Kolejny numer „Kwartalnika Bellona” trafia do Czytelników w czasie poważnych zagrożeń stabilności międzynarodowego ładu. Zmiany w środowisku bezpieczeństwa Europy Środkowo - -Wschodniej, wynikające z agresywnej polityki Federacji Rosyjskiej, skłoniły państwa Sojuszu Północnoatlantyckiego do zweryfikowania sojuszniczej polityki odstraszania i obrony na wschodniej flance NATO.
Problem ten podejmuje mgr inż. Wojciech Fiderek w artykule „Połączone Dowództwo Wsparcia jako element polityki bezpieczeństwa NATO w Europie Środkowo- -Wschodniej”, który otwiera bieżący numer naszego czasopisma. Autor omawia zmiany w strukturach dowodzenia i kontroli Sojuszu, polegające na powołaniu Dowództwa Sił Połączonych NATO (Joint Forces Command – JFC) oraz Połączonego Dowództwa Wsparcia (Joint Support and Enabling Command – JSEC). Z badań wynika, że nowe struktury zapewniają sprawne przemieszczenie sił zbrojnych Sojuszu przez Ocean Atlantycki i następnie na granice państw europejskich na wschodniej flance. Autor podkreśla, że NATO potwierdziło swoje zdolności do adaptacji do zmieniającego się środowiska bezpieczeństwa.
Na kształtowanie międzynarodowych stosunków militarnych w istotnym stopniu wpływają siły zbrojne. Pisze o tym dr Ewa J. Sapierzyńska w artykule „Rola sił zbrojnych w kształtowaniu bezpieczeństwa międzynarodowego”. Autorka wskazuje na aktywność wojska w ramach sojuszy polityczno-wojskowych, współpracy z innymi partnerami na rzecz utrzymania pokoju oraz budowania bezpieczeństwa międzynarodowego. Podkreśla, że siły zbrojne, biorąc udział w operacjach wymuszania i utrzymania pokoju, nie tylko wykonują zadania bojowe, lecz także oddziałują na lokalne społeczeństwo i budują pozytywny wizerunek naszego kraju.
Do obowiązków państwa należy zapewnienie bezpieczeństwa jego ludności bez względu na źródło pochodzenia zagrożenia czy okoliczności jego wystąpienia. Doktor Bogumiła Pawlaczyk w artykule „Formalnoprawne aspekty działania obrony cywilnej w Polsce” analizuje ustawę o ochronie ludności i obronie cywilnej z 5 grudnia 2024 roku. Autorka podkreśla, że ustawa ta ma charakter kompleksowy i obejmuje swoimi regulacjami działania związane z ochroną ludności w czasie pokoju, kryzysów, stanów nadzwyczajnych oraz wojny. Konstytuuje system ochrony ludności w naszym kraju, pozwalający na optymalne wykorzystanie istniejących zasobów, obejmujących w szczególności potencjał Państwowej Straży Pożarnej, ochotniczych straży pożarnych, struktur zarządzania kryzysowego, systemu powiadamiania ratunkowego, Państwowego Ratownictwa Medycznego oraz organizacji pozarządowych.
Wykorzystywaniu sztucznej inteligencji w bezzałogowych systemach powietrznych jest poświęcony artykuł „Wpływ sztucznej inteligencji na rozwój nowoczesnych systemów bezzałogowych” autorstwa gen. dyw. w st. spocz. pil. dr. hab. Leszka Cwojdzińskiego. Autor wskazuje że rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji pozwalają zwiększyć autonomiczność, efektywność operacyjną i zdolności rozpoznawcze bezzałogowych systemów walki. Sztuczna inteligencja może także integrować i priorytetyzować informacje z różnych źródeł, czyli zarządzać danymi, tym samym ułatwiać dowódcom podejmowanie decyzji. Umożliwia również fuzję danych z różnych platform, np. bezzałogowych statków powietrznych, okrętów czy pojazdów lądowych, co pozwala na utworzenie spójnego obrazu sytuacji operacyjnej. Autor zwraca uwagę na kwestie etyki, bezpieczeństwa i odpowiedzialności, które łączą się z wykorzystywaniem i rozwojem nowych technologii. Podkreśla, że ważny element kontroli nad sztuczną inteligencją stanowią regularne audyty, pozwalają bowiem na ocenę skuteczności wdrożonych środków ochrony i ich zgodności z normami oraz regulacjami.
Operacje informacyjne prowadzone przez Rosję w Europie oraz Stanach Zjednoczonych analizuje prof. dr hab. Marek Wrzosek w artykule „Rosyjskie działania informacyjne – identyfikacja zasadniczych cech”. Autor na podstawie badań obszernego materiału źródłowego podejmuje próbę określenia charakterystycznych cech rosyjskich działań informacyjnych. Przedstawia je w trzech aspektach: jako cechy charakterystyczne rosyjskich operacji wpływu, jako przejawy rosyjskiej aktywności w polskiej przestrzeni informacyjnej oraz jako narracje na temat Polski w rosyjskiej propagandzie. Szczególny instrument w działalności informacyjnej Rosji stanowią operacje wpływu. Ze względu na duży zasięg stały się one jednymi z najpoważniejszych współczesnych wyzwań w obszarze bezpieczeństwa informacyjnego zarówno dla podmiotów władzy państwowej, jak i społeczeństwa.
Radzieckie i rosyjskie założenia doktrynalne dotyczące maskowania, a także ocena umiejętności ich implementowania w działaniach wojennych w przeszłości przez armię radziecką oraz obecnie przez wojska Federacji Rosyjskiej w Ukrainie – to zasadnicze problemy badawcze artykułu „Maskowanie w teorii i praktyce działań zbrojnych. Doświadczenia radzieckie i rosyjskie” autorstwa dr. hab. Adama Radomyskiego. Celowe stosowanie środków maskujących pozwala na wprowadzenie przeciwnika w błąd co do składu bojowego wojsk, ich rzeczywistej lokalizacji i planu działań. Autor stwierdza, że wojska rosyjskie umiejętnie wykorzystując ukrywanie, w tym kamuflaż, osiągają przewagę moralną i materialną nad przeciwnikiem. Ich odziaływanie na stronę ukraińską może być nagłe i niespodziewane i z czasem może się przełożyć na wygrywanie strać z mniejszym wysiłkiem. Z radzieckiej i rosyjskiej praktyki wynika, że maskowanie, jak żadne inne przedsięwzięcie, nie znosi szablonowości. Aby więc utrudnić przeciwnikowi wykrycie faktycznych zamiarów, Rosjanie wykorzystują bogaty wachlarz przedsięwzięć.
W artykule „Kultura strategiczna w naukach o bezpieczeństwie” dr hab. Adrian Mitręga analizuje relacje między kulturą strategiczną a naukami o bezpieczeństwie. Jak twierdzi, sposób prowadzenia wojny przez narody jest związany z ich kulturą strategiczną, ta zaś obejmuje zarówno emocjonalność państw (dumę narodową i prestiż), jak i ich egoizm (dążenie do realizacji interesów narodowych). Podejście takie daje holistyczny pogląd na kulturę strategiczną, ponieważ uwzględnia zarówno zmienne ideowe, jak i szczególne ograniczenia państw w systemie międzynarodowym.
Numer zamyka artykuł dr. hab. Dominika Smyrgały „The Yom Kippur War revisited: Did the West Fall Victim to Soviet Strategic Deception?”. Autor analizuje przyczyny niepowodzeń izraelskich służb wywiadowczych przed wybuchem wojny Jom Kippur. Konkluduje, że choć wydarzenie to jest dobrze zbadane z izraelskiej perspektywy, a wskazane przyczyny psychologiczne i systemowe są przekonujące, dostępne prace nie wyjaśniają wszystkich aspektów strategicznego zaskoczenia Sił Obronnych Izraela (IDF). Wciąż brakuje analiz dotyczących pracy wywiadu przeciwnika, możliwego zmylenia izraelskiego przywództwa politycznego i wojskowego oraz szerszego kontekstu zimnej wojny.
Życzymy inspirującej lektury i zachęcamy do publikowania swoich przemyśleń na łamach naszego czasopisma.
