny stać się punktem odniesienia do wychowania oraz codziennej służby pracowników wywiadu i kontrwywiadu także dzisiaj.

Wywalczona w listopadzie 1918 r. niepodległość mogła okazać się krótkotrwałą efemerydą. Dopiero ogromny sprawdzian, który Wojsko Polskie przeszło w ciągu dwóch lat, zakończony w roku 1920 słynnymi zwycięstwami nad Rosją Radziecką w bitwach warszawskiej i niemeńskiej, pokazał determinację i wolę przetrwania całego narodu. Ale także coś więcej – pewien zmysł, umiejętność pozyskiwania i przetwarzania informacji oraz zdolność do podejmowania na ich podstawie działań o charakterze sprawczym. Mówiąc krótko, w tamtej burzliwej epoce nie udałoby się obronić odzyskanej niepodległości, gdyby nie działalność wywiadu i kontrwywiadu wojskowego.

Rozkazem nr 139 Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, wydanym 9 maja 1919 r., przekształcono z dniem 11 maja Oddział VI Informacyjny Sztabu Generalnego w jego Oddział II. Odtąd potoczne określenie Dwójka stało się synonimem polskiego wywiadu i kontrwywiadu wojskowego aż do demobilizacji Wojska Polskiego na uchodźstwie w 1947 r., choć nadal istniał na emigracji Sztab Główny ze swoimi agendami. Nawet komuniści po wojnie usiłowali wpisać się w tradycję Oddziału II, przypisując zadania wywiadowcze Zarządowi II Sztabu Generalnego.

W ciągu niespełna trzydziestu lat działalności Oddział II miał wiele upadków i wzlotów. Niewątpliwie cieniem na jego pracy wywiadowczej kładzie się uwikłanie w sowiecką operację dezinformacyjną „Trust”, która na wiele lat sparaliżowała działalność polskiego wywiadu w Związku Radzieckim. Sprawą wstydliwą jest utrata archiwów na rzecz Niemców i Sowietów we wrześniu 1939 r. Wzajemne oskarżenia o zdradę, wewnętrzne spory oficerów Oddziału – zwłaszcza te pomiędzy referatami „Wschód” i „Zachód” – m.in. kpt. Jerzym Niezbrzyckim i mjr. Janem Żychoniem, również nie przyniosły mu chwały.

Mimo tych słabości Oddział II posiadał imponujące osiągnięcia w swojej pracy. Złamanie sowieckich szyfrów, zablokowanie łączności przeciwnika i przeprowadzenie przeciw niemu operacji dezinformacyjnej w krytycznym momencie bitwy warszawskiej było, oprócz bohaterstwa polskich żołnierzy, najważniejszym elementem składowym zwycięstwa. Na gruncie tych doświadczeń oraz wspaniałego rozkwitu polskiej matematyki, której emanację stanowiła szkoła warszawsko-lwowska, wyrosła cała polska szkoła kryptologii i kryptoanalizy. Jej wielkim triumfem było złamanie słynnej niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Niezależnie od późniejszych zasług Alana Touringa i brytyjskiego wywiadu, decydujący wkład w złamanie Enigmy miało polskie Biuro Szyfrów, a w szczególności trójka genialnych kryptologów – Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Długo trwała gorąca dyskusja, o ile krócej dzięki złamaniu Enigmy trwała II wojna światowa. Być może dzięki polskim kryptologom alianci wojnę tę wygrali, ponieważ w 1941 i 1942 r. zapasy żywności na Wyspach Brytyjskich były na wyczerpaniu, zaś „wilcze stada” niemieckich U-bootów dziesiątkowały konwoje płynące do Anglii. Złamanie dzięki wcześniejszemu wkładowi polskich kryptologów nowej wersji Enigmy, którą posługiwała się Kriegsmarine, umożliwiło przechwytywanie niemieckiej komunikacji radiowej i skuteczniejszą ochronę statków handlowych na morzu, co było warunkiem przetrwania Wielkiej Brytanii.

Polski wywiad przeprowadził w okresie międzywojennym wiele spektakularnych operacji. Słynna do dziś, mimo tragicznego końca, jest działalność wywiadowcza w Berlinie mjr. Jerzego Sosnowskiego, który zdobył dowody na łamanie przez Niemców postanowień traktatu wersalskiego, dowody współpracy niemiecko-sowieckiej, a także plany mobilizacyjne „Organizacji Kriegspiel”, które w istocie były planami wojny przeciwko Polsce. Niemniej słynna była akcja „Wózek”, w ramach której bydgoska Ekspozytura Nr 3 Oddziału II pod dowództwem mjr. Jana Żychonia regularnie przejmowała kontrolę nad jadącymi przez terytorium Polski niemieckimi wagonami pocztowymi. Jeden z najważniejszych i najbardziej spektakularnych sukcesów kontrwywiadu w dwudziestoleciu międzywojennym stanowiło zdemaskowanie w 1931 r. działalności sowieckiego szpiega w Oddziale IV Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Oficer ten został zatrzymany 11 lipca w Warszawie w czasie przekazywania zastępcy sowieckiego attaché wojskowego tajnych dokumentów dotyczących Wojska Polskiego.

