moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Wierny bastion niepodległej

Służba Wywiadu Wojskowego przyjęła za dzień swojego święta 11 maja, w stulecie powstania Oddziału II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, zaś Służba Kontrwywiadu Wojskowego 22 czerwca obchodzi swoje święto, upamiętniające wyodrębnienie jej ze struktur wywiadu Oddziału II w 1920 roku. To właśnie oficerowie Dwójki, wespół z żołnierzami pozostałych formacji wojskowych, rozsławili imię Polski. Niepodległość, którą razem z innymi wywalczyli, stając następnie na jej straży, była dla nich dobrem najwyższym, wielu zaś wspięło się na szczyty profesjonalizmu w pracy wywiadowczej. Rys ten charakteryzował Oddział II Sztabu Generalnego/Głównego Wojska Polskiego od początku jego istnienia. Tradycje Oddziału i wolnościowy etos powinny stać się punktem odniesienia do wychowania oraz codziennej służby pracowników wywiadu i kontrwywiadu także dzisiaj.

Wywalczona w listopadzie 1918 r. niepodległość mogła okazać się krótkotrwałą efemerydą. Dopiero ogromny sprawdzian, który Wojsko Polskie przeszło w ciągu dwóch lat, zakończony w roku 1920 słynnymi zwycięstwami nad Rosją Radziecką w bitwach warszawskiej i niemeńskiej, pokazał determinację i wolę przetrwania całego narodu. Ale także coś więcej – pewien zmysł, umiejętność pozyskiwania i przetwarzania informacji oraz zdolność do podejmowania na ich podstawie działań o charakterze sprawczym. Mówiąc krótko, w tamtej burzliwej epoce nie udałoby się obronić odzyskanej niepodległości, gdyby nie działalność wywiadu i kontrwywiadu wojskowego.

Rozkazem nr 139 Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, wydanym 9 maja 1919 r., przekształcono z dniem 11 maja Oddział VI Informacyjny Sztabu Generalnego w jego Oddział II. Odtąd potoczne określenie Dwójka stało się synonimem polskiego wywiadu i kontrwywiadu wojskowego aż do demobilizacji Wojska Polskiego na uchodźstwie w 1947 r., choć nadal istniał na emigracji Sztab Główny ze swoimi agendami. Nawet komuniści po wojnie usiłowali wpisać się w tradycję Oddziału II, przypisując zadania wywiadowcze Zarządowi II Sztabu Generalnego.

W ciągu niespełna trzydziestu lat działalności Oddział II miał wiele upadków i wzlotów. Niewątpliwie cieniem na jego pracy wywiadowczej kładzie się uwikłanie w sowiecką operację dezinformacyjną „Trust”, która na wiele lat sparaliżowała działalność polskiego wywiadu w Związku Radzieckim. Sprawą wstydliwą jest utrata archiwów na rzecz Niemców i Sowietów we wrześniu 1939 r. Wzajemne oskarżenia o zdradę, wewnętrzne spory oficerów Oddziału – zwłaszcza te pomiędzy referatami „Wschód” i „Zachód” – m.in. kpt. Jerzym Niezbrzyckim i mjr. Janem Żychoniem, również nie przyniosły mu chwały.

Mimo tych słabości Oddział II posiadał imponujące osiągnięcia w swojej pracy. Złamanie sowieckich szyfrów, zablokowanie łączności przeciwnika i przeprowadzenie przeciw niemu operacji dezinformacyjnej w krytycznym momencie bitwy warszawskiej było, oprócz bohaterstwa polskich żołnierzy, najważniejszym elementem składowym zwycięstwa. Na gruncie tych doświadczeń oraz wspaniałego rozkwitu polskiej matematyki, której emanację stanowiła szkoła warszawsko-lwowska, wyrosła cała polska szkoła kryptologii i kryptoanalizy. Jej wielkim triumfem było złamanie słynnej niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Niezależnie od późniejszych zasług Alana Touringa i brytyjskiego wywiadu, decydujący wkład w złamanie Enigmy miało polskie Biuro Szyfrów, a w szczególności trójka genialnych kryptologów – Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Długo trwała gorąca dyskusja, o ile krócej dzięki złamaniu Enigmy trwała II wojna światowa. Być może dzięki polskim kryptologom alianci wojnę tę wygrali, ponieważ w 1941 i 1942 r. zapasy żywności na Wyspach Brytyjskich były na wyczerpaniu, zaś „wilcze stada” niemieckich U-bootów dziesiątkowały konwoje płynące do Anglii. Złamanie dzięki wcześniejszemu wkładowi polskich kryptologów nowej wersji Enigmy, którą posługiwała się Kriegsmarine, umożliwiło przechwytywanie niemieckiej komunikacji radiowej i skuteczniejszą ochronę statków handlowych na morzu, co było warunkiem przetrwania Wielkiej Brytanii.

Polski wywiad przeprowadził w okresie międzywojennym wiele spektakularnych operacji. Słynna do dziś, mimo tragicznego końca, jest działalność wywiadowcza w Berlinie mjr. Jerzego Sosnowskiego, który zdobył dowody na łamanie przez Niemców postanowień traktatu wersalskiego, dowody współpracy niemiecko-sowieckiej, a także plany mobilizacyjne „Organizacji Kriegspiel”, które w istocie były planami wojny przeciwko Polsce. Niemniej słynna była akcja „Wózek”, w ramach której bydgoska Ekspozytura Nr 3 Oddziału II pod dowództwem mjr. Jana Żychonia regularnie przejmowała kontrolę nad jadącymi przez terytorium Polski niemieckimi wagonami pocztowymi. Jeden z najważniejszych i najbardziej spektakularnych sukcesów kontrwywiadu w dwudziestoleciu międzywojennym stanowiło zdemaskowanie w 1931 r. działalności sowieckiego szpiega w Oddziale IV Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Oficer ten został zatrzymany 11 lipca w Warszawie w czasie przekazywania zastępcy sowieckiego attaché wojskowego tajnych dokumentów dotyczących Wojska Polskiego.

W czasie II wojny światowej polski wywiad zlokalizował ośrodek w Peenemünde na wyspie Uznam, w którym przeprowadzano doświadczenia z rakietami V2, co umożliwiło aliantom jego zbombardowanie. W ramach operacji „Most III” polski wywiad zdobył także elementy jednego z próbnie wystrzelonych pocisków i przesłał je do Londynu. Mjr Roman Czerniawski, po wpadce jego siatki we Francji, podjął pozorowaną współpracę z Abwehrą w celu ratowania towarzyszy, wskutek czego odegrał potem istotną rolę w dezinformowaniu Niemców co do prawdziwego miejsca otwarcia frontu na Zachodzie w 1944 r. Kpt. Kazimierz Leski zdobył plany Wału Atlantyckiego, brawurowo podróżując po okupowanej Europie w przebraniu niemieckiego generała. Ppłk Mieczysław Słowikowski pod przykrywką znakomicie prosperującej fabryki płatków owsianych stworzył w północnej Afryce siatkę agentów, której praca walnie przyczyniła się do sukcesu operacji „Torch”, czyli desantu aliantów w Algierii i Maroku.

Przykłady można by mnożyć. Jednocześnie polskie operacje wywiadowcze mogły odnieść sukces dzięki pracy kontrwywiadu wojskowego, który zapewnił ochronę przed działalnością służb specjalnych przeciwników. W ślad za wywiadem podążali żołnierze i oficerowie tak zwanej defensywy. Polskie służby kontrwywiadu w latach 1939–1945 były jednymi z najlepiej zorganizowanych i najskuteczniejszych spośród służb informacyjnych aliantów. Dość powiedzieć, że przeszło połowa całego alianckiego dorobku wywiadowczego w II wojnie światowej stanowiła efekt działalności polskiego Oddziału II Sztabu Głównego. Służba Wywiadu Wojskowego przyjęła za dzień swojego święta 11 maja, w stulecie powstania Oddziału II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego.

 


Z okazji 100-lecia polskiego wywiadu i kontrwywiadu redakcja „Polski Zbrojnej” przygotowała wydanie specjalne. Zapraszamy do lektury!

 

 

 

 

dr Dominik Smyrgała , adiunkt w Instytucie Historii Wojskowości i Służb Specjalnych Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie

dodaj komentarz

komentarze


Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
 
Polskie „JAG” już działa
Zyskać przewagę w powietrzu
Wzmacnianie granicy w toku
„Szczury Tobruku” atakują
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
Zmiana warty w PKW Liban
Setki cystern dla armii
Karta dla rodzin wojskowych
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
Jesień przeciwlotników
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
Operacja „Feniks”. Żołnierze wzmocnili most w Młynowcu zniszczony w trakcie powodzi
Święto w rocznicę wybuchu powstania
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Norwegowie na straży polskiego nieba
Fundusze na obronność będą dalej rosły
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
„Jaguar” grasuje w Drawsku
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
Olimp w Paryżu
Druga Gala Sportu Dowództwa Generalnego
„Szpej”, czyli najważniejszy jest żołnierz
Transformacja wymogiem XXI wieku
Terytorialsi zobaczą więcej
Czworonożny żandarm w Paryżu
Od legionisty do oficera wywiadu
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
O amunicji w Bratysławie
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Co słychać pod wodą?
Święto podchorążych
Jaka przyszłość artylerii?
Wojskowa służba zdrowia musi przejść transformację
Olympus in Paris
Wybiła godzina zemsty
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Szef MON-u na obradach w Berlinie
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
Medycyna w wersji specjalnej
Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
Right Equipment for Right Time
Wojskowi kicbokserzy nie zawiedli
Transformacja dla zwycięstwa
Bój o cyberbezpieczeństwo
Więcej pieniędzy za służbę podczas kryzysu
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
„Husarz” wystartował
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
Ostre słowa, mocne ciosy
Trzynaścioro żołnierzy kandyduje do miana sportowca roku
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO