Bezpieczeństwo cyberprzestrzeni zyskuje na znaczeniu. Resort obrony narodowej przygotowuje program operacyjny „Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni i wsparcie kryptologiczne”. Z kolei Ministerstwo Cyfryzacji zakończyło właśnie konsultacje w sprawie założeń strategii cyberbezpieczeństwa. Do Ministerstwa Cyfryzacji nadesłano 89 stanowisk i opinii. W ramach konsultacji głos zabrały zarówno instytucje publiczne, jak i szereg podmiotów i osób prywatnych. Cieszy mnie duże zainteresowanie instytucji związanych z obszarem bezpieczeństwa. Swoje stanowiska i uwagi przedstawiły MON, MSWiA oraz Biuro Bezpieczeństwa Narodowego czy Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Resort cyfryzacji przygotowuje teraz podsumowanie konsultacji.

Opinia MON

Resort obrony narodowej przedstawił obszerne stanowisko przygotowane przez zespół pracujący pod kierunkiem wiceministra Bartłomieja Grabskiego, pełnomocnika MON ds. bezpieczeństwa cyberprzestrzeni. Ta opinia to rezultat prac Inspektoratu Systemów Informacyjnych, Narodowego Centrum Kryptologii, Biura Bezpieczeństwa Cybernetycznego SKW oraz doradcy podsekretarza stanu ds. cyberprzestrzeni. Stanowisko resortu obrony narodowej zawiera szereg wniosków i propozycji zmian. Zdefiniowanie granic cyberprzestrzeni cywilnej jest wg ekspertów niemożliwe, a właściwym podejściem jest traktowanie cyberprzestrzeni jako całości – bez podziału na strefę militarną i cywilną. Dodatkowo, eksperci MON zalecają szersze odniesienie się do inicjatyw i wymagań bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych wprowadzanych i ustanawianych przez NATO. Zachowanie równowagi pomiędzy celami a dostępnymi zasobami wg opinii resortu wymaga w pierwszej kolejności pełnego zidentyfikowania zasobów, którymi dysponują poszczególne instytucje publiczne.

Ponadto resort obrony narodowej podnosi fundamentalną kwestię uregulowań prawnych i organizacyjnych. „Nie wydają się uprawnione stwierdzenia, są na podstawie zapisów Ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015 poz. 2281), Minister Cyfryzacji jest „strategiczno-politycznym koordynatorem systemu ochrony cyberprzestrzeni RR”. Wyżej wymieniona ustawa dodała jedynie sprawy z zakresu bezpieczeństwa cyberprzestrzeni do działu informatyzacja. Ewentualne ustanowienie Ministra Cyfryzacji koordynatorem, wymaga dodatkowych uregulowań” – czytamy w opinii resortu obrony.

Kluczowym aspektem poruszonym w stanowisku MON jest funkcjonowanie systemu cyberochrony na poziomie strategiczno-politycznym. „Jedynie ABW i SKW mają komplet informacji na temat bezpieczeństwa sieci i informacji. Określenie w tym miejscu Ministerstwa właściwego do informatyzacji (MC) ograniczy mocno zasób wiedzy tej instytucji. Niemożliwe jest raportowanie przez ABW i SKW do MC, ponieważ niesie to zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego” – czytamy w stanowisku MON.

Kolejnym wnioskiem zawartym w opinii jest kwestia rozproszenia systemu cyberochrony. „Nie można rozproszenia i konieczności współdziałania traktować jako zjawiska negatywnego. Cyberbezpieczeństwo to szeroka dziedzina obejmująca systemy klasyfikowane wg wielu kategorii, np. jawne, niejawne, mobilne, stacjonarne. W tym przypadku nie unikniemy rozdziału kompetencji, chociażby uwzględniając zasadę wiedzy niezbędnej. Jedyne co potrzeba, to instytucji koordynującej na szczeblu centralnym” – podkreślono w stanowisku resortu obrony narodowej.

Wiele uwagi w projekcie założeń cyberstrategii poświęcono kwestii pozyskania specjalistów i ekspertów w zakresie bezpieczeństwa sieci teleinformatycznych. Ważnym aspektem poruszanym przez resort cyfryzacji jest kwestia wynagrodzeń i dodatków, które zachęcą do podejmowania pracy w sektorze publicznym.

Końcowy i kluczowy wniosek zawarty w opinii resortu obrony narodowej wskazuje na potrzebę ponownego przygotowania założeń strategii cyberbezpieczeństwa uwzględniających podporządkowanie Narodowego Centrum Bezpieczeństwa instytucji centralnej podległej np. pod prezydenta.

Opinie BBN, MSWiA oraz RCB

Stanowiska w ramach konsultacji przedstawiły także: BBN, MSWiA oraz RCB. Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego przekazał projekt przygotowany w MC do pogłębionej analizy Zespołu ds. Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni RP. Wyniki prac zostaną omówione podczas kwietniowego posiedzenia Zespołu. W piśmie ministra Pawła Solocha do minister Anny Streżyńskiej zawarto zaproszenie do udziału w najbliższym posiedzeniu Zespołu ds. Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni RP. „Mając na względzie, że bezpieczeństwo cyberprzestrzeni jest zagadnieniem horyzontalnym, przenikającym wszystkie obszary funkcjonowania państwa, uważam, że opracowanie tak kompleksowego dokumentu powinno być krokiem naprzód, prowadzącym do wyznaczenia instytucjom państwa celów obejmujących zakres zadań szerszy niż obligatoryjne zapisy Dyrektywy NIS” – czytamy w opinii szefa BBN.
Podobne stanowisko przedstawiło Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Projekt jest aktualnie analizowany w MSWiA.

Opinie w sprawie założeń cyberstrategii przestawiło także Resortowe Centrum Bezpieczeństwa. Maciej Pyznar, szef Wydziału Ochrony Infrastruktury Krytycznej RCB, zwrócił uwagę m.in. na kwestie związane z ujednoliceniem systemu bezpieczeństwa teleinformatycznego państwa w ramach zarządzania kryzysowego (wnioski z raportu Najwyższej Izby Kontroli) oraz zachowania spójności z pracami prowadzonymi przez BBN i Ministerstwo Rozwoju.

Na rozwiązania systemowe jeszcze poczekamy

Warto poczekać na pełne podsumowanie stanowisk przez Ministerstwo Cyfryzacji. Duża liczba opinii nadesłanych przez podmioty publiczne i sektor prywatny świadczy o wadze cyberstrategii. Wyraźnie jednak widać, że opinie resortów i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa – MON, BBN, MSWiA oraz RCB w wielu aspektach są odmienne od rozwiązań zaproponowanych przez resort cyfryzacji.

Należy też zauważyć, że cyberbezpieczeństwo staje się jednym z priorytetów programu modernizacji technicznej sił zbrojnych. MON przygotowuje bowiem program operacyjny „Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni i wsparcie kryptologiczne”. Szczegóły programu poznamy w czerwcu, o czym mówił podczas posiedzenia podkomisji sejmowej ds. polskiego przemysłu obronnego gen. bryg. Adam Duda, szef Inspektoratu Uzbrojenia.

Warto śledzić dalszy przebieg prac zainicjowanych przez resort cyfryzacji oraz współpracę ośrodków odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni. Na rozwiązania systemowe w zakresie cyberbezpieczeństwa zapewniające koordynację działań narodowych i sojuszniczych musimy jednak poczekać. Resort cyfryzacji zakładał, że ostateczny projekt strategii cyberbezpieczeństwa będzie opracowany do 4 maja, a następnie zaprezentowany na konferencji CyberGov w Warszawie 19 maja.