Nowoczesny pistolet wojskowy Vis wz. 35

czwartek, 29 września 2016

Pistolet wojskowy Vis wz. 35 kal. 9 mm był etatowym pistoletem w uzbrojeniu zawodowych oficerów i podoficerów Wojska Polskiego i jednym z najlepszych wojskowych pistoletów świata w latach 30. i 40. XX wieku. Był produkowany w latach 1936–1944 w Fabryce Broni w Radomiu jako pistolet samopowtarzalny o lufie ruchomej i zamku zaryglowanym, działający na zasadzie krótkiego odrzutu lufy.


W pierwszych latach niepodległego polskiego państwa wśród wojskowych pistoletów i rewolwerów, podobnie jak w innych rodzajach uzbrojenia Wojska Polskiego, występowała prawdziwa mozaika ich typów i kalibrów: od wielkich rewolwerów i pistoletów powtarzalnych o kalibrze 9 mm, a niekiedy nawet 11 mm, które były szczególnie popularne w lotnictwie, do małych pistoletów kieszonkowych o kalibrach 6,5 mm, które upodobali sobie oficerowie kawalerii.

W końcu lat 20. Departament Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych zdecydował więc o ujednoliceniu uzbrojenia indywidualnego i wyposażeniu polskich oficerów w nowoczesny pistolet wojskowy. Początkowo rozważano zakup licencji czechosłowackiego pistoletu CZ wz. 1928 kalibru 9 mm. Jednak z uwagi na wysoki koszt zakupu licencji i negatywne opinie polskich specjalistów, nie doszło do sfinalizowania transakcji. Zaakceptowano ofertę przedstawioną przez inżyniera Piotra Wilniewczyca z Państwowych Wytwórni Uzbrojenia. Ta oferta zawierała rysunek zestawieniowy i opis pistoletu wojskowego PW wz. 1928 oraz zobowiązanie do wykonania prototypu i przeprowadzenia badań w krótkim terminie. Egzemplarz prototypowy wykonano w roku 1930 w Fabryce Karabinów w Warszawie. Składał się on z 48 elementów i otrzymał oznaczenie WiS wz.1931 (od pierwszych liter nazwisk jego twórców: Piotra Wilniewczyca i Jana Skrzypińskiego), które później na wniosek departamentu uzbrojenia zmieniono na Vis – od łacińskiego terminu „vis” (siła).

  Pistolet Vis wz. 35 – podstawowe dane:

liczba wyprodukowanych egzemplarzy: 395 000
amunicja: 9 mm × 19 mm Parabellum
długość broni: 200 mm
długość lufy: 120 mm
wysokość: 140 mm
szerokość: 33 mm
masa broni bez magazynka: 950 g
masa broni z magazynkiem bez amunicji: 1023 g
masa broni z amunicją i magazynkiem: 1123 g
masa magazynka z amunicją: 263 g
masa pocisku: 7,5 g
masa naboju: 11,7 g
pojemność magazynka: 8 naboi
donośność: 50 m
prędkość początkowa pocisku: 354 m/s
szybkostrzelność: 10 strz./min.
energia początkowa pocisku: 446 J
przebijalność:
deska sosnowa 120 mm z odległości 15 m
deska sosnowa 100 mm z odległości 50 m
liczba bruzd: 6
skok bruzd: 250 mm

Od roku 1936 pistolet Vis zaczęto wprowadzać do uzbrojenia wojska jako broń osobistą zawodowej kadry WP. Potrzeby armii określono na około 90 000 sztuk tych pistoletów. W roku 1936 wykonano około 5000 egzemplarzy, a do wybuchu wojny 49 400 sztuk. Pistolety Vis miały bardzo staranne wykończenie i były noszone w skórzanych futerałach, wyposażonych w dwie kieszonki na zapasowe magazynki. Ten nowoczesny pistolet doczekał się także wersji eksportowej o kalibrze 11,45 mm. Prowadzono także próby nad jego wykorzystaniem jako broni maszynowej, przystosowanej do ognia seryjnego (z magazynkiem o zwiększonej pojemności i dostawną kolbą drewnianą, jednocześnie spełniającą funkcję futerału).

Pistoletu Vis używano we wszystkich formacjach polskiego wojska. W miarę rozwoju produkcji sukcesywnie przydzielano go poszczególnym wojskowym  jednostkom. W czerwcu 1938 Vis był już w jednostkach pancernych, w kawalerii i lotnictwie. W następnej kolejności tę broń otrzymywała piechota, łączność i artyleria. Pistolet Vis był używany także w marynarce wojennej i Korpusie Ochrony Pogranicza.


W latach II wojny światowej okupant niemiecki kontynuował produkcję tej broni – pistolet Vis wz. 35 znalazł się w uzbrojeniu wojsk III Rzeszy. Niemcy wznowili produkcję Visów w Radomiu już wiosną roku 1940 (w pierwszej kolejności zużyli wszystkie części do tych pistoletów znalezione w radomskiej fabryce). W końcu roku 1944, z uwagi na zbliżający się front wschodni, produkcję w Radomiu wstrzymano, a park maszynowy radomskiej fabryki zainstalowano w firmie Steyr w Austrii. W latach okupacji Polski Niemcy wyprodukowali na własne potrzeby aż 312 000 pistoletów Vis. W tym okresie niewielką liczbę tych pistoletów zdołali też zmontować Polacy – w warunkach konspiracyjnych i z części potajemnie wynoszonych z fabryki (lufy pistoletów były dorabiane w tajnych warsztatach Armii Krajowej w Warszawie). Pistolet Vis stał się legendą i bardzo pożądanym uzbrojeniem nie tylko wśród żołnierzy AK czy NSZ, lecz także Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Mikołaj Klorek

autor zdjęć: Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą