W dzisiejszej armii struktury drużyn i plutonów nie mogą być niezmienne. Trzeba je dopasowywać do nowoczesnego sprzętu i uzbrojenia.

Dla plutonów zmotoryzowanych wojsk zmechanizowanych w Rosomakach jest za mało miejsca. W przedziale desantowym może przebywać sześciu żołnierzy. Jeżeli podczas działań bojowych każdy zabierze ze sobą jednostkę ognia, zapas wody, żywności i plecak z podstawowym wyposażeniem, to będzie problem, bo wszyscy nie zmieszczą się w transporterze. Uzbrojenie i amunicja leżą pod nogami piechoty. Ponadto po wyjściu z wozu żołnierze nie mają łączności z transporterem, a dowódcy, którzy zostają wewnątrz, nie widzą, co się dzieje na polu walki. Największe kłopoty dotykają drużyny wsparcia.

To tylko niektóre z problemów. Gdy dodać do tego, że plutony nie są wyposażone w jakikolwiek środek przeciwpancerny, a ich dowódcy nie mogą jechać w jednym wozie ze swoimi radiotelefonistami, ponieważ nie ma dla nich miejsca, to nasuwa się jeden wniosek: trzeba coś z tym zrobić.

Bieg z moździerzem

Dowódcy plutonów i drużyn postulują o wprowadzenie zmian nie tylko w sprzęcie i strukturze, lecz także w etatach. Nie najlepszym pomysłem jest łączenie przez jednego żołnierza w plutonie kilku funkcji. I na przykład, gdy w czasie walki ktoś zostanie ranny, to ratownik, który znajduje się w składzie obsługi granatnika Mk-19, nie wie, czy ma udzielać pomocy, czy prowadzić ostrzał.

Obecnie w plutonie są dwa stanowiska podoficerskie (dowódcy drużyn). Zdaniem dowódców plutonów to jednak dowódca załogi powinien być starszy stopniem i stanowiskiem. On bowiem odpowiada za prowadzenie pojazdu, wybieranie bezpiecznej drogi marszu i ma główny środek ogniowy.

Według praktyków, użycie ofensywne drużyny wsparcia na polu walki jest trudne. Jej transporter, tak jak wszystkie w plutonie, jest wyposażony w armatę 30-milimetrową. Dowódcy różnych szczebli od dawna postulują, aby wozem drużyny wsparcia była znacznie tańsza „bazówka” z obrotnicą, na której można montować granatnik Mk-19, co teraz jest niemożliwe. Granatnika używa się zatem tylko na zewnątrz, a wówczas przestaje być bronią ofensywną. Trudno bowiem sobie wyobrazić, żeby dwóch żołnierzy obsługi biegło za nacierającymi kolegami i dźwigało, oprócz uzbrojenia i wyposażenia indywidualnego, 35-kilogramowy sprzęt oraz jego podstawę. A nawet gdyby z takim bagażem zdołali się rozpędzić, to i tak zabraknie kolejnego człowieka, który biegłby za obsługą ze skrzynkami z amunicją. Przypomnijmy, że jeden z żołnierzy tej obsługi pełni dodatkowo funkcję ratownika… Podobnie jest z moździerzem. Z takich samych powodów nie można go użyć w natarciu. Drużyna wsparcia zatem z konieczności staje się na polu walki narzędziem defensywnym. Przydaje się podczas działania plutonu w obronie, w znacznie mniejszym stopniu sprawdza się w ataku czy akcjach ofensywnych w działaniach asymetrycznych.

Jak dowiedzieliśmy się w Szefostwie Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych Dowództwa Wojsk Lądowych, w marcu 2012 roku producent KTO, Wojskowe Zakłady Mechaniczne w Siemianowicach Śląskich, konsultował się z użytkownikami transporterów i teraz przygotowuje do tych wozów uniwersalny uchwyt na MK-19 i LM-60 oraz pracuje nad możliwością mocowania tego sprzętu w Rosomakach w miejscu dowolnego siedziska w przedziale desantowym.

W wyjaśnieniach udzielonych redakcji „Polski Zbrojnej” czytamy, że „uchwyty w odpowiedniej ilości zostaną zakupione i przekazane do jednostek po pozytywnym odbiorze technicznym”. Niestety żadnej daty nie podano.

Żołnierze plutonów zmotoryzowanych odpowiadają, że nawet w najlepszych uchwytach uzbrojenie ciężko będzie zmieścić w wozie, w którym i tak jest mało miejsca. A jeżeli na siedziskach zamontuje się uzbrojenie, to gdzie usiądą żołnierze?

Eksperyment na linii

W 2009 roku przeprowadzono kilka eksperymentów mających na celu ustalenie, w której drużynie plutonu powinny znaleźć się moździerz i granatnik. Trzeba też było zdecydować, z których ludzi i z jakiej broni pluton ma zrezygnować, by – dysponując ograniczonym miejscem w czterech Rosomakach – mógł zmieścić swój oręż i jego obsługę.

W 7 Batalionie Strzelców Konnych Wielkopolskich utworzono wówczas pluton eksperymentalny o zmienionej strukturze w stosunku do istniejącej w pozostałych pododdziałach oraz przeprowadzono kilkumiesięczne szkolenie testujące proponowany etat plutonu. Na łamach „Polski Zbrojnej” (numer 40 z 4 października 2009 roku) chwaliliśmy Dowództwo Wojsk Lądowych, że nie próbowało rozkazami zza biurka narzucać nowych rozwiązań, lecz w porozumieniu z tak zwanymi dołami (dowódcami kompanii, plutonów i drużyn) starało się opracować optymalną koncepcję składu i funkcjonowania nowoczesnych pododdziałów. Okazało się, że te pochwały były na wyrost.

Porucznik Jacek Ćwięka, dowódca plutonu eksperymentalnego, powiedział wówczas, że idea zmian jest bardzo dobra nie tylko ze względu na wzmocnienie siły ognia plutonu. „W proponowanym etacie dowódca załogi Rosomaka ma bowiem mieć stopień podoficera. Taka zmiana stworzy wielu bardzo dobrym starszym szeregowym możliwość awansu”, powiedział porucznik w 2009 roku. Niestety, zapowiadane zmiany wprowadzono częściowo. I chociaż dowódca Rosomaka faktycznie jest teraz podoficerem, to nie spełniono innego wniosku – aby był starszy stopniem od dowódcy desantu i pełnił jednocześnie funkcję dowódcy drużyny.

Dowódcą kompanii, w której prowadzono eksperyment, był wówczas kapitan Damian Kidawa. W wypowiedzi dla „Polski Zbrojnej” chwalił propozycję wprowadzenia do wyposażenia plutonów jednego wozu z obrotnicą i granatnikiem zamiast Rosomaka z działkiem. Ten pomysł jednak też nie został wprowadzony. Kapitan Damian Kidawa jest dzisiaj szefem sekcji operacyjnej 7 Batalionu. W 17 Wielkopolskiej Brygadzie Zmechanizowanej uważa się go za doskonałego planistę i taktyka.

W 2009 roku, po zakończeniu eksperymentu z plutonem zmotoryzowanym, spisał wnioski. Z rozgoryczeniem wspomina jednak wizytę u przełożonych w tej sprawie: „Pojechaliśmy do Warszawy prezentować wyniki eksperymentu. Razem ze mną byli przedstawiciele 12 Dywizji ze Szczecina i 15 Brygady Zmechanizowanej, gdzie też testowano nowe struktury plutonów. Chcieliśmy przekazać nasze uwagi na ten temat, ale prowadzący seminarium już na wstępie zakomunikował, że wszystkie zmiany są klepnięte i możemy przedyskutować nasze wnioski, ale nie mają już one żadnego znaczenia”.

Góra swoje, doły swoje

Na linii praktycy – sztabowcy cały czas są spore zakłócenia. Góra dostrzega problem, ale nie bardzo chce słuchać tego, co proponują ludzie z niskich szczebli dowodzenia. Istnieje obawa, że wprowadzone zostaną rozwiązania, które nie sprawdzą się i zaraz po wejściu w życie będą musiały zostać zmienione.

W wyjaśnieniach dla „Polski Zbrojnej” napisano na przykład, że obecnie sprawdzana jest możliwość integracji wieży Hitfist 30 Rosomaka z wyrzutnią przeciwpancernych pocisków kierowanych Spike. Dowódcy plutonów dziwią się takiemu rozwiązaniu.

„Takie próby nie zakończą się powodzeniem. Wieże, nawet bez wyrzutni, i tak są przeciążone”, mówi porucznik, który woli pozostać anonimowy. Dodał, że powszechnie wiadomo, iż jedną z najczęstszych usterek, do których dochodziło w Afganistanie, było przegrzewanie się napędów wież.

W kraju ten problem nie występuje w takiej skali ze względu na mniejszą eksploatację sprzętu w czasie pokoju.

Dowództwo Wojsk Lądowych znalazło też sposób na ciasnotę panującą w Rosomakach. W nadesłanej korespondencji czytamy: „Rozmieszczenie drużyny na tak zwanym desancie przy opisanych zmianach konstrukcyjnych [chodzi o wspomniane uchwyty do Mk-19 i LM-60] zapewni postulowane warunki do przemieszczania się. Wyposażenie żołnierzy – plecaki oraz zapas żywności i wody – przewozi szef pododdziału na samochodzie”.

Taka propozycja również nie jest najlepiej oceniana przez dowódców praktyków. Argumentują oni, że kompania piechoty liczy ponad stu żołnierzy i nawet jeśli szef miałby zabrać tylko plecaki, to i tak ich nie zmieści na dwóch starach, nie wspominając o amunicji, żywności, siatkach maskujących oraz dodatkowym sprzęcie.

Zdaniem podpułkownika Rafała Miernika, dowódcy 7 Batalionu Strzelców Konnych Wielkopolskich, pluton zmotoryzowany nawet przez kilka dni może samodzielnie wykonywać zadanie bojowe w oddaleniu od sił głównych: „Nie wyobrażam sobie, żeby w sytuacji bojowej za czterema transporterami opancerzonymi mojego plutonu jechał samochód ciężarowy z plecakami i wyposażeniem żołnierzy”. Dodaje też, że musiałby prosić dowódcę brygady o dodatkowy KTO, który pełniłby funkcję opancerzonej ciężarówki. Taki scenariusz od razu uznał jednak za mało prawdopodobny do zrealizowania.

Afgańskie praktyki

Okazuje się, że można zmienić istniejący stan rzeczy. W Afganistanie obowiązywały inna struktura oraz wyposażenie plutonu. Każdy pododdział miał trzy Rosomaki z armatą kalibru 30 milimetrów, jeden bazowy z obrotnicą z możliwością montażu na niej granatnika lub innego rodzaju broni oraz dodatkowy KTO lub amerykański transporter MRAP dowódcy plutonu.

Plutony składały się z dwóch drużyn zmotoryzowanych (3+6), drużyny wsparcia (3+6) oraz ośmioosobowej drużyny dowodzenia (załoga wozu, ratownik, zastępca dowódcy plutonu, dowódca plutonu). Pododdział liczył 35 żołnierzy razem z dodatkowym radiotelefonistą, którzy mieli do dyspozycji pięć pojazdów. W plutonie w kraju jest 34 żołnierzy z czterema pojazdami. Ponadto w Afganistanie można było sobie pozwolić na zdemontowane pędników do pływania, żeby w ich miejsce zamontować schowki na żywność, wodę lub amunicję do moździerza. W kraju jest to niemożliwe.

Nie znaczy to jednak, że nic nie należy robić. Sprawa składu, etatów, sprzętu i uzbrojenia drużyn zmotoryzowanych wymaga pilnego i kompleksowego rozwiązania, tym bardziej że w nowoczesnej armii ciągle będzie pojawiał się nowy sprzęt, dla którego musi się znaleźć miejsce pod pancerzem.