Świtem 1 września 1939 roku hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę. Koncentryczne uderzenie przełamało polskie linie obrony i umożliwiło marsz w kierunku Warszawy. Tak rozpoczął się największy konflikt w dziejach świata. Uczestniczyły w nim 72 państwa i ponad 110 milionów żołnierzy. Trwająca 6 lat II wojna światowa pochłonęła od 50 do ponad 70 milionów istnień.
1 września 1939, Niemcy wkraczają do Polski (propagandowe zdjęcie pozowane).
„Obywatele Rzeczypospolitej! Nocy dzisiejszej odwieczny wróg nasz rozpoczął działania zaczepne wobec państwa polskiego. Cały naród polski, pobłogosławiony przez Boga, w walce o swoją świętą i słuszną sprawę, zjednoczony z armią, pójdzie ramię przy ramieniu do boju i pełnego zwycięstwa”, brzmiała odezwa prezydenta Ignacego Mościckiego wydana 1 września 1939 roku.
Tego dnia o świcie Niemcy uderzyły na Polskę z zachodu, północy i południa. Miejscem, gdzie zaczęła się II wojna światowa, zdaniem wielu historyków, był 15-tysięczny Wieluń, miasteczko położone 21 kilometrów od granicy z III Rzeszą. Pierwsze bomby zrzucone przez samoloty 4 Floty Powietrznej Luftwaffe spadły na miasto o 4.35. Wieluń został prawie doszczętnie zniszczony, zginęło kilkuset mieszkańców. Nalot miał być sprawdzianem taktyki niemieckich pilotów oraz sposobem siania paniki wśród cywili.
W tym samym czasie nastąpił atak na Tczew. Niemieckie lotnictwo zbombardowało dworzec i okolice mostów: drogowego i kolejowego, łączących III Rzeszę z Prusami Wschodnimi. – Miało to uniemożliwić Polakom zniszczenie przeprawy na Wiśle, zaminowanej przez polskich saperów – mówi dr Jarosław Czerwiński, historyk specjalizujący się w dziejach II wojny.
Niemieckie samoloty zniszczyły przewody odpalające ładunki. Na szczęście saperom udało się ponownie przygotować materiały wybuchowe i o 6.00 rozpoczęli niszczenie mostów. Wówczas już od ponad godziny niemiecki pancernik „Schleswig-Holstein” kotwiczący w kanale portowym na wysokości Twierdzy Wisłoujście, prowadził ostrzał polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.
Niemiecki plan ataku na Polskę przewidywał wojnę błyskawiczną. Koncentryczne uderzenie ze Śląska, Prus Wschodnich i Pomorza Zachodniego przełamało polskie linie obrony i umożliwiło marsz w kierunku Warszawy. Luftwaffe bombardowało szlaki komunikacyjne, polskie oddziały i miasta. „Zniszczenie Polski jest naszym pierwszym zadaniem. Bądźcie bez litości, bądźcie brutalni” – taki rozkaz wydał w sierpniu 1939 roku swoim dowódcom Adolf Hitler, przywódca III Rzeszy.
Do wojny przeciwko Polsce Hitler rzucił ponad 1,8 mln żołnierzy uzbrojonych w 11 tys. dział, 2,8 tys. czołgów i 2 tys. samolotów. Naszych granic broniło 950 tys. żołnierzy, dysponujących zdecydowanie mniejszą ilością uzbrojenia: 4,8 tys. działami, 700 czołgami i 400 samolotami.
3 września związane z Polską układami sojuszniczymi Wielka Brytania i Francja przystąpiły do wojny z Niemcami. – Niestety za dyplomatycznymi zabiegami nie poszły działania zbrojne – podaje historyk.
Postępujące szybko oddziały niemieckie 8 września dotarły pod Warszawę. Uderzenie zostało zatrzymane na pewien czas dzięki bitwie nad Bzurą, gdzie polskie oddziały pod dowództwem gen. Tadeusza Kutrzeby uderzyły na Wehrmacht. – Walki te opóźniły kapitulację Warszawy i związały wojska niemieckie, umożliwiając wycofanie się polskich oddziałów do Małopolski – podkreśla badacz.
Naszą klęskę przypieczętował atak Armii Czerwonej 17 września. Łamiąc polsko-sowiecki pakt o nieagresji, granice przekroczyło ok. 1,5 mln żołnierzy rosyjskich. Realizowali oni ustalenia paktu Ribbentrop-Mołotow dotyczące IV rozbioru Polski. Po sowieckim ataku prezydent z rządem i marszałkiem Edwardem Rydzem-Śmigłym, naczelnym wodzem, przekroczyli granicę rumuńską, gdzie zostali internowani.
Samotnie walcząca z dwoma najeźdźcami Polska musiała ponieść klęskę. Do 28 września bohatersko broniła się Warszawa, a do 2 października załoga Helu. Kampanię wrześniową zakończyła kapitulacja cztery dni później pod Kockiem oddziałów Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga, które przedzierając się w kierunku stolicy toczyły boje z Wehrmachtem i Armią Czerwoną.
Bilans wrześniowych walk to ponad 70 tys. polskich żołnierzy zabitych, przeszło 150 tys. rannych i ponad 600 tys. w niewoli. Około 70 tys. żołnierzy polskich przekroczyło granicę Rumunii i Węgier, na Litwę i Łotwę przedostało się ich około 18 tysięcy. Ze strony niemieckiej poległo i zostało rannych około 45 tys. żołnierzy, wśród Sowietów było 10 tys. zabitych i rannych.
Na okupowanych polskich ziemiach Niemcy i Sowieci wprowadzili terror i eksterminacje. Jednocześnie już we wrześniu powstały w kraju pierwsze struktury konspiracyjne, zalążki przyszłego podziemnego państwa i Armii Krajowej.
Atak na Polskę rozpoczął II wojnę światową, największy i najkrwawszy konflikt zbrojny w historii ludzkości. Walki objęły prawie całą Europę, część Azji, Afryki i Bliskiego Wschodu. Uczestniczyły w nich 72 państwa i około 110 mln żołnierzy. Podczas wojny śmierć poniosło od 50 do ponad 70 mln osób. Zginęło też od 5,6 do 5,8 mln obywateli polskich, czyli przeszło 17 proc. ludności kraju przed wojną. Straty te ujęte procentowo w stosunku do liczby ludności były największe na świecie.
Z okazji 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej przygotowaliśmy specjalne wydanie „Polski Zbrojnej”. Będzie można je otrzymać podczas rocznicowych obchodów.
Mecenasami jednodniówki są: Polska Fundacja Narodowa, Polska Grupa Zbrojeniowa i Polska Spółka Gazownictwa. Partnerem wydania jest Przystanek Historia Centrum Edukacyjne IPN im. Janusza Kurtyki.
Nasze wydawnictwo jest też dostępne w angielskiej wersji językowej.
Zapraszamy do lektury!
autor zdjęć: Wikipedia; grafiki: Paweł Kępka
komentarze