moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Bitwa Warszawska, dzień piąty: Bolszewika goń!

Wynik rozpoczętej 16 sierpnia ofensywy znad Wieprza przekroczył oczekiwania. Oficerowie sztabowi nie wierzyli w spływające z frontu raporty. Żołnierzy również zdumiewało tempo marszu w głąb pozycji wroga, który jeszcze przed chwilą wydawał się nie do pokonania. Bitwa Warszawska była rozstrzygnięta, a wojna weszła w fazę przesilenia, które doprowadziło do polskiego triumfu.


Spieszeni ułani 3 szwadronu 3 Pułku Ułanów w okopach 1920 rok. Reprodukcja Piotr Korczyński

Grupa operacyjna, specjalnie utworzona do przeprowadzenia uderzenia znad Wieprza i dowodzona osobiście przez Józefa Piłsudskiego, wieczorem 16 sierpnia zajęła między innymi Włodawę, Wohyń i Garwolin. Polska kawaleria wysunęła się jeszcze dalej, bo do Wiązownej. Krwawa bitwa, jaką przez kilka dni toczono na przedpolu Warszawy, zmieniła się w pościg za uciekającym wrogiem. Większe starcia były rzadkością. Takie stoczyła m.in. 21 Dywizja Piechoty, która zmuszona była przełamać bolszewickie pozycje pod Kockiem i w trakcie przekraczania Wieprza.
Wiktoria z marszu

17 sierpnia przyniósł to samo zawrotne tempo. Polskie jednostki na całej linii frontu ścigały uciekającego wroga. 3 Dywizja Piechoty Legionów z Włodawy pomaszerowała na Brześć; IV Brygada Jazdy, Ochotnicza Brygada Jazdy i 1 Dywizja Piechoty Legionów dotarły do Białej i Międzyrzeca. 21 Dywizja Piechoty zajęła Siedlce, a 16 Pomorska Dywizja Piechoty znalazła się pod Kałuszynem. W końcu 14 Dywizja Piechoty Wielkopolskiej dopadła lewe skrzydło sowieckiej 16 Armii. Bez większego trudu przełamała opór nieprzyjaciela i dotarła do Mińska Mazowieckiego, gdzie spotkała się z 15 Dywizją Piechoty, pędzącą bolszewików od strony przedmościa warszawskiego. Tak sierżant Janusz Sopoćko z 14 Dywizji Piechoty opisał wrażenia z pierwszych dni ofensywy: „Las swojsko szumi. Kilkanaście par rąk podniesionych do góry, łby, przyodziane mimo gorąca w brudne czapy ze sztucznego baranka, oczy bezmyślne i przerażone i krzyk: pan zdajuś! W zapamiętaniu ktoś strzela dalej, postacie ze wzniesionymi rękami padają na kolana, 'pan zdajuś' przechodzi w paniczny ryk […] Jeńców mamy co najmniej trzykrotnie więcej niż jest nas. Tłum ten maszeruje za nami. Zza lasu jedzie oklep na koniu uśmiechnięta dziewucha wiejska; kiecka wysoko podkasana; czerwone opalone nogi odznaczają się na ciemnych bokach szkapiny. W ręku trzyma straszną broń chłopską – widły. Prowadzi do swoich, polskich żołnierzy trzech jeńców. Znalazła ich w stodole, kryjących się w sianie. «A przyjdźta do wsi po ich karabiny!»”. „Nike z widłami” była dopiero pierwszym zwiastunem entuzjazmu, z jakim polskich żołnierzy witali oswobodzeni z „bolszewickiego raju” ludzie.


Mapa pochodzi z publikacji „Wojna 1920” Wydawnictwa Demart.

Boje 5 Armii

Dowodzący sowieckimi wojskami Michaił Tuchaczewski zrozumiał wreszcie powagę sytuacji po zwrocie zaczepnym Piłsudskiego nad Wieprzem, ale nie był jeszcze w stanie przewidzieć jego skutków. Bardziej też zajęty był tym, co działo się z jego wojskami walczącymi z 5 Armią gen. Władysława Sikorskiego. A na tym odcinku frontu sytuacja także zmieniła się diametralnie. Mimo że 5 Armia była słabsza od sił Frontu Zachodniego, które miała przed sobą, od 14 sierpnia śmiało szła znad Wkry do przodu. 15 sierpnia Polacy wypadem kawaleryjskim zajęli Ciechanów i zniszczyli radiostację sowieckiej 4 Armii, kompletnie dezorganizując jej łączność z resztą sił Tuchaczewskiego. Następnego dnia odbito Nasielsk. 17 sierpnia generał Sikorski rozkazał iść dalej za ciosem i nazajutrz jego żołnierze byli już niedaleko Orzyca i Narwi.


Przejazd czołgów Renault FT-17 przez Mińsk Mazowiecki. 17.08.1920 r. Źródło zdjęcia: Wojskowe Biuro Historyczne

Dowódca Frontu Zachodniego mógł jeszcze łatwo zgnieść polską 5 Armię, koncentrując własną 15 i 3 Armię oraz ściągając wysuniętą dalej na zachód 4 Armię. Lecz tym samym naraziłby się na całkowite otoczenie przez wojska polskie. Tuchaczewski liczył jeszcze na to, że na pomoc z południa przyjdą mu 12 Armia i 1 Armia Konna – oddane pod jego rozkazy z Frontu Południowo-Zachodniego, ale to były płonne nadzieje. Konarmia Budionnego uwikłana była wówczas w walkach na kierunku lwowskim i mimo jej legendarnej mobilności, nie miała szans dotrzeć z pomocą Tuchaczewskiemu. Okazało się, że inicjatywa strategiczna znalazła się po stronie Polaków, a Tuchaczewski zaczął tracić kontrolę i możliwości skutecznego dowodzenia podległymi sobie wojskami. Jedyne co mu pozostawało, to natychmiastowe wycofanie 15 i 3 Armii, by nie podzieliły losu 4 Armii, która skazana została właściwie na zagładę.


Mapa pochodzi z publikacji „Wojna 1920” Wydawnictwa Demart.

Bibliografia:

N. Davies, „Orzeł biały, czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920”, przeł. A. Pawelec, Kraków 1997
M. Sopoćko, „Mój pluton”, Warszawa 1937
„Wojna o wszystko. Opowieść o wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920”, pod red. W. Sienkiewicza, Warszawa 2010

 

 

 

Z okazji 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej przygotowaliśmy specjalne wydanie „Polski Zbrojnej”.

 

Mecenasem jednodniówki jest Polska Spółka Gazownictwa.

 

Zapraszamy do lektury!

 

 

 

 

 

 

Piotr Korczyński

autor zdjęć: Reprodukcja Piotr Korczyński, Wojskowe Biuro Historyczne, Wydawnictwo Demart

dodaj komentarz

komentarze


Krzyżacka klęska na polach grunwaldzkich
 
International Test
Szczyt NATO, czyli siła w Sojuszu
Roczny dyżur spadochroniarzy
Londyn o „Tarczy Wschód”
Polski Kontyngent Wojskowy Olimp w Paryżu
„Armia mistrzów” – sporty walki
„Operacja borelioza”
Ankona, czyli polska operacja we Włoszech
Operacja „Wschodnia zorza”
Jak usprawnić działania służb na granicy
Prezydent Warszawy: oddajmy hołd bohaterom!
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Silniejsza obecność sojuszników z USA
Z parlamentu do wojska
The Suwałki Gap in the Game
Incydent przy granicy. MON chce specjalnego nadzoru nad śledztwem
„Armia mistrzów” – lekkoatletyka
Medycy na poligonie
Tridon Mk2, czyli sposób na drona?
Partyzanci z republiki
Olimp gotowy na igrzyska!
„Armia mistrzów” – kolarstwo, łucznictwo, pięciobój nowoczesny, strzelectwo, triatlon i wspinaczka sportowa
Feniks – następca Mangusty?
Sejm podziękował za służbę na granicy
Rusza operacja „Bezpieczne Podlasie”
Jaki będzie czołg przyszłości?
Włoski Centauro na paryskim salonie
Awaria systemów. Bezpieczeństwo Polski nie jest zagrożone
Na ratunek… komandos
Pioruny dla sojuszników
Lotnicy pamiętają o powstaniu
Szczyt NATO: wzmacniamy wschodnią flankę
Hala do budowy Mieczników na finiszu
Bezpieczeństwo granicy jest również sprawą Sojuszu
Patrioty i F-16 dla Ukrainy. Trwa szczyt NATO
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Kmdr Janusz Porzycz: Wojsko Polskie wspierało i wspiera sportowców!
Formoza. Za kulisami
Szczyt NATO w Waszyngtonie: Ukraina o krok bliżej Sojuszu
Za zdrowie utracone na służbie
Posłowie o efektach szczytu NATO
„Armia mistrzów” – sporty wodne
Posłowie wybrali patronów 2025 roku
Spadochroniarze na warcie w UE
Most III, czyli lot z V2
Nie wierzę panu, mister Karski!
Zabezpieczenie techniczne 1 Pułku Czołgów w 1920
Ciężko? I słusznie! Tak przebiega selekcja do Formozy
Paryż – odliczanie do rozpoczęcia igrzysk!
Letnia Bryza na Morzu Czarnym
Kaczmarek z nowym rekordem Polski!
Terytorialsi w gotowości do pomocy
Specjalsi zakończyli dyżur w SON-ie
W Sejmie o zniszczeniu Tupolewa
Prezydent Zełenski w Warszawie

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO