110 lat temu urodził się major Władysław Raginis, bohaterski oficer, który we wrześniu 1939 roku dowodził walkami pod Wizną. Z 360 żołnierzami bronił pozycji przed 40 tys. niemieckich żołnierzy. Dotrzymując złożonej przysięgi, pozostał na posterunku i w obliczu nieuchronnej klęski odebrał sobie życie, rozrywając się granatem.
– Mjr Władysław Raginis był jednym z najbardziej heroicznych dowódców kampanii wrześniowej 1939 roku – mówi Tomasz Nowalik, historyk dziejów II wojny.
Oficer urodził się 27 czerwca 1908 roku w Dyneburgu na terenie dzisiejszej Łotwy. Po maturze wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie, a wojskową edukację kontynuował w Oficerskiej Szkole Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. – Koledzy wspominali, że był drobnym blondynkiem, cichym i nieśmiałym – opowiada historyk.
Bohaterska obrona
Pierwszy przydział młody podporucznik dostał do 76 Pułku Piechoty w Grodnie jako dowódca plutonu, a później – kompanii ciężkich karabinów maszynowych. Przełożeni dostrzegli umiejętności dydaktyczne i powierzyli mu także funkcję instruktora wykładowcy w Szkole Podchorążych Piechoty. W 1939 roku jako wyróżnienie por. Raginis otrzymał przydział do elitarnego Korpusu Ochrony Pogranicza, został dowódcą 3 kompanii batalionu ciężkich karabinów maszynowych w Pułku KOP „Sarny".
Dowodzony przez niego oddział pod koniec sierpnia obsadził pozycje odcinka „Wizna” w województwie podlaskim, był to jeden z punktów linii obrony rzeki Narew. – Zadaniem nowo mianowanego kapitana było utrzymać jak najdłużej dziewięciokilometrowy odcinek, który zamykał dostęp do przeprawy przez rzekę. Opóźniało to marsz wojsk niemieckich w głąb kraju – wyjaśnia Nowalik.
Pod dowództwem Raginisa było 360 żołnierzy uzbrojonych w sześć dział, 24 ciężkie i 18 ręcznych karabinów maszynowych oraz dwa karabiny przeciwpancerne. Obsadzili oni 12 częściowo wybudowanych schronów.
Niemcy dotarli do Wizny 7 września, następnego dnia rozpoczęło się natarcie. Pozycje atakowały dwie dywizje pancerne, brygada piechoty i brygada zmotoryzowana, w sumie ponad 40-tysięczny XIX Korpus Pancerny pod dowództwem gen. Heinza Guderiana, ze wsparciem artylerii i lotnictwa. Mimo ogromnej przewagi natarcie zostało powstrzymane przez załogi bunkrów. Nie na długo. Walki trwały trzy dni, polscy obrońcy bili się z ogromną determinacją, Niemcy jednak zdobywali lub likwidowali po kolei polskie stanowiska. 9 września od odłamka pocisku artyleryjskiego zginął por. Stanisław Brykalski, dowódca artylerii, a kpt. Raginis został ciężko ranny. Rano 10 września Niemcy podeszli pod Górę Strękową, na której usytuowany był bunkier dowódcy.
Około południa, kiedy Polakom skończyła się amunicja i nie było żadnych możliwości obrony, kapitan rozkazał swoim żołnierzom złożyć broń i oddać się do niewoli. Sam pozostał na swojej pozycji. Przed bitwą, aby wzmocnić morale żołnierzy, Raginis złożył przysięgę, zobowiązując się, że do końca będzie bronił powierzonych pozycji. Słowa dotrzymał.
Symbol heroizmu
„Kapitan spojrzał na mnie ciepło i łagodnie ponaglił. Gdy byłem już w wyjściu, uderzył mnie w plecy silny podmuch i usłyszałem wybuch. To kpt. Raginis rozerwał się granatem, pozostając wierny złożonej przysiędze", wspominał po wojnie strzelec Seweryn Biegański, który opuszczał schron jako ostatni. – Dziś bohaterstwo mjr. Raginisa i obrona pozycji mimo braku szans na powodzenie mogą wydawać się pozbawione sensu, ale było to zgodne z wychowaniem przedwojennych oficerów, wpojonym im patriotyzmem i poczuciem honoru – mówi Tomasz Nowalik.
Jak opowiadał w wywiadzie dla „Polski Zbrojnej” w 2016 roku Dariusz Szymanowski, prezes Stowarzyszenia „Wizna 1939”, ciała Władysława Raginisa i Stanisława Brykalskiego leżały w schronie kilka dni. – Z relacji mieszkanki Wizny Kazimiery Puchowicz wynika, że to jej ojciec, razem z innymi mieszkańcami pochowali żołnierzy niedaleko schronu – mówił Szymanowski.
Gdy kilka tygodni później Wiznę zajęli bolszewicy, kazali przenieść ciała kilkaset metrów od bunkra. Członkowie stowarzyszenia w 2011 roku odnaleźli i ekshumowali szczątki oficera. Po 72 latach kpt. Raginis i por. Brykalski zostali pochowani z wojskowymi honorami w krypcie w ruinach schronu na Górze Strękowej. Rok później (w 2012) minister obrony narodowej awansował kpt. Raginisa na stopień majora.
Po wojnie oficer został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. Natomiast w 2009 roku prezydent Lech Kaczyński za wybitne zasługi dla niepodległości Polski przyznał mu Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenie odebrała rodzina Raginisa podczas obchodów 70. rocznicy bitwy na Górze Strękowej.
„Kpt. Raginis to jeden z najbardziej przejmujących symboli heroizmu i poświęcenia polskiego żołnierza w wojnie obronnej 1939 roku. Jego śmierć pokazywała, że choć Polaków można pokonać na polu bitwy, to jednak nigdy naszego narodu nie można ujarzmić”, napisał prezydent Kaczyński w liście do uczestników uroczystości.
autor zdjęć: Wikipedia
komentarze