Zgodnie z decyzją Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari dla utrwalenia dziedzictwa tradycji 21 Brygada Strzelców Podhalańskich utożsamiła się z Samodzielną Brygadą Strzelców Podhalańskich spod Narwiku.


6 listopada 2013 roku na terenie 21 Batalionu Logistycznego w Rzeszowie odbyła się uroczystość utożsamienia 21 Brygady Strzelców Podhalańskich z Samodzielną Brygadą Strzelców Podhalańskich Spod Narwiku (1939–1940). Zgodnie z ceremoniałem wojskowym Sił Zbrojnych RP wiązała się ona z przekazaniem Orderu Wojennego Virtuti Militari, którym był odznaczony przez gen. Władysława Sikorskiego  za kampanię norweską i walki pod Narvikiem w 1940 r. sztandar Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich i przypięciem go do płata sztandaru 21 Brygady Strzelców Podhalańskich.

Niestety historyczny sztandar Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, dowodzonej w 1940 roku przez gen bryg. Zygmunta Bohusza-Szyszko, spłonął podczas walk w Normandii w sierpniu 1944 roku. Dlatego w czasie uroczystości dokonano samego przypięcia repliki Orderu Wojennego VM do sztandaru 21 Brygady Strzelców Podhalańskich.

Odznaczenia sztandaru podhalańczyków dokonał kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari kpt. w st. spocz. Stanisław Sudyka w towarzystwie dowódcy 21 BSP płk dypl. Wojciech Kucharskiego. Kapitan Sudyka decyzją kapituły został upoważniony do przypięcia orderu. Jest on „Honorowym Podhalańczykiem” oraz weteranem walk z czasów II wojny światowej. Za swoje dokonania wojenne został wyróżniony tym najwyższym odznaczeniem.

– Uroczystość utożsamienia kończy cały proces przejmowania tradycji jednostek górskich i podhalańskich przez brygadę. Przypięcie Orderu Wojennego Virtuti Militari jest ukoronowaniem tego procesu oraz najwyższym wyróżnieniem dla żołnierzy brygady – podkreślił płk Wojciech Kucharski, dowódca 21 BSP.

W ceremonii wzięli udział przedstawiciele władz wojewódzkich i samorządowych, służb mundurowych, młodzież strzelecka oraz zaproszeni goście.

Jednym z punktów uroczystego apelu było wręczenie insygniów tytułu „Honorowego Podhalańczyka”, którymi są kapelusz strzelca i ciupaga podhalańska dla płk. dypl. Zbigniewa Winiarskiego −szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Rzeszowie.

Uroczystość była tez świetną okazją do wręczenia odznaczeń żołnierzom brygady. Za zasługi męstwa i odwagi w czasie działań bojowych przeciwko atakom terroryzmu podczas użycia Sił Zbrojnych RP poza granicami państwa Krzyżem Wojskowym odznaczony został st. szer. Piotr Leśniak. Żołnierzy odznaczono także medalami za długoletnią służbę.

Po defiladzie pododdziałów jednostek 21 BSP, które wzięły udział w uroczystości, odbył się pokaz kawaleryjski z elementami umundurowania i wyposażenia Kawalerii II RP w wykonaniu szwadronu „Podkarpacie” , który wystąpił w barwach 20 Pułku Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego.    

Dodatkowo goście w klubie brygady mogli uczestniczyć w  Otwarciu wystawy „Od Wiktorii Wiedeńskiej do III RP”, którą przygotował Dowódca Szwadronu „Podkarpacie” Jan Urban.

* * *

Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich (1939−1940)

Formowanie brygady zaczęło się 9 lutego 1940 r. na terenie obozu ćwiczeń w Goetguidan, w związku z projektem interwencji w wojnie sowiecko-fińskiej.

Brygada otrzymała swój sztandar wojskowy ufundowany przez ks. biskupa polowego Wojska Polskiego Józefa Gawlinę 10 kwietnia 1940 roku we Francji. Sztandar z rąk Wodza Naczelnego gen. Władysława Sikorskiego przyjął dowódca SBSP płk Zygmunt Bohusz-Szyszko. Cztery dni później zapadła decyzja wysłania brygady podhalańskiej do Norwegii. Przystępując do walki w Norwegii, brygada liczyła około 4800 żołnierzy. Dowództwo umieściło swoje stanowisko w Borkenes.

Podhalańczycy w pierwszej fazie działań wykonali dwa natarcia: 2 Batalionem płk. Władysława Deca na Ankenes − Nyborg, oraz 1 Batalionem mjr. Wacława Kobylańskiego − na wieś Beisfjord. Wojska sprzymierzonych pozbawione osłony i wsparcia lotniczego, artylerii okrętowej, działały w bardzo trudnych warunkach przeciwko doborowym jednostkom niemieckim. W krytycznej fazie natarcia operacji narwickiej groziła katastrofa, jednakże podhalańczycy wytrwali na swoich pozycjach. Zajęcie przez nich pozycji nad Beisfjordem zagroziło Niemcom w Narwiku. Pod naporem żołnierzy SBSP Niemcy przystąpili do odwrotu. 28 maja 1940 r. bitwa o miasto i port Narvik, zakończyła się jego zdobyciem.

Samodzielną Brygadę Strzelców Podhalańskich wysłano ponownie do obrony tzw. „reduty bretońskiej”, w rejonie Dol-Comburg, na południe od Rennes. W tym czasie kampania francuska dobiegła Odznaka Pamiątkowa SBSP rozproszeniu.

Za kampanię norweską Sztandar Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich został odznaczony 21 lipca 1940 r. w Szkocji przez Naczelnego Wodza Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 8807) dekretem nr 181/V/40 z 19 lipca 1940 r. Żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich byli pierwszymi, których uhonorowano krzyżem Virtuti Militari. 21 lipca 1941 r. aktu wręczenia orderów dokonał gen. Władysław Sikorski. Za szczególne męstwo żołnierzy w tym dniu odznaczono również sztandar brygady.

Źródło: kpt. Konrad Radzik