W czasie II wojny światowej polski wywiad zlokalizował ośrodek w Peenemünde na wyspie Uznam, w którym przeprowadzano doświadczenia z rakietami V2, co umożliwiło aliantom jego zbombardowanie. W ramach operacji „Most III” polski wywiad zdobył także elementy jednego z próbnie wystrzelonych pocisków i przesłał je do Londynu. Mjr Roman Czerniawski, po wpadce jego siatki we Francji, podjął pozorowaną współpracę z Abwehrą w celu ratowania towarzyszy, wskutek czego odegrał potem istotną rolę w dezinformowaniu Niemców co do prawdziwego miejsca otwarcia frontu na Zachodzie w 1944 r. Kpt. Kazimierz Leski zdobył plany Wału Atlantyckiego, brawurowo podróżując po okupowanej Europie w przebraniu niemieckiego generała. Ppłk Mieczysław Słowikowski pod przykrywką znakomicie prosperującej fabryki płatków owsianych stworzył w północnej Afryce siatkę agentów, której praca walnie przyczyniła się do sukcesu operacji „Torch”, czyli desantu aliantów w Algierii i Maroku.

Przykłady można by mnożyć. Jednocześnie polskie operacje wywiadowcze mogły odnieść sukces dzięki pracy kontrwywiadu wojskowego, który zapewnił ochronę przed działalnością służb specjalnych przeciwników. W ślad za wywiadem podążali żołnierze i oficerowie tak zwanej defensywy. Polskie służby kontrwywiadu w latach 1939–1945 były jednymi z najlepiej zorganizowanych i najskuteczniejszych spośród służb informacyjnych aliantów. Dość powiedzieć, że przeszło połowa całego alianckiego dorobku wywiadowczego w II wojnie światowej stanowiła efekt działalności polskiego Oddziału II Sztabu Głównego. Służba Wywiadu Wojskowego przyjęła za dzień swojego święta 11 maja, w stulecie powstania Oddziału II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego.

 


Z okazji 100-lecia polskiego wywiadu i kontrwywiadu redakcja „Polski Zbrojnej” przygotowała wydanie specjalne. Zapraszamy do lektury!

 

 

 

 

dr Dominik Smyrgała , adiunkt w Instytucie Historii Wojskowości i Służb Specjalnych Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie

dodaj komentarz

komentarze


Posłowie o modernizacji armii
 
Nowe łóżka dla szpitala w Libanie
Świadczenie motywacyjne także dla niezawodowców
Ciało może o wiele więcej, niż myśli głowa
21 grudnia upamiętniamy żołnierzy poległych na zagranicznych misjach
Podziękowania dla żołnierzy reprezentujących w sporcie lubuską dywizję
Zmiana warty w PKW Liban
Olympus in Paris
Wigilia ‘44 – smutek i nadzieja w czasach mroku
Wstępna gotowość operacyjna elementów Wisły
Zimowe wyzwanie dla ratowników
„Niedźwiadek” na czele AK
Miliardy dla polskiej zbrojeniówki
Świąteczne spotkanie w POLLOGHUB
Polska i Kanada wkrótce podpiszą umowę o współpracy na lata 2025–2026
Miliardowy kontrakt na broń strzelecką
Łączy nas miłość do Wojska Polskiego
Więcej powołań do DZSW
W hołdzie pamięci dla poległych na misjach
Awanse dla medalistów
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Jak Polacy szkolą Ukraińców
W drodze na szczyt
Cele polskiej armii i wnioski z wojny na Ukrainie
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Świąteczne spotkanie pod znakiem „Feniksa”
Wkrótce korzystne zmiany dla małżonków-żołnierzy
Podchorążowie lepsi od oficerów
W Toruniu szkolą na międzynarodowym poziomie
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Sukces za sukcesem sportowców CWZS-u
Druga Gala Sportu Dowództwa Generalnego
Olimp w Paryżu
Nowa ustawa o obronie cywilnej już gotowa
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Zrobić formę przed Kanadą
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Srebro na krótkim torze reprezentanta braniewskiej brygady
Prawo do poprawki, rezerwiści odzyskają pieniądze
Polskie Pioruny bronią Estonii
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
Jeniecka pamięć – zapomniany palimpsest wojny
Estonia: centrum innowacji podwójnego zastosowania
Opłatek z premierem i ministrem obrony narodowej
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Kluczowa rola Polaków
Rekord w „Akcji Serce”
Wiązką w przeciwnika
Opłatek z żołnierzami PKW Rumunia
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Fiasko misji tajnych służb
Wybiła godzina zemsty
Rosomaki i Piranie
Wyścig na pływalni i lodzie o miejsca na podium mistrzostw kraju
Chirurg za konsolą
Kluczowy partner
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Ryngrafy za „Feniksa”
Rehabilitacja poprzez sport
Ochrona artylerii rakietowej
Kosmiczny zakup Agencji Uzbrojenia
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
W obronie Tobruku, Grobowca Szejka i na pustynnych patrolach
Poznaliśmy laureatów konkursu na najlepsze drony
Czworonożny żandarm w Paryżu

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO