Flagę należy traktować z szacunkiem, bo jest ona symbolem narodowym. Nie wciągamy jej na maszt i z niego nie ściągamy, lecz podnosimy i opuszczamy. Na budynkach flagi nie wywieszamy, lecz eksponujemy. Trzeba też wiedzieć, jak postępować z symbolami narodowymi – mówi płk Marek Kwiecień, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego.

Fot. IPN

Zachęca pan, aby 11 listopada w dniu Narodowego Święta Niepodległości na naszych domach pojawiły się biało-czerwone flagi. Dlaczego to takie ważne?

Płk Marek Kwiecień: Bo jest to wyraz naszego patriotyzmu. Dlatego pomimo pandemii COVID-19 podtrzymajmy tę ważną tradycję i eksponujmy flagę państwową Rzeczypospolitej Polskiej. Obserwuję, że z roku na rok powiewa ich coraz więcej. Widać je również podczas rocznicowych uroczystości czy zawodów sportowych. Jestem przekonany, że tak samo będzie podczas Narodowego Święta Niepodległości. W Zamościu, gdzie mieszkam, nad Rynkiem Wielkim i wokół niego już kilka dni wcześniej zrobiło się biało-czerwono. Na starówce zawisły parasolki w tych kolorach.

Czy flagi eksponujemy tylko z okazji ważnych wydarzeń?

Każdy z nas może w ten sposób uczcić ważną uroczystości, rocznicę czy święto państwowe. Flaga może towarzyszyć również naszemu życiu prywatnemu, np. ważnemu wydarzeniu rodzinnemu. Musimy jednak pamiętać o przestrzeganiu kilku zasad obchodzenia się z flagą państwową Rzeczypospolitej.

Płk Marek Kwiecień, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego.

Jakie to zasady?

Mówi o nich Ustawa z 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (Dz.U. 1980 Nr 7, poz. 18 z późniejszymi zmianami, tekst jednolity). Wymienię najważniejsze z nich. Flagę należy traktować z szacunkiem. Nie wolno na niej umieszczać żadnych napisów czy rysunków. Nie może ona dotykać podłoża ani stać się czymś w rodzaju „obrusu”. Nie przystoi na niej umieszczać nawet Krzyża Virtuti Militari. Flaga, którą chcemy eksponować, musi być czysta, niepostrzępiona, a jej barwy nie mogą być wyblakłe. Flagi nie wyrzucamy do śmietnika ani nie rzucamy na ziemię. Pamiętajmy także, że flaga „do góry nogami” nie symbolizuje państwa polskiego. Publiczne znieważenie, zniszczenie lub usunięcie flagi państwowej jest przestępstwem. Nie okrywamy się flagą, jak często robią to sportowcy i kibice. Najlepszym sposobem ekspozycji flagi jest maszt. Może ona na nim pozostać od świtu do zmierzchu. Jeśli po zachodzie słońca nie zostanie opuszczona, musi zostać odpowiednio oświetlona.

Nowelizacja ustawy dała Siłom Zbrojnym RP pewne uprawnienia w używaniu flagi. Jakie?

Flagi RP mogą używać jednostki i oddziały Sił Zbrojnych podczas oficjalnych uroczystości poza granicami państwa, a także wojsko w kontaktach międzynarodowych na terytorium Polski. Decyzją MON-u wprowadzono „poczet flagowy z flagą państwową z godłem Rzeczypospolitej Polskiej na drzewcu”. Kompania honorowa Wojska Polskiego oraz poczet z flagą z godłem witają w naszym kraju przedstawicieli obcych państw.

Jakim wymogom musi odpowiadać flaga państwowa?

Musi mieć prawidłowe kolory i proporcje. Flaga Polski ma określone wymiary – 5:8, czyli np. 50 cm na 80 cm. Jeśli są one inne, to nie jest już flaga, lecz szarfa w narodowych barwach. Biel i czerwień flagi są odwzorowaniem kolorystyki herbu państwowego, którym jest orzeł biały na czerwonym polu. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Pochodzą jednak nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy. Na fladze biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła.

Wspomniał pan, że na fladze nie wolno umieszczać żadnych napisów. Ta zasada nie jest przestrzegana niemal na żadnym sportowym meczu.

Pierwsze napisy na flagach zaczęły pojawiać się za czasów pontyfikatu Jana Pawła II, kiedy Polacy jeździli do Watykanu na pielgrzymki i chcieli pokazać, z jakich miejscowości pochodzą. Potem obyczaj ten się upowszechnił. Zwyczajem stało się także umieszczanie na flagach państwowych nazw miejscowości, z których przyjeżdżają kibice na zawody sportowe. Rekomenduję, aby jednak nie naruszać ustawowych zasad. Nie mówimy bowiem o fladze państwowej, lecz o polskich barwach narodowych, za pośrednictwem których fani sportu wyrażają swoje emocje. Podczas Euro 2012, czyli Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej, obywatele państw biorących udział w rozgrywkach mieli swoje barwy narodowe na ubraniach i samochodach, a także wymalowane na twarzach.

Fot. Jarosław Wiśniewski

Czym różni się flaga od barw narodowych?

Jeżeli mówimy o fladze Rzeczypospolitej Polskiej, myślimy o płacie materiału w barwach biało-czerwonych, ułożonym w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, który ma proporcje 5:8. Każda inna proporcja bieli i czerwieni jest barwą narodową. Barwy biało-czerwone oglądamy także na szalikach, koszulkach i twarzach kibiców oraz proporcach niesionych podczas różnych manifestacji. W sklepach sprzedawane są flagi z herbem Polski. Wyglądają odświętnie, są chętniej kupowane. Nie są to jednak flagi państwowe Rzeczypospolitej, lecz polskie barwy narodowe.

Co zrobić z flagą, która spłowiała lub się podarła?

Nie wyrzucać do śmietnika. Musimy pozbyć się jej godnie, co oznacza, że należy ją spalić. Przed spaleniem należy flagę rozciąć, aby rozdzielić barwy. Nie możemy tego robić publicznie. Przypomnijmy sobie znany z wielu filmów ceremoniał składania flagi przez żołnierzy US Army. W Zamościu dbamy o właściwe postępowanie z flagą. Jesteśmy jedynym miastem w Polsce, które od 2012 roku posiada skrzynię flagową, taką jaką można spotkać w Stanach Zjednoczonych czy państwach skandynawskich. Ten, kto się chce pozbyć zniszczonej lub uszkodzonej flagi, może ją wrzucić do takiej skrzyni. Znajdują się one w Zamojskim Centrum Informacji Turystycznej i Historycznej przy Ratuszu na Rynku Wielkim oraz w Muzeum Zamojskim. Upowszechniamy ideę skrzyń flagowych, aby 2 maja, w Dniu Flagi RP, w asyście harcerzy i weteranów Sił Zbrojnych, w godny sposób pozbyć się zniszczonych flag.

Z okazji Narodowego Święta Niepodległości przygotowaliśmy specjalne wydanie „Polski Zbrojnej”. 

Mecenasami jednodniówki są Polska Grupa Zbrojeniowa SA i Polska Spółka Gazownictwa.

Zapraszamy do lektury!