moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Szare Szeregi przeciwko UB

Do działania natchnęła ich lektura „Kamieni na szaniec”. Tak jak słynni warszawscy harcerze postanowili odbić aresztowanego kolegę. Dzięki znakomicie zaplanowanej akcji Szarym Szeregom udało się z łowickiego więzienia UB uwolnić około 80 osób. I to bez choćby jednego wystrzału.

– W połowie stycznia 1945 roku przez Łowicz przeszedł front sowiecki, struktury konspiracyjne po rozkazach ostatnich dowódców Armii Krajowej i Szarych Szeregów formalnie rozwiązywały się – wspomina ks. prałat Stefan Wysocki, ostatni żyjący uczestnik akcji. W czasie służby w Szarych Szeregach posługiwał się pseudonimem „Ignac”. Wkroczenie do Łowicza przedstawicieli władzy ludowej u boku Sowietów niemal natychmiast rozpoczęło falę represji. Mieszkańcy miasta położonego między Warszawą a Łodzią, a więc w przedwojennej Polsce Zachodniej, nagle odczuli na sobie takie same prześladowania, jakich doznawali już mieszkańcy wschodniej części kraju.

Masowe aresztowania, brutalne przesłuchania, szykany, wywózki na Sybir stały się narzędziem w walce o „nową Polskę”. Władza nie skończyła jeszcze wojny z Niemcami, nie zdążyła okrzepnąć, a już zaczęła zadawać ciosy dotychczasowym sojusznikom. Celem działań władz komunistycznych byli przede wszystkim członkowie organizacji i ugrupowań konspiracyjnych, w tym harcerze z Szarych Szeregów. Młodzi chłopcy, którzy w czasie okupacji niemieckiej zrywali propagandowe plakaty, malowali na murach patriotyczne hasła czy prowadzili rozpoznanie dla oddziałów partyzanckich, zostali „wrogami ludu”.

„Rudego” odbili? Odbijmy „Cyfrę”

Jedną z wielu ofiar szeroko zakrojonych aresztowań dokonywanych przez funkcjonariuszy UB był młody harcerz Zbigniew Feret „Cyfra”. Wtrącono go do więzienia przy ul. Kurkowej w Łowiczu za posiadanie odbiornika radiowego. Już w trakcie śledztwa zarzut rozszerzono. Harcerza Szarych Szeregów zupełnie bezpodstawnie oskarżono o współpracę z Gestapo.

– Wszyscy harcerze, członkowie Szarych Szeregów, byliśmy złączeni braterską więzią. Wszyscy czytaliśmy konspiracyjne wydania „Kamieni na szaniec”. Jak wielkie ta lektura odcisnęła na nas piętno przekonaliśmy się sami, kiedy aresztowano jednego z nas, Zbyszka Fereta „Cyfrę” – mówi ks. Wysocki. Podczas narady, gdy dyskutowali nad szansą odbicia kolegi z rąk UB, Kazimierz Chmielewski „Gryf” wypalił nagle: „Jak to, to „Rudego” w Warszawie odbili, a my „Cyfrę” tutaj zostawimy?”. – Te słowa przekonały nas wszystkich – wspomina „Ignac”.

Musieli działać szybko, zanim „Cyfra” wraz z innymi więźniami zostałby wywieziony na Syberię. Uczestników operacji podzielono na dwie grupy, nadano im wszystko mówiące nazwy „Akcja” i „Ubezpieczenie”. Pięcioosobowy oddział „Akcja” podszedł pod mury więzienia. Dwóch harcerzy przebranych było za milicjantów konwojujących trzech „bandytów”. Wcześniej Marian Szymański „Wędzidło” i Jerzy Miecznikowski „Wienciądz” przecięli druty telefoniczne, uniemożliwiając w ten sposób wezwanie pomocy przez obsadę więzienia.

Sukces bez wystrzału

Jeden z „milicjantów” podał przez wizjer dokument strażnikowi. Podejrzliwy wartownik zażądał dodatkowych wyjaśnień, ale uchylił drzwi. To wystarczyło. Harcerze siła wtargnęli na dziedziniec i rozbroili zaskoczonego funkcjonariusza. Grupa ruszyła w głąb więzienia, rozbrajając po drodze kolejnych strażników. Nagle Bogdan Józewicz „Grom” zasygnalizował uczestnikom przeprowadzającym akcję, że ktoś dobija się do bramy aresztu. Okazało się, że to dwaj ubecy, którzy przybyli po aresztantów. Harcerze nie stracili zimnej krwi i dalej odgrywali swoje role. Funkcjonariusze zostali wpuszczeni do środka, a następnie rozbrojeni.

Dużo bardziej niebezpieczna sytuacja wytworzyła się, gdy jeden z niezauważonych strażników rzucił się „Wędzidle” na plecy. Wywiązała się szamotanina. Milicjanci wyczuli swoją szansę i ruszyli funkcjonariuszowi na pomoc. Ostudził ich dopiero dźwięk przeładowywanej broni. Strzały nie były potrzebne.

Akcja trwała ok. 40 minut. Po obezwładnieniu całej załogi więzienia i dwóch niespodziewanych gości, z aresztu uwolniono prawie 80 osób. W celach zostawiono jedynie Niemców i volksdeutschów. Dla bezpieczeństwa „Cyfrze” polecono, by trzymał się na końcu grupy uwolnionych. Miało to zatrzeć wrażenie, że to właśnie on był celem akcji.

8 marca to nie tylko święto kobiet

Niestety, część uczestników postąpiła wyjątkowo lekkomyślnie i po udanym rozbiciu więzienia pozostała w mieście. Aresztowano „Wędzidłę” i „Wienciądza”, wraz z całymi rodzinami, a także Józefa Wolskiego „Jurka”. Ujęty został również „Gryf”, który jako członek grupy rozbrajającej był łatwo rozpoznawalny. Jeszcze gorzej postąpił Wojciech Tomczyk „Kmicic”, który zabrał ze sobą pistolety do szkoły, co również zakończyło się aresztowaniem.

„Gryf”, „Kmicic” i „Jurek” otrzymali wyroki śmierci, zamienione później na 10 lat więzienia. Nieletniemu wówczas „Gromowi” od razu zasądzono 10-letnią odsiadkę. Wyszli na wolność w 1947 roku na mocy amnestii. – NKWD i UB uważały nas za wyjątkowo niebezpieczny element i interesowały się naszym środowiskiem jeszcze w latach 50. minionego wieku. Nie potrafili sobie wyobrazić, jak chłopcy, w większości siedemnasto-, osiemnastoletni, byli w stanie zaplanować i wykonać z powodzeniem taką akcję – opowiada ks. Wysocki. – Przez wiele lat po wojnie spotykaliśmy się, składaliśmy sobie życzenia, przesyłaliśmy pocztówki z pozdrowieniami „z okazji 8 marca”. To jedyne, co mogliśmy zrobić, bo w tamtej epoce musieliśmy nabrać wody w usta. Niewtajemniczeni dziwili się, dlaczego mężczyźni składają sobie życzenia w tym dniu – dodaje.

Aleksander Szycht

autor zdjęć: ze zbiorów MWP

dodaj komentarz

komentarze

~Aleksander
1536881520
Podczas tej akcji najprawdopodobniej został uwolniony także mój pradziadek, jednak następnego dnia został złapany przez UB, a następnie zamordowany. Miejsce jego spoczynku do dziś nie jest znane...
18-D7-81-89
~Baska
1489697160
ciekawa historia :)
A1-15-C5-75

Nowa dostawa Homarów-K
 
Podejrzane manewry na Bałtyku
Terytorialsi z Dolnego Śląska najlepiej wysportowani
Odbudowa obrony cywilnej kraju
Posłowie za wypowiedzeniem konwencji ottawskiej
Dzień, który zmienił bieg wojny
„Różycki” zwodowany
Polki wicemistrzyniami Europy w szabli
NATO przechodzi do działania
Gen. Szkutnik o planach 18 Dywizji
Wyższe stawki dla niezawodowych
Ewakuacja Polaków z Izraela
Ratownik w akcji
Drukowanie dronów
Prawo dla kluczowych inwestycji obronnych
Polska z dodatkowym wsparciem sojuszników
Na Dolnym Śląsku „Wakacje z WOT” coraz popularniejsze
Śmierć gorsza niż wszystkie
Żołnierze WOT-u szkolili się w Słowenii
Pionierski dron
Szczyt w Hadze zakończony, co dalej?
Więcej na obronność, silniejsze NATO
Zbrodnia we wsi, której już nie ma
Generał „Grot” – pierwszy dowódca AK
Święto sportów walki w Warendorfie
Planowano zamach na Zełenskiego
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
GROM’s DNA
Policjanci w koszarach WOT
The Power of Infrastructure
Wypadek Rosomaka
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Pociski do FA-50 i nowe Rosomaki
Świat F-35
USA przyłączyły się do ataku Izraela na Iran
Szczyt NATO nie tylko o wydatkach na obronność
Sukcesy żołnierzy na międzynarodowych arenach
Bałtyk – wciąż bezpieczny czy już nie?
Historyczne zwycięstwo ukraińskiego F-16
Nie żyje żołnierz PKW Irak
Rodzinne ćwiczenia z wojskiem
Rosyjska maszyna Su-24 przechwycona przez polskie F-16
Specjalsi pod nowym dowództwem
Dekapitacyjne uderzenie w Iran
Inwestycja w żołnierzy
K2. Azjatycka pantera
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Podróż w ciemność
Pestki, waafki, mewki – kobiety w Polskich Siłach Zbrojnych
Marynarka świętuje i zaprasza na okręty
„Swift Response ‘25”, czyli lekka piechota w ciężkim terenie
Żołnierze z 10 Brygady Kawalerii Pancernej powalczą w IV lidze
Strażnicy polskiego nieba
Rakiety dla polskich FA-50
Flyer, zdobywca przestworzy
Musimy być szybsi niż zagrożenie
Pancerny kot w polskim wojsku
Pierwsze oficerskie gwiazdki
Żołnierze PKW Irak są bezpieczni
Policja ze wsparciem wojskowego Bayraktara
Kajakami po medale
Kadeci z NATO i z Korei szkolili się w Karkonoszach
Wybierz Wydarzenie Historyczne Roku

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO