Żołnierze zawodowi mogą już korzystać z profesjonalnej wojskowej pomocy prawnej, zarówno jeśli chodzi o prawo do obrony, jak i ochrony praw w określonych sytuacjach. Gdyby wojsko nie mogło jednak zapewnić takiego wsparcia, żołnierz może liczyć na zwrot kosztów, które poniósł, zatrudniając prawnika z rynku cywilnego. To zmiany, które wprowadziła ustawa o obronie ojczyzny.
Zgodnie z obowiązującą do 22 kwietnia 2022 roku ustawą pragmatyczną żołnierz zawodowy mógł liczyć na zwrot kosztów poniesionych na pomoc prawną jedynie wtedy, gdy wszczęte przeciwko niemu postępowanie przygotowawcze dotyczące przestępstwa popełnionego w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych zakończyło się prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu.
Szersza pomoc prawna
Ustawa o obronie ojczyzny wprowadziła w tym zakresie nowe rozwiązania. – Są one korzystne dla żołnierzy, bo gwarantują znacznie szerszą niż dotąd pomoc prawną w określonych przepisami sytuacjach. Obejmuje ona zarówno prawne wsparcie wojska, jak i zwrot kosztów w przypadku korzystania z prawników spoza wojska – mówi płk Krzysztof Jewgiejuk, przewodniczący Konwentu Dziekanów Korpusu Oficerów Zawodowych.
Szczegóły nowych rozwiązań, w tym tryb postępowania w takich sprawach oraz zasady zwrotu kosztów poniesionych przez żołnierza na pomoc prawną, określa rozporządzenie ministra obrony z 26 maja tego roku.
Kiedy zatem żołnierz może liczyć na bezpłatną pomoc prawną wojska? Przepisy zakładają, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach, kierując się dobrem służby, wojsko może zapewnić takie wsparcie w trakcie postępowania karnego o przestępstwo popełnione w związku z wykonywaniem zadań służbowych. W przypadku, gdy wszczęte przeciwko żołnierzowi takie postępowanie zakończy się prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu albo wyrokiem uniewinniającym, może on wnioskować o zwrot kosztów, które poniósł, zatrudniając sam prawnika.
Pomoc prawna będzie przysługiwała także wtedy, gdy żołnierz będzie uczestniczył w postępowaniu w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego. Chodzi tu o konkretne przepisy Kodeksu karnego dotyczące: naruszenia nietykalności cielesnej (art. 222), czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego (art. 223) lub znieważenia funkcjonariusza podczas pełnienia obowiązków i w związku z nimi (art. 226).
Zgodnie z przepisami, jeśli wojsko nie będzie w stanie zapewnić żołnierzowi wsparcia wojskowych prawników i skorzysta on z pomocy prawników cywilnych, będzie mógł potem otrzymać zwrot poniesionych kosztów.
Gdy znieważą żołnierza
Żołnierz będzie mógł więc skorzystać z pomocy prawnej np. w sytuacji, gdy zostanie znieważony obraźliwym komentarzem w internecie. Takich przypadków nie brakuje: internauci pogardliwie komentowali służbę polskich żołnierzy w Afganistanie, o czym pisaliśmy już dziesięć lat temu, dziś także można znaleźć w sieci wiele opinii obrażających mundurowych, którzy przez kilka miesięcy strzegli polsko-białoruskiej granicy.
Pomoc prawna z wojska będzie przysługiwać na pisemny wniosek żołnierza zawodowego, złożony do dowódcy jednostki wojskowej. We wniosku poza danymi osobowymi będą się musiały znaleźć także m.in. krótkie przedstawienie okoliczności sprawy, informacja o niekorzystaniu z obrońcy z urzędu oraz dokumenty z materiałów sprawy, takie jak np. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. W ciągu 14 dni dowódca poinformuje żołnierza o zleceniu udzielenia pomocy prawnej wojskowym prawnikom albo o braku możliwości zapewnienia takiej pomocy przez siły zbrojne.
autor zdjęć: st. szer. Piotr Pytel
komentarze