moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Militarny kształt polskiej niepodległości

Patriotyczne nastawienie ludności polskich ziem oraz jej działalność konspiracyjna pozwoliły w trakcie odzyskiwania przez nasz kraj niepodległości na szybkie przejęcie władzy oraz sformowanie wojska. Taki wniosek przewijał się w referatach drugiego dnia konferencji poświęconej „Militarnym aspektom odzyskania niepodległości”, zorganizowanej w Akademii Sztuki Wojennej w Rembertowie.

– Większość polskiej ludności na Kresach Północno-Wschodnich opowiadała się pod koniec I wojny światowej za włączeniem tych terenów do Polski – mówił prof. Janusz Odziemkowski z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, występując jako pierwszy prelegent podczas drugiego dnia konferencji na temat „Militarnych aspektów odzyskania niepodległości”.

 

Walki i dezercje

Profesor Odziemkowski podkreślił, że jesienią 1918 roku zaczęły powstawać polskie oddziały samoobrony, do których wstąpiło około 6 tys. ochotników. Oddziały te na przełomie 1918 i 1919 roku opanowały Wilno, z którego wycofywali się niemieccy żołnierzy, a następnie przeciwstawiły się nacierającej Armii Czerwonej. – Niestety, z powodu przeważających sił przeciwnika, 5 stycznia 1919 roku Polacy zostali zmuszeni do opuszczenia miasta – dodał profesor.

Część tych sił została rozbrojona, pozostałe przedostały się na terytorium Polski, a grupa około 450 żołnierzy sformowała oddział partyzancki pod dowództwem rtm. Władysława Dąbrowskiego. – To oni stoczyli 14 lutego 1919 roku zwycięską bitwę z bolszewikami pod Berezą Kartuską, którą uważa się za początek wojny polsko-bolszewickiej – zaznaczył historyk. Wilno zostało odzyskane podczas ofensywy polskiego wojska 19 kwietnia 1919 roku.

Uczestnicy konferencji poświęcili wiele uwagi tematom mniej chwalebnym, takim jak przypadki dezercji z polskich formacji wojskowych podczas I wojny. Mówiąc o tym problemie, mgr Tomasz Krok z WBH skupił się na historii kpt. Zygmunta Tarło-Mazińskiego, jednego z żołnierzy I Korpusu Polskiego. Korpus, dowodzony przez gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego, powstał w 1917 roku na Białorusi. Zgodnie z założeniami miał być skierowany do walki z Niemcami, jednak sytuacja na froncie oraz wewnętrzna w Rosji spowodowały, że walczył z bolszewikami. Wsławił się między innymi zajęciem Bobrujska w lutym 1918 roku oraz zdobyciem Mińska Litewskiego. – Podczas tych walk kpt. Tarło-Maziński, dowódca oddziału radiotelegraficznego przy sztabie Korpusu, miał oddalić się ze swojego oddziału, zabierając ze sobą sprzęt wojskowy – opowiadał mgr Krok. Informacja ta pojawiła się zarówno we wspomnieniach gen. Dowbora-Muśnickiego, jak i w zeznaniach niektórych żołnierzy.

Sprawa toczyła się przed wojskowymi sądami kilka lat. Zeznawali także świadkowie zaprzeczający dezercji oficera. Ostatecznie wycofano zarzuty o tchórzostwo i dezercję. – Został oskarżony jedynie o przywłaszczenie majątku oddziału, ale sąd wojskowy w Warszawie umorzył sprawę w 1923 roku – mówił prelegent. Obecny na konferencji dr Dominik Smyrgała, p.o. dyrektor Instytutu Historii Wojskowości i Służb Specjalnych ASzWoj, dodał, że takie sprawy bywały często niejednoznaczne i wymykały się jasnej kwalifikacji i ocenie.

Kadry II RP

Dr Jerzy Kirszak z WBH oraz IPN swoje wystąpienie poświęcił między innymi kryzysowi przysięgowemu, który doprowadził do likwidacji Legionów Polskich. – W lipcu 1917 roku część legionistów, w większości z I i III Brygady, związanych z Józefem Piłsudskim odmówiła złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec. Zostali internowani – opowiadał. Przysięgę złożyła natomiast większość żołnierzy II Brygady dowodzonej przez płk. Józefa Hallera. – Uważali oni, że odmowa przysięgi i zaprzestanie walki nie są dobrym rozwiązaniem. Lepiej wytrwać z bronią w ręku i budować formacje, które w przyszłości będą zaczątkiem polskiego wojska – wyjaśniał dr Kirszak. II Brygada weszła później w skład podporządkowanego Austrii Polskiego Korpusu Posiłkowego.

O działalności Józefa Piłsudskiego mówili inni referenci, w tym dr hab. Przemysław Olstowski, profesor Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk, który poświęcił swoje wystąpienie roli militarnej i politycznej Polskiej Organizacji Wojskowej. – POW była jedną z najpiękniejszych kart w dziejach polskiej walki o niepodległość – mówił historyk. Ta konspiracyjna organizacja niepodległościowa powstała w październiku 1914 roku w Królestwie Polskim. Jej żołnierze rekrutowali się z Polskich Drużyn Strzeleckich oraz ze Związku Strzeleckiego, a ich działaniami kierował Piłsudski. Początkowo POW zajmowała się dywersją i akcjami wywiadowczymi na terenach opanowanych przez Rosjan. – Ich zasługą jest przygotowanie kadr dla przyszłej polskiej armii, a także prowadzenie szkolenia wojskowego oraz działalności oświatowej, szczególnie na prowincji – wyliczał dr Olstowski.

W październiku i listopadzie 1918 roku członkowie POW uczestniczyli w przejmowaniu władzy na ziemiach polskich oraz w rozbrajaniu Niemców. – POW stała również na straży bezpieczeństwa powstającego państwa polskiego oraz pomagała w tworzeniu polskiej armii. Poza tym jej członkowie odegrali ważną rolę w Polsce międzywojennej – dodał historyk.

Historia i armia

Do tematu kształtowania polskich elit w II RP, w tym wojskowych, nawiązał Michał Kozłowski z WBH. Swoje wystąpienie poświęcił prof. Szymonowi Askenazemu, twórcy lwowskiej szkoły historycznej i jego uczniom. – Profesor przyczynił się do rozwoju badań nad polską historią. Można go nazwać ojcem duchowym Legionów Polskich, ponieważ ożywił i podbudował historyczne idee walki Józefa Piłsudskiego – argumentował, wskazując także na rolę uczniów historyka w walce zbrojnej o niepodległość Polski. – Gdy pracował we Lwowie przed I wojną, skupił wokół siebie blisko trzydzieści osób, które znalazły się później w szeregach armii oraz w czołówce polskiej historiografii, także wojskowej – mówił badacz. Największa kariera wojskowa i historyczna była udziałem gen. Mariana Kukiela, legionisty, żołnierza Polskich Sił Zbrojnych, historyka wojskowości. W niepodległej Polsce był m.in. zastępcą szefa Sztabu Generalnego WP oraz szefem Biura Historycznego SG.

Innym badaczem historii wojskowości ze szkoły prof. Askenazego był ppłk Bronisław Pawłowski, współtwórca i pierwszy dyrektor Centralnego Archiwum Wojskowego, który stworzył podstawy polskiej archiwistyki wojskowej. Z kolei mjr Eugeniusz Wawrzkowicz, współzałożyciel w 1922 roku Towarzystwa Badania Historii Obrony Lwowa i Województw Południowo-Wschodnich, uczestniczył m.in. w obronie Lwowa w 1918 roku oraz w wojnie polsko-ukraińskiej. Służył też w Korpusie Kadetów nr 1 we Lwowie. – Profesor Askenazy wobec swoich uczniów kładł nacisk na walkę o niepodległość, dlatego wychował nie tylko świetnych historyków, lecz także patriotów, którzy odegrali ważną rolę w odzyskaniu niepodległości, w jej utrzymaniu oraz w budowaniu polskiego państwa – zakończył Michał Kozłowski.

Konferencja w Akademii Sztuki Wojennej, będąca elementem obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, została objęta honorowym patronatem ministra obrony narodowej.

Naukowe obrady w Rembertowie zostały zorganizowane przez: Akademię Sztuki Wojennej, Wojskowe Biuro Historyczne, Instytut Pamięci Narodowej oddział w Szczecinie oraz Służbę Wywiadu Wojskowego.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Jagoda Gawliczek

dodaj komentarz

komentarze


Podejrzane manewry na Bałtyku
 
Posłowie za wypowiedzeniem konwencji ottawskiej
Szczyt w Hadze zakończony, co dalej?
Bezpieczniejsza Europa
Nowe zasady fotografowania obiektów wojskowych
Pociski do FA-50 i nowe Rosomaki
„Swift Response ‘25”, czyli lekka piechota w ciężkim terenie
Musimy być szybsi niż zagrożenie
GROM w obiektywie. Zobaczcie sami!
Śmierć gorsza niż wszystkie
Podróż w ciemność
Pułk Reprezentacyjny rekrutuje. Kto może dołączyć?
Dwa tygodnie „rozgryzania” Homara-K
Pancerny kot w polskim wojsku
Kajakami po medale
Kolejne czołgi K2 dla naszej armii
ORP „Necko” idzie do natowskiego zespołu
Żołnierze z 10 Brygady Kawalerii Pancernej powalczą w IV lidze
Miliardowe wsparcie dla PGZ
Broń przeciwko wrogim satelitom
Żołnierze PKW Irak są bezpieczni
Inwestycja w żołnierzy
Czarna Pantera celuje
Rodzinne ćwiczenia z wojskiem
Dekapitacyjne uderzenie w Iran
Policjanci w koszarach WOT
Nawrocki przedstawia kierownictwo BBN-u
Prezydent na wschodniej granicy
Pestki, waafki, mewki – kobiety w Polskich Siłach Zbrojnych
USA przyłączyły się do ataku Izraela na Iran
Drukowanie dronów
„Różycki” zwodowany
Wyższe stawki dla niezawodowych
Armia pomoże służbom na zachodniej granicy
Strategia odstraszania. Czy zadziała?
The Power of Infrastructure
Policja ze wsparciem wojskowego Bayraktara
Rosyjska maszyna Su-24 przechwycona przez polskie F-16
„Niegościnni” marynarze na obiektach sportowych w Ustce
Odbudowa obrony cywilnej kraju
Historyczne zwycięstwo ukraińskiego F-16
Flyer, zdobywca przestworzy
Cybermiasteczko na Festiwalu Open’er
Zbrodnia we wsi, której już nie ma
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Sukcesy żołnierzy na międzynarodowych arenach
Wypadek Rosomaka
Świat F-35
Planowano zamach na Zełenskiego
Prawo dla kluczowych inwestycji obronnych
Kadeci z NATO i z Korei szkolili się w Karkonoszach
Nie żyje żołnierz PKW Irak
Pracowity pobyt w kosmosie
Strażnicy polskiego nieba
11 lipca narodowym dniem pamięci o ofiarach rzezi wołyńskiej
Dzieci wojny
Żołnierze WOT-u szkolili się w Słowenii
Szczyt NATO nie tylko o wydatkach na obronność
Pierwsze oficerskie gwiazdki
Ewakuacja Polaków z Izraela
Generał „Grot” – pierwszy dowódca AK
Ratownik w akcji
BWP-1 – historia na dekady
Sejm zakończył prace nad nowelizacją ustawy o obronie ojczyzny. Teraz czas na Senat
Święto sportów walki w Warendorfie

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO